San Sebastián, 1870. Co apoio do Concello e a axuda da ximnasta José Peña, Marcelino Soroa Lasa (1848-1902) puxo en marcha o primeiro ximnasio de Euskal Herria, aínda que no encabezamiento da porta puña a Academia de ximnasia dirixida polos irmáns Arquímedes. Ao ano seguinte, na rúa Andía, prepararon un circo para mostrar publicamente o traballo realizado no ximnasio. O propio Marcelino Soroa, con pólvora nos pés, debía facer diversos exercicios pendentes do dobre trapecio. Pero as cousas non sucederon como debían e Soroa sufriu graves queimaduras na coxa dereita, que lle provocaron un traumatismo cranioencefálico severo.

Con todo, non foi esa a razón pola que se cortou a actividade e pechouse o ximnasio, senón a Guerra Carlista. Soroa marchouse a Ziburu en 1872 e non volveu en cinco anos. Entón, en 1877, baixo a dirección de Soroa, preparouse o novo ximnasio municipal no soto das escolas da rúa Peñaflorida. Prepareime ben. Como escribiu o escritor e pintor Francisco López Alén en Eroski Vascongada: “A Academia tiña un aspecto brillante; o conxunto de trens de exercicios estaba formado por trapecios sinxelos e dobres de ferro ou madeira, cordas grosas, iguais ou connosco, aros de distintas prácticas, escaleiras de terra ou de barcos, xogo de pica, xogos de poleas, aneis de todo tipo, colección de paus, gomas de forza, barras de ferro e madeira, barras de ferro e de madeira, barras de varilla horizontal, etc.”

En 1878 fundou a asociación A Infantil do Ximnasio para promover a práctica física desde a infancia. O Concello tamén colaborou neste labor e mediante unha resolución que debía estar en vigor durante varios anos, determinouse que a ximnasia sería obrigatoria para todos os nenos e nenas das escolas públicas da cidade.

Cando morreu o campo A Voz de Guipúzcoa escribiu sobre o ximnasio infantil: “Todos os mozos de San Sebastián pasaron por alí e, entre eses mozos que hoxe son homes, temos mariños, médicos, militares, enxeñeiros, avogados, artistas, curas, etc.”. O artigo non era do todo correcto, xa que a resolución do Concello incluía tanto aos mozos como ás mozas. E aínda que no ximnasio de adultos a maioría son homes, nas listas gardadas tamén aparecen nomes de mulleres: María de Aizpurua, Carmen Besné, Rufina Soroa, Paquita e Teresita Rodríguez, Luisa Uranga.

Marcelino Soroa estudou dereito en Valladolid e é coñecido por ser o autor da primeira obra teatral integramente en eúscaro (Anton Kaiku, 1878). Pero a ximnasia seguiu sendo o seu medio de vida.