“A vida dun neno é como un libro, non se pode comezar pola páxina 40, hai que encher todas as páxinas, hai que darlle o amor desde o primeiro momento, e nós enchemos un capítulo ou páxina dese libro que nos corresponde”. Son palabras de Lucía Saiz. Pertence a unha familia de acollida urxente, é dicir, unha familia disposta a axudar a nenos e nenas de 0 a 3 anos ata que consigan unha familia de acollida. Até agora tiveron tres nenos en casa, e contounos que foi unha experiencia bonita e, na mesma medida, dura. “Separarche dun neno que pasou catro meses connosco é moi duro si non estás preparado e non tes claro que o que fas é o que tes que facer”. Mesmo no momento da acollida saben que en poucos meses chegará o momento de ir a outra familia ou á familia biolóxica do neno. Entón terán que pasar o duelo, pero despois diso outro neno tamén necesitará a súa axuda.

A familia Saiz-Martin comezou a súa andaina neste asunto como familia de acollida voluntaria. O neno acollido foi adoptado posteriormente e a súa experiencia co neno destinoulle a axudar en casos de urxencia familiar. O fillo, de 2 anos, abriu os ollos: sentiron que ao neno faltáballe o amor, e decidiron tentar axudar aos nenos que vivían a mesma situación. Desde entón, tiveron tres nenos e moitas vivencias.

En casos de urxencia, trátase de meses vividos de forma moi intensa para as familias. Todo o que teñen no momento de recibir ao neno en casa, porque lle dan todo o agarimo, coma se fose o seu propio fillo. Saiz di que non se limitan a amar ao neno, por medo a sufrir menos despois: “Dámoslle o que temos, amámolo moitísimo mentres está na nosa casa”. O momento do duelo é o máis difícil. “Costa moito despedirme del ese día, pero ata que chegue ese día non penso en iso”. Despois diso, non tivo máis noticias dos nenos que tivo en casa até agora, pero si dos momentos que pasou con eles.

O caso de Maite Yáñez é diferente. Tamén el tivo un fillo en situación de urxencia, pero dun lugar a outro, de cando en vez, coñéceselle. “O neno chegou completamente roto e saíu máis forte, ver iso é terrible”. Di que foi un principio terrible porque viu sufrir á nena e porque o único que podía darlla era o amor. Hoxe en día, o bebé atópase nunha familia de acollida, e para Yáñez é marabilloso saber que ese neno roto está ben, que está coidado e que lle queren. “Pasou cinco meses comigo, e cando teño noticias del sorrío, porque sempre vou ter esa conexión dentro de min”.

Aprendizaxe permanente

Yáñez é pedagogo e hai seis anos decidiu dedicarse á acollida profesionalizada, aproveitando os seus estudos. Son acollidas profesionalmente durante a súa minoría de idade: neonatos, persoas con discapacidade ou enfermidade mental, grupos de irmáns e irmás... Yañez ten un adolescente en casa, un adolescente con necesidades especiais. Era un neno cando lle abriron as portas da casa. “O inicio é un proceso de coñecemento, de entender as súas necesidades e o que pode achegar, de buscar o equilibrio entre ambos. É unha etapa de namoramento”. Posteriormente, o neno púñaa a proba para saber até onde estaba disposto, e unha vez superada a proba, fóronse dando pasos gradualmente. “É algo que traballas todos os días”, di.

Ten tres fillos e lembra que a situación na casa cambiou moito cando chegou o neno de acollida. O que era unha zona moi tranquila alterouse, pero despois de seis anos, como todos coñécense, a situación acougouse; Yañez di que o coñecemento mutuo axuda moito: “Neste caso, tendo en conta as dificultades que ten a nivel persoal, é moi importante que estea onde estea eu en todo momento, teño que protexelo”. O adolescente participa en colonias e actividades que sabe que vai ser atendido, a condición de que estea protexido.

