Por que organizastes este evento?

O acto vén da Mesa do Consello de Navarra. Ao redor desta mesa sentan AEK, IKA, Euskal Herrian Euskaraz, Topagunea, Sortzen e Nafarroako Ikastolen Elkartea. Comezamos a reunirnos en 2009, porque as políticas lingüísticas de UPN deron outra volta ao parafuso desde o Goberno de Navarra. Baixo o pretexto da crise xeral, o eúscaro de Navarra sufriu un forte axuste económico. Nese asfixio viuse a necesidade de axuntar forzas e saír á rúa.

En 2010 saímos á rúa con forza, baixo a lema Euskal Herrian euskaraz bizi zuen. Foi alí onde lanzamos por primeira vez a lema Euskaraz bizi nahi dut. Desde entón, podemos dicir que a lema percorreu un longo camiño, superando as fronteiras de Navarra e dando o salto a Euskal Herria. Foi un momento forte.

Só viamos que non podiamos quedarnos con coller a rúa e que tiñamos que abrirnos outros camiños. Traballamos en solidariedade e Anaitasuna é froito desa colaboración. Vimos que, ademais das manifestacións, necesitabamos outra forma de comunicarnos coa nosa xente. Por iso organizamos o acto de Anaitasuna.

Que tipo de evento vai ser?

O evento ten dúas funcións. Por unha banda, queremos recoñecer e dar as grazas á xente que traballou até agora e á que a xente tomou determinadas actitudes para vivir en eúscaro no seu día a día. Doutra banda, viamos a posibilidade de saír fóra, e decidimos adoptar Anaitasuna porque queremos cambios radicais nas políticas lingüísticas de Navarra.

Estamos a traballar de maneira diferente para o evento. Sabemos a foto que a xente fai de Anaitasuna. Si non é para unha iniciativa deportiva ou para un concerto, utilizouse en formato de acto político. Ademais, nestes actos políticos presentáronse propostas concretas dun momento concreto. Até agora, o movemento do eúscaro non o tomou e sabemos que para os navarros Anaitasuna ten unhas connotacións concretas.

Buscamos desde o principio un acto que queira romper con iso. Non haberá un atril e non haberá un líder que fale. Nós somos movemento popular, nós somos xente, e a xente estará nas bancadas. Por iso, as bancadas terán moito que dicir ao longo do evento. Será un acto metafórico. Para iso pedimos axuda e estamos a traballar con Eneko Olasagasti no aspecto artístico.

A pesar de todo iso, publicarase unha proposta de cambio en Navarra. Tamén se reflectirán en Anaitasuna os cambios que se deben dar para dar un cambio radical nas políticas lingüísticas.

Cales son os eixos desta proposta?

A proposta refírese ao cambio político. Levamos anos baixo a política lingüística de UPN e é evidente que fixo política contra o eúscaro. É tan pouco o que fixo a favor do eúscaro, que si houbese un cambio de goberno, o que vén a continuación podería pensar que houbo un cambio nas políticas lingüísticas en Navarra con subidas parciais ou con algúns cambios.

Non queremos correr este risco. Si dunha vez por todas prodúcese un cambio político, queremos un cambio radical. Para iso expuxemos trece medidas urxentes que permitirían pór en marcha en catro anos posibles novos gobernos. O trece puntos marcan o mínimo do cambio, todo a partir de aí será benvido.

Até que punto o Goberno de Navarra estreitou aos axentes de eúscaro?

Diría que fixo unha aposta clara para anular o movemento. Creo que UPN viuse na situación de reformular a súa política lingüística. Sempre foi o contrario, pero tamén é certo que a presión e as denuncias dos cidadáns obrigáronlles a cambiar. Hai quince anos a política lingüística de UPN era moi crúa, e ao final, diría que tiveron que dar algún tipo de cambio.

Por exemplo, na última reforma da Lei do Vascuence, mostrouse como defensor das ikastolas, alegando que un cambio dese tipo podía pór en cuestión estes proxectos. Sabemos cal é a intención de fondo: non difundir o eúscaro. Pero nese cambio diría que quixeron facer algo máis misterioso e utilizaron tres eixos. Un, agarrouse con forza ao inglés. Non din que non haxa que aprender euskera, pero tes que elixir inglés ou eúscaro. Doutra banda, realizáronse campañas de intoxicación con medidas de precaución en Euskadi. Por exemplo, o curso pasado foron dando voltas co misterioso informe da Garda Civil. O último é o asfixio económico. A crise económica ha servido de escusa para afogar o movemento, que quedou impasible.

Non din que estean en contra do eúscaro, pero si que reforzaron moito esas medidas.

En Navarra, podería producirse un cambio de forza no sector da automoción. Si UPN queda na oposición, teñen algunha esperanza na política lingüística?

Como non! Si entón non se cambia a política lingüística...

Durante todo este tempo foi principalmente UPN quen fixo a política lingüística. Salvo eles, non prevemos un escenario no que non se faga unha política lingüística diferente. Todos os partidos están a falar de cambio. Por tanto, imaxinámonos que, do mesmo xeito que noutros ámbitos farán outras políticas, tamén terán que facelo no idioma. Convidamos a iso, ou esiximos a todas as partes que o tomen como queiran.

Que si non hai cambios?

Aínda que se produza o cambio, nós seguiriamos traballando. E si non, suar e traballar. Non nos renderemos. Non imos deixar de vivir en eúscaro, nin a materializar ese desexo. Seguiremos polo mesmo camiño se hai ou non cambio.

Que opina dos resultados da última enquisa sociolingüística de Navarra?

Cando se publicaron os datos, explicouse que nas zonas máis castellanoparlantes o eúscaro tivo unha tendencia á alza e á baixa nas máis euskaldunes. Preocúpame que se dean estes datos en forma de datos e que non se inclúan nas causas.

Estes datos falan da potencialidade dos navarros e navarras euskaldunes, que cun forte vento en contra fomos capaces de avanzar.

O que sucedeu en zonas máis vascófonas non é só cousa de Navarra, é un fenómeno de todo o País Vasco. Temos claro que este fenómeno é consecuencia das políticas lingüísticas vixentes.

Os que viven nestes pobos máis euskaldunes non viven illados. Viven nos seus pobos coa chegada de castellanohablantes monolingües e a televisión con moitos castellanohablantes, entre outros. Creo que, con todo isto na man, hai que analizar máis as razóns, que a miúdo se atribúen á desidia do vasco.