Que é TISA?

Pregunta axeitada. En plena campaña de Tratados Internacionais, os máis coñecidos son o TTIP e o CETA, e o TISA é un acordo máis sectorial, o Acordo sobre o Comercio de Servizos. Están a tentar regular ou desregular todo o relacionado coa compravenda de servizos. As negociacións, que se celebran en Xenebra entre o 9 e o 13 de febreiro, terán lugar na undécima rolda, e contan coa participación da Comisión Europea e 22 estados, entre eles Estados Unidos. En total, 50 países de todo o mundo asinaron acordos.

Non hai xa unha ampla negociación de servizos na Organización Mundial do Comercio (OMC)?

Si, ao Acordo Xeral de Comercio e Servizos. Pero el non avanza tan rápido como o quererían algunhas elites. En concreto, refírome a quen queren regular o comercio de servizos, incluídos os públicos, que é o que impulsou a TISA. Estas elites están a levar a cabo un proceso de acumulación a través de todos estes tratados, sendo o TISA o máis escuro. Está a custarnos observalo.

Este ocultamiento é especialmente grave tendo en conta que se está negociando sobre cousas que nos afectan directamente a todos.

Así é. Por unha banda están a negociar cos servizos públicos (educación, sanidade, auga, xestión de residuos...) e doutra banda co resto de servizos (profesionais, man de obra que unha empresa presta a outra...). A Unión Europea ten un gran interese por ser, xunto con Estados Unidos, o maior servizo exportador do mundo. Pero moitos países do mundo teñen moito que perder coa entrada en vigor do TISA, xa que non teñen moitas posibilidades de ofrecer servizos, só reciben e pagan. Este é un dos debates fundamentais que había na OMC sobre si a UE e EE. UU. non actúan en parte como invasores cando ofrecen os seus servizos. Por iso, ambas as partes senten unha gran paixón polo acordo.

E por iso a maioría dos países que participan en TISA son da Organización para a Cooperación e o Desenvolvemento Económicos (OCDE)?

Case todos son membros da OCDE. A idea de TISA é iniciar unha negociación menor que a interna da MMA, algo alternativo dalgunha maneira, incluíndo a todos aqueles que non van facer oposición, e unha vez alcanzado un acordo tratar de ampliala, ata que se impoña dentro da MMA.

En concreto, que están a negociar en TISA? Que hai sobre a mesa?

A propia UE di que o transporte aéreo e os servizos que só poden prestar os Estados, é dicir, a xustiza, a orde pública –en definitiva, a policía– e a defensa, en principio todos os servizos poden entrar na negociación. Iso si, cada Estado ten a posibilidade de establecer a súa propia lista negativa, é dicir, a lista de servizos que quere excluír do acordo. O problema das listas negativas é que unha vez dado non se pode cambiar nada. Ademais, calquera tipo de servizo que puidese xurdir a partir de aí –polo progreso tecnolóxico, digamos– quedaría automaticamente afectado polo acordo e converteríase en negociable.

Pódense dar exemplos?

Hai quince anos Internet tiña unha difusión moi pequena e o comercio electrónico non se desenvolveu. Imaxina o que pasaría si negociouse o TISA entón. Que faría no futuro? Quen sabe? As novidades que se están desenvolvendo neste momento, que aínda non coñecemos os cidadáns e cidadás, quedarán á sombra de TISA, incluídas aquelas que poidan afectar ao noso benestar.

Que nos achega TISA en xeral? Falamos de liberalizar a sanidade pública, por exemplo?

Está por ver até onde chegarán. Este outono o Parlamento Europeo ten que aclarar oficialmente a súa posición respecto de TISA e a parlamentaria que prepara o informe, a ex comisaria de Xustiza da Comisión Europea Viviane Reding, dixo que haberá que establecer unhas liñas vermellas que TISA non podería pisar de ningunha maneira. É curioso que inclúe os movementos das persoas; que os capitais se movan libremente, pero as persoas non. Pola súa banda, Reding dixo que TISA debería incluír a China, que é onde se atopa o avión. Hai que ter en conta que en todo momento non hai ningún BRICS [conxunto do cinco principais países en desenvolvemento] nas negociacións; os que están en TISA tamén queren atraer a eses países, e China, ademais de ser un dos países máis importantes desde o punto de vista comercial, é un tractor de todos os BRICS. [China xa manifestou o seu desexo de participar no acordo].

Europa adoita ser considerada como a última fortaleza do estado de benestar. Como afectaría a TISA?

Facendo unha reflexión case ideolóxica, poderiamos dicir que estamos a falar do último bastión que queren absorber os capitais. Agora que se fala tanto da débeda dos Estados, parece que os capitais internacionais, os chamados mercados, están a prepararse para unha baixada dos tipos de interese ou para que parte da débeda non sexa paga. Que están a facer mentres tanto? A acumulación de activos, incluída a asunción dunha parte relevante dos servizos públicos, co fin de obter beneficios. A medida que este proceso se intensifique, converteríase na última pegada do estado de benestar. De feito, moitos dos servizos xa foron privatizados e, por certo, a consecuencia foi inmellorable.

