Teno claro: “En ausencia de negociación prevalecen prácticas non igualitarias”. Entrevistou a quince parellas heterosexuais e homosexuais, tanto de forma individual como conxunta. A mostra, de entre 25 e 50 anos de idade, foi valorada para un estudo cualitativo. Para iso, repartiu os diferentes ámbitos de negociación que se dan nas relacións de parella, entre eles, a xestión económica, os traballos domésticos, as responsabilidades de coidado, a estrutura da parella e a sexualidade.

“Hai que ter en conta que a mostra utilizada para a análise non representa á sociedade actual, é dicir, é unha investigación cualitativa”, sinalou Agirre. De feito, as parellas entrevistadas foron preseleccionadas polo seu comportamento e conciencia igualitaria. E con todo, todo o que brilla non é ouro, e nestas parellas tamén se detectan algunhas prácticas non igualitarias.

A clave para formar parellas igualitarias é debater sobre cuestións cotiás. A maioría das parellas son conscientes diso, pero a miúdo entenden as negociacións como unha actividade a desenvolver noutros ámbitos da vida. “Iso ocorre polo ideal do amor romántico”, dixo.

A miúdo, as negociacións e os debates xeran tensións e, en moitas ocasións, a integridade da relación de parella ponse “en cuestión”. Dalgunha maneira, cre que rompe o “mito de media laranxa”, sempre en defensa dos intereses persoais, e iso é o que as parellas queren evitar. É dicir, advirte dos riscos que leva abandonar as negociacións: “Nas decisións tomadas de forma ‘natural’, os roles de xénero prevalecen case sempre”.

Cada un o seu peto

Entre as parellas igualitarias entrevistadas atópanse as novas formas de xestionar a economía. Cada un xestiona o seu diñeiro. Agirre entende esta nova tendencia como un paso cara á paridade: “As novas xestións económicas igualaron as relacións de poder”.

Na actual conxuntura social e histórica non teñen cabida os arquetipos existentes: home provedor e muller administradora. Di que quedaron obsoletos ideológicamente e economicamente.

Como se mencionou anteriormente, a mostra non é reflexo da sociedade actual. Na maioría dos casos comparten o mesmo statu quo socioeconómico, e en moitos casos é a muller a que ten un salario mellor ou máis estable. Agirre afirma que iso non representa en absoluto a realidade. Si fixámonos nos datos do EUSTAT de 2009, o salario medio anual dos homes maiores de 18 anos na CAPV é de 25.376 euros e o das mulleres de 14.241 euros.

Existen diferentes modelos, xa que a situación socioeconómica de todos eles non é a mesma. Por exemplo, nunha parella formada por dous mozos, un deles quedou en paro e, ante esta situación, cambiou a xestión económica. O traballador ingresaba diñeiro en conta a quen se atopaba en situación de desemprego para que así evitase a gravidade da necesidade e xestionase o diñeiro por el mesmo.

Así mesmo, a independencia respecto da parella é a razón que se esconde detrás desa repartición de diñeiro. En xeral, as parellas necesitan negociar sobre a xestión económica, porque o “mito da parella eterna” está caído e ven que algunha vez se pode acabar a relación: “Priorizan economicamente ser donos de si mesmos”. En calquera caso, Agirre sinalou que, canto máis longa sexa a relación, menos abordan o modelo económico individualista. Son varios os factores que inflúen, entre outros, no feito de ter vivenda e nenos.

Axudar ou compartir?

A distribución do traballo doméstico utilízase frecuentemente para medir a paridade entre parellas: “Hoxe en día, os deberes son o termómetro da igualdade”. Segundo as conclusións da tese, as parellas non negocian o suficiente a distribución dos traballos domésticos e na maioría dos casos prevalecen os roles de xénero. A miúdo, a distribución do traballo convértese nunha simple axuda. Nas conversacións aparecen a miúdo condutas non igualitarias que se xustifican por pretextos como “gustos persoais” ou “modos naturais”.