Até os 18 anos quedará na familia, despois trasladarase a un piso especial. “Sei o que vai pasar, sei que terá que marcharse, pero eu vivo o presente, e agora e aquí el está comigo”. Mirando atrás, a experiencia foi difícil. “Obrigoume á formación continua, ata que el estivo en casa, talvez polas características da miña familia, a unha formación que non necesitei, pero que me xurdiu por querer estar aquí e dar o mellor”. Cre que todo iso fíxolle ser mellor profesional e mellor persoa, e que tanto el como os seus fillos aprenderon moito. “Ás veces damos pasos moi pequenos, pero sempre avanzamos”. A acollida profesionalizada non se limita ao ámbito profesional, di, ámase, dáselle todo, convértese en parte da súa vida: “Son o vehículo que necesita agora para avanzar na súa vida”.

A Yañez parécelle moi importante a súa relación coa familia biolóxica, xa que isto inflúe moito no benestar do adolescente. “É importante a súa relación con eles, e tamén a que eu teño con eles; cunha boa relación el sairá vencedor, porque non verá a nós como unha loita”. Ten claro que a relación coa familia biolóxica non sempre é boa e que tivo sorte: “Eles comprenderon que o amamos e coidámolo, e que lle damos na nosa propia casa o que non podían darllo”. Destaca que nalgúns casos a relación adoita ser moi complicada, xa que as familias biolóxicas non cren que o seu fillo ou filla estea mellor coidado noutro fogar. E noutros casos, os coordinadores deciden que o máis axeitado é que non exista unha relación entre a familia biolóxica e a familia de acollida. No caso de Jesús Mari da Mota, por exemplo, decidiron polo pesimismo da nai biolóxica do neno. De todos os xeitos, o neno está coa súa nai cada dúas semanas, e esa relación é importante. “É certo que ás veces ao neno faille nerviosismo estar coa súa nai, pero lle vén ben”, explica da Mota.

Enlace para sempre

“El seguirá sendo parte da miña vida, el sabe que cando cumpra 18 anos tamén estarei aí, sempre”, subliñou Yáñez. Unha idea que comparte Jesús Mari da Mota, que ten un fillo na acollida voluntaria. Leva tres anos inmerso nese proceso de coñecemento co neno que ten en casa, e hoxe en día é o centro da familia.

Dinos que o inicio sempre é moi especial. No seu caso, foron ao piso no que estaba o neno e coñecéronse primeiro; unha vez por semana empezaron a visitalo durante dúas horas, daquela un sábado levárono a casa, logo pasou todo o sábado coa súa familia e daquela todo o fin de semana. En xaneiro cumpriu 3 anos en casa da Moteira. “Ao principio estás moi nervioso, os nenos vémonos e nós vémonos… Logo te afás, cada un busca o seu sitio na familia, aos poucos”.

Da Mota tamén nos falou sobre a escola, sobre todo porque necesitan axuda en casa e na escola para adaptala ben. “Os cambios son moi duros para eles, ponse moi nerviosos, e este cambio é moi grande”. Na escola queren dar a coñecer que hai detrás dese neno que toca e empúxalle, están a pensar e profundando en como poden axudarlle. Traballan para que a vida sexa máis digna e que teña as mesmas vivencias que o resto dos nenos e nenas.
Como din os outros dous entrevistados, o camiño non foi fácil para Da Mota, pero cando tomaron a decisión xa o sabían. O curso realízase antes de recibir ao neno en casa e explica que todo se ve moi claro: “O que sufriron estes nenos e nenas revélase inevitablemente. Moitos deles tiveron unha vida moi dura, unha experiencia realmente dura. A miúdo teñen problemas para relacionarse e un neno que vive esa situación vai ter un camiño moi difícil, todo inflúe”. Ten un fillo de 26 anos coa súa parella, e a súa vida cambiou radicalmente, pero
ten claro que se botarían atrás e que o farían da mesma maneira. Anima á xente a actuar da mesma maneira. De feito, necesítanse máis familias de acollida dispostas a dar unha vida mellor a estes nenos e nenas. En Gipuzkoa, por exemplo, hai 329 nenos nesta situación, 273 deles nalgunha familia de acollida, e son 38 os nenos que a necesitan. Todos nolo dixeron: é difícil, non é un camiño fácil, pero merece a pena, é unha experiencia incrible, e cúmpreo ver todos os efectos positivos que ten sobre eses nenos.