Haberá comisións que auditen as débedas da CAV ou Navarra nos parlamentos de Pamplona ou Vitoria? Parecía imposible pensar, xa que até agora a cuestión das auditorías das débedas públicas non era máis que a reivindicación dos grupos de esquerda contrarios ao neoliberalismo, polo menos en Europa. A principios de marzo, con todo, Grecia puxo un novo precedente: xa é unha comisión especial dun parlamento da Unión Europea a que investiga as enormes débedas do país, para decidir cantos deles son tan necesarios pagar como legais e cantos inxustos.

O economista e líder altermundialista belga Eric Toussaint pasou a semana pasada por Euskal Herria, pero nesta ocasión non chegou como en 2013 como líder do Comité para a Auditoría da Débeda do Terceiro Mundo (CADTM). Toussaint é o presidente da Comisión sobre a Verdade da Débeda iniciada polo Parlamento grego desde principios de marzo. O salto da representación dun movemento social á presidencia dunha comisión parlamentaria é unha mostra da importancia que o tema adquiriu no debate público.

A comisión grega realizará unha auditoría da débeda, unha radiografía dos máis de 300.000 millóns de préstamos acumulados nos últimos anos. Toussaint deixou claro que non corresponde ao Goberno decidir que débeda debe pagar e cales non. Por outra banda, a II Guerra Civil española quedará fóra da investigación do caso Nóos. Indemnizacións polas desfeitas do Exército alemán en Grecia durante a Guerra Mundial e cancelación de préstamos do réxime nazi.

Que van atopar entre eses 300.000 millóns de euros? Coñecerase en xuño. Con todo, en marzo os membros da comisión xa adiantaran que identificaran nunha primeira análise a 53.000 millóns de persoas como ilexibles.

Na auditoría grega preténdese pór en valor catro tipos de préstamos e débedas. En primeiro lugar, as débedas inxustas ou ilegitimas que a Administración contraeu contra o interese de todos os cidadáns polo interese dunha minoría. En segundo lugar, as débedas ilegais, ilegais, contraviniendo as leis e normas gregas, da Unión Europea ou de organismos internacionais.

Un terceiro bloque constitúeno as débedas odiosas, asumidas por vulnerar os dereitos fundamentais das persoas (saúde, educación, vellez digna...). E no cuarto bloque, aquelas que vulneran o principio de sustentabilidade; aquelas débedas que aínda sendo conscientes de que non poden pagarse mantendo unha vida digna dos cidadáns, recoñecéronse.

A Comisión da Verdade da Débeda grega está composta por 30 membros de dez países que abordan o tema desde diferentes perspectivas: economía, lexislación internacional, dereitos humanos, etc. Non se redactarán recomendacións, pero ofrecerán argumentos ás novas autoridades atenienses que lles axudarán a afrontar aos acredores internacionais e a reestruturar a débeda, que se verá interrompida en parte.

Salvadora de bancos

Toussaine xa ten un documento que en marzo se colgou na web da CADTM no que se adianta a localización dos traballos da comisión grega: “Pistes pour l’audit da dette da Grèce”. É de desexar.

En 2009, o 119% do seu Produto Interior Bruto que debía Grecia, di Toussain, e desde que a Troika meteu a man, hoxe acredora do 80% da débeda, incrementáronse até o 185%. A troika provocou, por tanto, un aumento do endebedamento, pero esta operación serviu para que os grandes bancos europeos, principalmente franceses e alemáns, convertan os seus préstamos en débeda para pasar a expensas da troika. Liberar aos bancos de todo risco, embarrando ás institucións públicas.

“Nun documental emitido pola televisión de arte, o director executivo do Fondo Monetario Internacional (FMI), Paulo Nogueira Batista, recoñeceu que todos os xefes do FMI sabían que ‘non era Grecia, pero salvar bancos franceses e alemáns’”. (...) Así se puxo a troika como principal acredora de Grecia a finais de 2010, en lugar dos bancos privados europeos”.

Tamén se fiscalizará o traballo do FMI en Grecia. A organización asegurou que sete directivos executivos da organización estaban en contra do novo memorándum, xa que era evidente que Grecia non ía poder pagar esa débeda. Non só iso: “O goberno grego de entón [George Papandreuren], en colaboración co director do FMI [Dominique Strauss-Kahn], solicitou á súa administración a falsificación de estatísticas para conseguir o seu refinanciamento co FMI”.

Os danos que o memorando imposto pola troika ocasionou tanto na economía grega como na vida cotiá foron evidentes. A auditoría terá que demostrar agora até que punto as políticas aplicadas ao Estado grego a cambio de reestruturar as súas débedas e os recortes de todas as clases vulneraron os dereitos persoais e colectivos garantidos por lexislacións e normativas nacionais e internacionais.

Pero tamén investigarán as grandes débedas que contraeu a troika antes de meter a man no peto. Entre 1967 e 1974 o endebedamento público multiplicouse por catro na ditadura dos coroneis. Toussaint tamén destacou o oco deixado polos Xogos Olímpicos de 2004. Se xa se anunciou que custaría 1.300 millóns de euros, ao día seguinte das olimpíadas as autoridades declaraban que gastaran 14.200 millóns (dez veces máis! ), e hai expertos que puxeron a cifra en 20.000 millóns.

A investigación tamén explorará novas liñas, como o escándalo máis caro dos barcos de submarino avariados vendidos pola compañía alemá Thyssen, o escándalo da multinacional alemá Siemens que cedeu miles de millóns de euros ás autoridades do PASOK, etc.

Unha vez que a comisión conclúa, o Goberno de Syriza terá nas súas mans unha serie de argumentos para propor aos acredores internacionais, tanto privados como troyanos, liquidar parte da enorme débeda de 300.000 millóns. Mentres tanto, a comisión que investigou a débeda histórica de Alemaña tamén ten definida a súa.

Por suposto, a opción que ten que facer Grecia será política e terá que medir tanto ou máis deses argumentos a forza que ten no ámbito internacional como en casa. Porque a renuncia ao pago dunha parte importante da débeda vai ter consecuencias importantes.

Pero no camiño, a comisión conseguiu unha foto que até agora faltaba en Europa: Unha radiografía sobre como as oligarquías neoliberais chupan diñeiro público dos países.