A maioría dos partidos socialdemócratas occidentais hai tempo que abandonaron ideoloxías e programas orixinais para abrazar con entusiasmo o capitalismo. Con todo, até a década de 1980 os partidos de centro-dereita mantiveron unha actitude máis redistributiva nas políticas públicas e máis participativa na economía. A continuación iniciouse o proceso de desaparición do eixo esquerda-dereita que estamos a vivir. Na década de 1990, no panorama sen a Unión Soviética, as políticas neoliberais comezaron a imporse en Europa e, en consecuencia, foi cada vez máis difícil para os cidadáns da rúa atopar diferenzas entre gobernos de distinta cor nas políticas socioeconómicas. Para facer fronte a este problema, a socialdemocracia se reinventó a si mesma coa axenda posmaterialista.

Os partidos de centro-esquerda presentáronse como unha versión radical dos liberais, defendendo valores morais “abertos, cosmopolitas e a favor das liberdades individuais”. Alí atoparon unha maneira de distanciarse dos lados da dereita. O que pasa é que a medida que os logros se van logrando nestes ámbitos perderon importancia na axenda política, ben pola estabilización dos novos dereitos, ben porque os partidos de dereitas toléranos ou os fan seus. Así, unha vez máis, as diferenzas do eixo esquerda-dereita hanse distorsionado, e nos casos en que isto non se produciu, as crise económicas han deixado de lado os discursos posmaterialistas en favor dos temas socioeconómicos, xerando unha gran frustración, especialmente no sur de Europa e no Mediterráneo.

Si antes as políticas de esquerda e dereita eran pequenas na economía, agora a Unión Europea reduciunas máis coas políticas que impón. Ante isto, a ferramenta máis importante para que os partidos políticos manteñan a súa fidelidade de voto é a defensa dos elementos de identidade territorial e nacional. Non son bos tempos para as visións cosmopolitas que tanto “defenderon” os socialistas. O oco deixado polas ideoloxías clásicas foi ocupado pola nación e aínda que Manuel Valls tentou ocupar ese espazo, os filósofos da dereita son máis dignos de crédito.

Nas eleccións dos departamentos franceses, os socialistas, e a esquerda en xeral, só retardaron a súa decadencia nas zonas urbanas. Houbo dous gañadores claros: o centro-dereita e a Fronte Nacional. Si temos en conta as peculiaridades destas eleccións, os grandes locais teñen un gran protagonismo, e a FNN logrou uns resultados extraordinarios co 25% dos votos. Está claro que nos próximos anos a loita máis importante en Francia vai ser a que enfronta á dereita e á extrema dereita. Haberá debate sobre as políticas de identidade e soberanía, e o tema socio-económico non terá máis que un vínculo coas mesmas.

Sucedeu da mesma maneira que Israel, o centro-esquerda que estaba na oposición no medio da crise económica e ante o encarecemento da vida non puido gañar as eleccións. A dereita sacudiu todos os medos identitarios e ante iso o proxecto social, débil e distorsionado do centro-esquerda, non puido competir, xa que a dereita propón polo menos algo perceptible.

Unha das excepcións é a que se atopa Andalucía. Precisamente porque o Partido Socialista local identifícase coa identidade deste país. O PSOE de Andalucía ten unha función similar á que desempeñan os principais partidos nacionalistas na CAV ou en Cataluña. Pola contra, nesta comunidade autónoma a maioría da poboación vive en poboacións de menos de 100.000 habitantes, onde ven afastadas as ideas cosmopolitas. Como ven lonxe as franquías de partidos xurdidas en Madrid sen un programa claro.