O colectivo Visualizing Palestine (VP) crea espectaculares híbridos entre as infografías convencionais e os carteis de rúa para mostrar as estatísticas. Para iso utiliza datos de diferentes organizacións recoñecidas a nivel mundial: Grupos de dereitos humanos, institucións académicas e outras fontes oficiais de Palestina, Israel e Internacional. Os traballos difúndense a través de Facebook, Twitter, Tumblr e a páxina web visualizingpalestine.org.

VP é o primeiro proxecto do colectivo Visualizing Impact (VIN). O equipo está formado por dez persoas repartidas entre Beirut, Amman, Montreal e Ramallah. Entre eles atópanse investigadores, deseñadores gráficos, desarrolladores e expertos na difusión da información.

O arquitecto Ahmad Barclay traballa nas áreas de investigación e produción de VI. Explícanos que a idea de VP vaise a estender proximamente a outras localidades de Oriente Medio.

Que lle empuxou a pór en marcha o proxecto Visualizing Palestine?

Hai moitas noticias e reportaxes sobre Palestina. Quizá demasiado. Especialmente nos países occidentais, a información que recibe a maioría é inexacta. Lonxe de ser relatos sobre o roubo, a marxinación e a ocupación aos palestinos, as historias que nos chegan dun territorio dominado por Israel de facto falan con demasiada frecuencia dun conflito entre dúas forzas iguais. É máis, existe unha tendencia a presentar a violencia palestina sen contexto nin motivación, mentres que as xustificacións oficiais da violencia que exerce Israel non adoitan ser cuestionadas.

En relación con esta sobredose de información, está moi estendida a idea de que “o conflito é difícil de entender”. Queremos facer fronte a ese prexuízo que é mentira. Queremos traballar a criticidad na xente con diferentes razóns e argumentos.

Por que elixistes os gráficos e as estatísticas?

Para dirixir a narrativa oficial, outros proxectos multimedia han utilizado vías tradicionais ou o xornalismo cidadán. No equipo de VP chegamos á conclusión de que as infografías –e a animación gráfica e contidos visuais como webs interactivas– que explican a orixe do conflito son as ferramentas máis axeitadas. A ONU, a ONG e outras fontes publican datos imprescindibles, pero de forma moi académica. Por exemplo, quen lerá un informe de 200 páxinas sobre os menores que son detidos por Israel? Esta información explica as dinámicas reais do conflito, pero, tal e como se difunde, dificilmente chegará á maioría da sociedade. A infografía, se se utiliza adecuadamente, ten a capacidade de presentar datos brutos de maneira comprensible, o que fai que o xornalismo sexa moito máis difícil que desmentir os contidos dos artigos xornalísticos ou dos artigos de opinión.

Como é o proceso de creación de infografías?

Circular: identificar, investigar, crear narración e presentar datos, deseñar, difundir e avaliar o seu impacto. Cada vez con máis frecuencia traballamos con colaboradores para crear diferentes tipos de contidos sobre cada tema, e para aumentar a súa difusión tanto na rede como fóra dela.

O voso traballo vai chegando aos poucos a moitos lugares do mundo.

Até agora puxemos as nosas forzas na creación e difusión das obras en inglés e árabe. Con todo, grazas ao traballo voluntario dos grupos e particulares que se achegaron a nós, hoxe en día os nosos gráficos están dispoñibles en doce idiomas e, así, organizaron exposicións públicas nunha ducia de estados.

A verdade, algúns din que se constrúe en función das fontes de información seleccionadas.

Non existe información plenamente obxectiva. No peor dos casos, hai organizacións que traballan para a distorsión e desinformación dos feitos. E, no mellor dos casos, hai organizacións que elixen os temas tratados condicionados polos límites e o contexto establecidos polos seus propietarios. No caso de Palestina e Israel, moitas organizacións só traballan mirando a Gaza e Cisxordania (ás veces incluíndo o leste de Xerusalén), deixando de lado a situación dos refuxiados palestinos e os palestinos que viven en Israel, coma se non tivesen conexión.

Como somos unha organización independente, as limitacións non nos condicionan tanto. Tentamos conectar puntos, obtendo información das fontes máis respectadas, para crear unha imaxe máis holística. Con todo, as nosas narracións non son as únicas verdades sobre a situación. Por iso, abrimos infografías con moitas fontes de información, dando a oportunidade a quen queira saber máis sobre o tema.

Adoptaron vostedes unha posición política respecto de Palestina como grupo?

Somos un grupo independente e, por tanto, non temos afiliación nin actitude política. Consideramos que sería prexudicial e contraditorio co tipo de traballo que realizamos. Devandito isto, entendemos o conflito desde a perspectiva da cidadanía e desde o dereito á igualdade, á liberdade e á reparación. Non prestamos especial atención ás solucións políticas de fondo. Cremos que todo isto reflíctese nos temas e gráficos que abordamos.

As vosas infografías fálannos de como afecto a ocupación israelí de dereitos como o de acceso á alimentación, á saúde ou á seguridade. Que din vostedes sobre a responsabilidade da Autoridade Palestina?

Traballamos desde o prisma universal da xustiza social, e iso, como vostede ben di, non é só unha cuestión de persecución israelí. En concreto, estamos a preparar un traballo sobre o papel da Autoridade Palestina (PA). Nesta infografía explicaremos a dureza do aparello de seguridade da PA contra a iniciativa da sociedade civil, co obxectivo de debilitar a resistencia á ocupación israelí.

Como entendedes o papel das redes sociais no camiño da xustiza social?

As redes sociais non son máis que ferramentas, e a partir de agora outras ferramentas van ocupar o seu lugar. Para difundir e promover a información que desafía a mensaxe oficial, para lembrar os temas excluídos e para prestar atención ás iniciativas e accións transformadoras, neste momento son bastante abertas e libres. Con todo, cada vez son máis os países que recorren á “apertura” das redes sociais para adoptar medidas duras contra as voces disidentes. Mentres tanto, os actores máis relevantes das redes sociais teñen cada vez máis forza para vixiar os límites dun debate aceptable.

En relación con este tema, traballamos no proxecto xunto co equipo de Electronic Frontier Foundation OnlineCensorship.org. Trátase dun proxecto para dar a coñecer os casos de censura que se produciron nas redes sociais máis coñecidas.

Cales serán os vosos próximos pasos?

Como colectivo, estamos a traballar xunto aos nosos colaboradores en varios proxectos paralelos para pór en valor os temas arrinconados a través de infografías e historias gráficas. A censura nos medios exipcios ou a exclusión dos mozos no mundo árabe, por exemplo.

A nosa intención é que os proxectos sexan liderados polos propios colaboradores. Seguindo a filosofía e o estilo de traballo do grupo Visualizing Impact até agora, do mesmo xeito que o modelo descentralizado do proxecto TEDx, gustaríanos converternos en “Visualizing X” na marca de máis proxectos como os que fixemos con Palestina.

En canto a Visualizing Palestine, en 2015 queremos impulsar a colaboración con outros grupos para crear unha estratexia compartida e fortalecer o movemento palestino pola xustiza social no seu conxunto. Tamén nos demos conta de que estamos a chegar a un momento crítico. Como sucedeu no resto dos conflitos históricos, a reivindicación palestina vai estar na fala da xente, e nós temos o compromiso de impulsar e acelerar ese proceso.

>>> Todas as infografías traducidas ao euskera, no blog 'Begizta' de Axier López.