Foi tan malo (subidas de tarifas, deterioración do servizo…) que tamén vimos procesos de retroceso: volver facer público o privatizado.

Si, pero un dos obxectivos de TISA é que as privatizacións non teñan volta atrás. Para iso, o pacto contará co mecanismo que en inglés se denomina ratchet clause, que poderiamos traducir como unha “cláusula de carraca”, é dicir, unha vez consensuada unha normativa non se podería volver regular ese servizo. Sería unha consolidación definitiva. Con todo, a Comisión Europea di que esa cláusula non vai afectar á calidade do servizo que presta o servizo.

E os grupos que se opoñen ao acordo créeno?

Nos últimos tempos, cada vez que se filtra un documento ou se fai público sen máis, vese que as cousas que se dixeron antes non teñen nada que ver coa realidade. O outro día, Ignacio García-Bercero, xefe da delegación da UE nas negociacións sobre o TTIP, preguntou polo fracking e respondeu que o fracking quedaría fóra do pacto, seguramente non tardaremos en ver as prospeccións, etc. A credibilidade da Comisión cambaléase.

Tamén no referente á cláusula Karraka?

Mire, nun manual sobre TISA publicado pola UE di: “A cláusula karraka non afectará á capacidade de cada unha das partes para regulala sen discriminación algunha. Os Estados manterán a liberdade de establecer normas sociais, talles como o salario mínimo, a seguridade, a calidade ou o medio ambiente, que se apliquen por igual aos prestadores de servizos nacionais e estranxeiros e que non limiten o número de empresas que poidan ofrecer servizos”. Neste texto recóllense as dúas principais claves de TISA: trátase da mesma maneira a empresas estranxeiras e domésticas, e non se pode establecer ningunha condición que puidese dificultar o acceso ao mercado a ningunha empresa. Son dous das cláusulas máis importantes do proceso, as que deixan todo aberto.

Tamén está prevista unha cláusula de Statu quo en TISA. Que é?

O mesmo que a palabra indica: que a situación non cambie. É dicir, que as empresas de servizos non poidan modificar regulamentariamente as condicións nas que están a exercer a súa actividade. Hai que entender a posición de Europa: somos os maiores exportadores de servizos. Por exemplo, os plans que o Goberno Vasco ha mantido nos últimos anos en relación co modelo económico permítennos constatar que teñen en conta a economía baseada nos servizos. Por tanto, o mundo ten que facerse máis amplo, liberalizarse para poder saír fóra. Somos nós os vendedores. Iso si, establecendo límites ao tráfico de persoas.

En decembro do ano pasado, na xornada organizada por GUE/NGL en Bruxelas, máis dun comentou que a negociación do TTIP vai lenta, que a ambas as partes cústalles chegar a un acordo. Ocorre o mesmo en TISA?

Non, TISA vai máis rápido, porque os intereses se uniron, e os opositores non temos aínda a capacidade de mobilización necesaria para influír na negociación. E a falta de información é maior que no caso dos TTIP. Deberiamos prestar máis atención a TISA, que está a negociar de forma totalmente involuntaria; acusamos ao TTIP de que vai supor unha deterioración do estado de benestar, pero seguramente TISA vai ter un impacto moito maior neste ámbito.

Pero esta deterioración é anterior. Vostede mesmo afirmou en Bruxelas que, polo menos, desde que os países da Unión Europea asinaron o Tratado de Lisboa en 2007.

Así é. Dise que o devir dos últimos anos impediunos a soberanía, e que estes tratados nos van a impedir aínda máis. Iso é evidente, pero hai que ter en conta que en Lisboa perdemos boa parte desa soberanía. Por exemplo, o feito de que a Comisión sexa a encargada de negociar os tratados comerciais e de investimento furta a soberanía dos Estados. O mesmo pode dicirse da política monetaria. Agora é xestionado polo Banco Central Europeo, en detrimento de a banca dos estados membros. O Pacto de Estabilidade asinado tras o de Lisboa permitiu aos Estados atribuír case todas as competencias en materia de política económica á Comisión. E quen é a Comisión? Esa é a gran pregunta. Aínda que o Parlamento Europeo ha mantido a súa capacidade de veto, as decisións máis importantes tómanas a Comisión Europea e o Consello de Europa. O modelo neoliberal foi reforzado por eles. E a Unión Europea cada vez é menos Europa; unha das críticas que se están facendo a estes grandes acordos é que é un retroceso evidente respecto da idea da UE, que lles está deixando unha parte fundamental da súa capacidade de decisión ás corporacións transnacionales. Estes grandes acordos están a acabarse coa idea tan alta da europeidad.