Maternidade intensiva

En canto ás responsabilidades de coidado, segue sendo a nai a que leva a mochila máis pesada no seu corpo. A socióloga considera que a “maternidade intensiva” está arraigada na sociedade.

Con todo, as mulleres saben que no feito de ter un fillo téndese a enraizar máis os roles tradicionais de xénero. Isto xera choques entre teoría e práctica: “Saben como deben actuar para ser iguais, pero a miúdo na práctica non o fan”.

Nas parellas homosexuais, pola contra, as tarefas de coidado compártense máis. Aínda que, segundo as conclusións da tese, é habitual que sexa a de menor nivel socioeconómico a que máis se preocupa polo coidado dos nenos. Pois ben, nas parellas homosexuais tamén se dan relacións de poder, pero noutros parámetros.

Con todo, cando a custodia do bebé é encomendada a un terceiro, normalmente as parellas homosexuais e heterosexuais deciden delegala nas mulleres. No caso destes últimos, case sempre, da avoa materna.

Amigos, cada un seu

“Son críticos coa idea do amor romántico”, di Agirre. Para eles é moi importante ter independencia e autonomía. A maioría fan unha xestión individual dos amigos e do tempo libre, e para moitos é moi importante ter unha vida social propia, sobre todo “para defender os seus intereses”.

As parellas entrevistadas han deixado de lado o amor romántico e romperon o mito da parella para sempre. Do mesmo xeito que na xestión da economía, os amigos tamén queren ser seus, porque están convencidos de que se pode romper a parella.

Con todo, o investigador subliñou que moitas mulleres utilizan a palabra “soidade” ao falar da ruptura de relacións: “Parece que o que lles une é estar sós e estar sen parella. Nos homes non se ve nada de iso”, dixo.

O contrario ocorre cando a parella está formada por dúas mozas. Agirre di que nestes casos hai máis tendencia a compartir amigos e amigas.

É dicir, a maioría sitúa a relación de parella no centro das súas relacións sociais e afectivas.

Monogamia a debate?

Á hora de falar de monogamia hai diferenzas entre parellas homosexuais e heterosexuais. Normalmente, nas parellas homosexuais fálase no inicio da relación sobre a estrutura ou forma da parella. Nunha das parellas entrevistadas, por exemplo, pactouse prescindir da exclusividade sexual.

Na maioría das parellas heterosexuais dáse por suposto que a relación será monógama. A pesar de que a exclusividade sexual de todas as parellas investigadas foi motivo de conflito no seo da asociación. Só nese momento expúxose o caso da monogamia. Nas negociacións sempre prevaleceu a exclusividade sexual: todas as parellas heterosexuais investigadas optaron por manter unha relación monógama. Agirre afirma que, sobre todo, a base da relación de parella é por non pola en cuestión. “Nun sentido amplo, considérase que a sexualidade exclusiva é a que distingue a unha relación de parella do resto das relacións”, engadiu.

“Sexualidade saudable”

O sociólogo tratou o tema da sexualidade menos do que quixo, porque aínda hai moitos tabús. Unha das conclusións é a seguinte: “As mulleres preocúpanse pola frecuencia das relacións sexuais, con todo, os homes non o mencionan”. Moitas mulleres relacionan coa frecuencia manter relacións sexuais "sas", algo que probablemente impulsou as presións sociais, segundo Agirre.

As parellas heterosexuais non negocian o suficiente sobre as prácticas sexuais. Pola contra, o investigador di que nas parellas homosexuais negóciase máis sobre prácticas sexuais: “Ao saír da sexualidade normativa fan máis traballo persoal”. A pesar de que as parellas igualitarias han afiado varias arestas, aínda queda moito por facer.

Segundo conclúese na tese, aínda se considera que as relacións de parella deben seguir unha estrutura fixa: namorarse primeiro, despois alcanzar a estabilidade e compartir cada vez máis cousas até chegar a un posible final. “Parece que só hai unha estrutura, e logo na realidade vese claramente que non é así, pero aínda a miúdo seguimos atrapados na ficción do amor romántico”.

Liberarémonos.