“Son poucos os edificios que non gardan nada no seu interior; ese baleiro é o que lle dá ser”, di a voz dunha muller que dá inicio ao anuncio de presentación do documental. E non son palabras buxán: precisamente, con este traballo queren contar que esconde o gaztetxe desde que o ocuparon hai case cinco anos, como encheron ese baleiro. Kontxita Beitia é a voz en off, unha muller, maior, pioneira das ikastolas, que non estaba máis disposta a falar en nome deste espazo.

Ganas de documentar o percorrido

O edificio foi ocupado pola construtora no mes de xuño de 2010. “Os que tivemos a idea de crear o gaztetxe, participamos en dúas publicacións sobre a ocupación que se publicaron en 2005: Ocupando dous anos o DVD de San Sebastián e o libro Donostia okupando 28 anos”, afirma Beñat Apalategi membro do gaztetxe e, xunto a Markel Ormazabal e Joseba Parron, responsable do documental. “Por tanto, neste caso tamén desde o principio tivemos a tendencia de filmar e documentar todo o que sucedía en Kortxoenea, pensando que algunha vez o recolleriamos nalgún formato”.

O ano pasado déronse conta de que tiñan unha chea de material audiovisual, e pensaron que con iso había que facer algo. “Despois de varios debates, decidimos facer un documental. Tras expornos na asemblea e recibir o si, o tres puxémonos ao choio”. Como membro da produtora Parron Gogoa Produkzioak, a gravación e produción xa foron adxudicadas. “Ademais de analizar o material que tiñamos, comezamos a entrevistar a algúns membros do gaztetxe”.

Actualmente, ademais de que a columna vertebral do guión está definida, están a discutirse o resto de circunstancias que van marcar o traballo. “O fío narrativo do documental é unha voz en off que fala en nome do edificio. Explicará o tres grandes etapas históricas que tivo o edificio: a que foi unha fábrica de cortizas, a que foi unha ikastola e a que hoxe é un gaztetxe”, explica Apalategi. “Parécenos interesante falar da historia do espazo, porque cremos que o que foi o edificio segue existindo hoxe en día: cando era unha fábrica, sobre todo testemuña da loita obreira das mulleres, e cando era unha sala de teatro da ikastola, testemuña da creación cultural participativa”.

Así é hoxe o gaztetxe Kortxoenea. Por unha banda, teñen cabida moitas loitas sociais, como a plataforma contra o TAV ou o colectivo Donostia 2016 Desokupatu. Doutra banda, apostou pola creación cultural cun local de ensaio para grupos musicais, con numerosos espectáculos, ou dando a oportunidade de reunirse no mesmo a grupos de diferentes expresións culturais. “Con todo, o noso obxectivo non é mostrar con orgullo o o que conseguimos neste tempo; non renunciamos á autocrítica, e este traballo pretende ser unha valoración dese cinco anos, para que poidamos sacar melloras de aí”.

Financiamento tamén en auzolan

“Desde o momento en que empezamos a expor o documental vimos que iso ía ter uns gastos que nós non podiamos igualar”, di Apalategi. “Por unha banda, hai que pagar o traballo das persoas que participaron nas gravacións e por outro, os gastos derivados da creación do DVD. Por iso recorremos ao crowdfunding. Ademais, trátase dunha práctica acorde coa filosofía do Gaztetxe que, en definitiva, esixe un novo modelo de compromiso”. Ademais, no caso de que obtivesen beneficios, destinaríaselles á creación dunha bolsa de diñeiro no gaztetxe para realizar viaxes de presentación do DVD ou melloras no gaztetxe.

Si conseguen o diñeiro que necesitan, e o proxecto segue adiante, poderían estrealo en xuño de 2015, no quinto aniversario do Gaztetxe. “Pero non se trata de celebrar o aniversario, polo que a presentación non ten por que coincidir con esa data”, aclarou Apalategi. O obxectivo deste traballo é xerar un debate colectivo, xa que nos últimos anos o consumo dos medios audiovisuais ha ido cara á individualización, entre outras cousas debido aos cambios que produciu Internet, e perdeuse a riqueza que supón debater vístoo na sociedade.

Espazos autogestionados, numerosos e variados

É sabido que na nosa sociedade a situación dos espazos autogestionados mellora e empeora continuamente, do mesmo xeito que as montañas rusas. Con todo, segundo o membro de Kortxoenea, “poderiamos dicir que hoxe en día en Euskal Herria hai proxectos moi interesantes e, sobre todo, moi diversos: desde Errekaleor de Vitoria até Astra de Gernika. No caso de Donostia-San Sebastián, ademais de Kortxoenea e Letaman (o rapaz máis sostible que existe actualmente en Intxaurrondo), temos Txantxarreka (espazo cedido polo Concello no Antigo) ou Itxasgain (casa social ocupada de Aldapeta). Cremos que hai unha abundancia que hai uns anos non podía haber”.

Os amigos de Kortxoenea karena.eu explican con claridade os textos que publicaron na web: “Os espazos autogestionados convertéronse en parte visible da estrutura urbana (…) desde a mera resistencia do espazo, percibímolos hoxe en día en relación e interacción co resto das zonas que o rodean”. Como consecuencia dos rápidos cambios que se producen na sociedade, “estes novos espazos autogestionados teñen que pensar e entender como laboratorios (bio)políticos comúns, abertos e nómades”, e Kortxoenea é un exemplo diso. Como plasmalo nun documental, o seu reto.