Ultimamente estendeuse moito a preocupación polas desigualdades económicas. Numerosos economistas coñecidos, entre os que Thomas Piketty é o máximo símbolo mediático, centraron os seus estudos neste campo. Na actualidade, a tendencia á alza das desigualdades entre renda e riqueza sitúase no centro do debate económico e político.

As desigualdades están a empezar a disparar no sur da Unión Europea, sobre todo desde que en 2008 estalou a crise económica e establecéronse nela as receitas económicas ortodoxas. As políticas de austeridade aplicadas a cambio dos rescates fixeron que hoxe en día os países coñezan absurdos sociais que hai tempo non coñeceron. O caso do Estado español é un dos máis reseñables, xa que é aquí onde se produciu o maior incremento das desigualdades na UE no contexto da crise, e na actualidade é o segundo dos 28 estados en canto a brecha de renda, detrás de Letonia e por diante de Grecia, Portugal e Irlanda. O coeficiente Gini, utilizado para medir as desigualdades, subiu de 0,313 en 2006 a 0,350 no Estado e nesa época a renda entre o 20% da poboación máis rica e o 20% da máis pobre chegou a ser 6,3 veces superior, tamén o é o Estado español, segundo Eurostat.

A mala imaxe das desigualdades no Estado español agudízase tendo en conta a repartición da riqueza, unha medida baseada no patrimonio económico, máis apropiada para fotografar as desigualdades nun país, segundo Piketty. O informe Global Wealth Report 2014 di o seguinte: O 1% máis rico do Estado posúe o 27% do patrimonio do Estado, mentres que o 10% máis rico obtén o 55,6% do patrimonio total. No outro extremo, o 30% dos pobres só ten o 2,3% da riqueza.

É interesante o dato que mostra a contracción da clase media no Estado español: o 40% da poboación con nivel medio de renda posúe un escaso 20% da riqueza.

As desigualdades de renda, aínda que máis difusas que as do Estado, tamén se acentuaron en Hego Euskal Herria en tempos de crises. A Enquisa de Necesidades Sociais de 2014 do Goberno Vasco no período 2008 e 2014 subiu as entradas medias dos 10% máis ricos da CAV un 1,1%, mentres que os ingresos económicos dun 30% da poboación de renda máis baixa caeron un 4%. Por tanto, nos tres territorios do sur unha parte significativa da poboación está a sufrir un movemento descendente coa crise. O Índice Gini tamén mostra un cambio de tendencia na CAV, xa que tras ser a marca inferior en 2012 (0,253), a pesar da tendencia descendente no período interanual, segue subindo até o 0,271 en 2014. A pesar de estar moi por detrás do número do Estado español, é preocupante que haxa un cambio de tendencia desde hai moito tempo.

En definitiva, as políticas de austeridade acentuaron as desigualdades económicas no sur de Europa, de maneira especial no Estado español e, aínda que sexa máis suave, tamén por primeira vez no territorio vasco. A OCDE recoñece que o aumento da desigualdade das rendas está directamente relacionado en Europa co proceso de “desvalorización interna”, o que supuxo unha distribución dos salarios aínda máis desigual. Ademais, a redistribución do Estado está a volverse cada vez máis regresiva por mor dos fortes recortes que están a sufrir. En definitiva, as políticas de austeridade están a provocar unha brecha na cohesión social até pór en cuestión o “modelo social” europeo.