Antzinaroko haurren hautespen “naturala”
Erroma, K.a. VIII. mendea. Kondairaren arabera Romulok eta Remok hiria sortu zuten. Jaioberritan abandonatutako anaia bikiek otseme batek elikatu zituelako lortu omen zuten bizirautea. Eta ez ziren jaio eta berehala hiltzen utzitako Antzinaroko pertsonaia bakarrak: Pertseo, Sargon, Hadis eta Edipo ere jaioberritan abandonatu zituzten. Gehienak mitologiaren eremuan soilik existitu arren, horrek adierazten du egun higuingarria iruditzen zaiguna nahiko ohikoa zela garai hartan.
Plutarkok jaso zuenez, Espartan, “zaharrenek jaioberria aztertzen zuten eta, ondo egina eta sendoa bazen, haurra hazteko erabakia hartzen zuten. Baina endekatua eta itxuragabea zela ikusten bazuten, haur txikia Taigetoko sakan batean zeuden apothetai (tornu) delakoetan uzteko agindua ematen zuten”. Greziako pentsalari nabarmenenek ez zieten jaioberriei aukera txiki hori ere eman nahi; norbaitek haur abandonatuak tornuetatik jaso zitzakeen. Hala, Aristotelesek eta Platonek jaioberriak toki ezezagunetan uzteko gomendatzen zuten. Lehenengoak behintzat oso garbi zeukan: “Seme-alaben hazierari dagokionez, haur akastunak haztea debekatzen duen lege bat egin behar da” (Politika VIII, 15).
Haur perfektuak izateko grina hori ezagun zuten Erroman ere. Erditzearen ondoren, pater familiasek haurra arreta handiz aztertu behar zuen. Jaio eta berehala, haurra aitaren parean jartzen zuten, eta azterketaren ondoren besoetan jasotzen bazuen, familian onartzen zutela esan nahi zuen. Bestela, mirabe edo esklabo batek jaioberria bidegurutze edo zabortegiren batetan uzten zuen, hotzak jota edo piztiek janda hil zedin.
Ohitura horiek ez lirateke egungo mentalitateaz juzgatu behar. Adituen arabera, haurren heriotza tasa %30-40 artekoa zen Erroman, eta urtea bete baino lehen hiltzen ziren haurren kopurua ez zen oso bestelakoa Antzinaroko gainerako zibilizazioetan. Hortaz, haurrekiko lotura afektiboa beranduago garatzen zen. Darwinek bere teoriak garatu baino ehunka urte lehenago gizakiek hautespen naturalari nolabaiteko bultzadatxoa ematen zioten praktika horien bidez, beste hainbat animalia espeziek egiten duten bezala. Eta bahetze metodoek luzaroan iraungo zuten. Bikingoek, esaterako, jaioberria hiribilduko hesietatik kanpo uzten zuten gau batez; gau izoztua jasateko gai bazen, komunitateko kide izateko eskubidea lortzen zuen. Eta kosakoek ibaiko ur hotzetan murgiltzen zuten, eta bainuaren ondoren orroka jarraitzen bazuen, onartu egiten zuten.
Haurren heriotza tasa XX. mendean jaitsi da %20tik, eta Mendebaldean baino ez. Egun, Nigerren, mila haurretik 154 lehen urtean hiltzen dira eta 262k ez dituzte 5 urte betetzen. Haur horien etorkizuna –edo etorkizunik eza– maiz ez dago beren komunitateen esku, eta industria farmazeutikoaren interes ekonomikoek erabakitzen dute, esaterako. Ez da hainbeste aurreratu 2.000 urtean.
Luxorren, Erregeen Haranetik gertu, hilobi garrantzitsu baten sarrera eta pasabide nagusia aurkitu zituzten 2022an. Orain, alabastrozko objektu batean Tutmosis II.aren kartutxoa topatu dute (irudian). Horrek esan nahi du hilobi hori XVIII. dinastiako faraoiarena... [+]
Judea, K.o II. mendea. Erromatar probintziako giro nahasi betean, Gadalias eta Saulosen kontrako epaiketa egin zuten, iruzurra eta zerga-saihestea leporatuta. Epaiketaren berri grekeraz idatzitako 133 lerroko papiro batean jaso zuten (argazkian). Dokumentu nabateoa zela... [+]
Un grupo de investigadores polacos analizou a Casa dos Paxaros do xacemento sevillano de Itálica e o mosaico do solo do edificio concluíu que é a colección de aves máis pequena da época romana.
Na casa dos paxaros hai 33 aves representadas con gran detalle nos mosaicos... [+]
Investigadores da Universidade Johns Hopkins descubriron varios cilindros con inscricións no actual xacemento de Siria, o Tell Umm-o Marra. Os expertos cren que os signos escritos nestas pezas de barro poden ser alfabéticos.
No século XV a. Os cilindros datáronse en 2400 e... [+]
Un grupo de investigadores interdisciplinares da Universidade Libre de Berlín e do Instituto Zuse desenvolveu un modelo matemático complexo para comprender mellor como se estendeu a romanización no norte de África.
Segundo un estudo publicado na revista Plos One, o modelo... [+]
Aínda que se pensou que na maioría das cidades do Imperio Romano había cárceres, apenas se atoparon restos das prisións da época nos xacementos.
Recentemente, con todo, o arqueólogo da Universidade de Copenhague, Matthew Larsen, identificou a prisión romana de Corinto... [+]
O TRAILER da película Gladiator II, que se estreará no outono, mostra xa en menos de tres minutos un erro ou unha licenza histórica.
Na película de Ridley Scott celébrase un naumaki ou unha batalla naval no Coliseo. O custoso espectáculo realizouse en tres ocasiones no... [+]
Roma, cara ao ano 100 d. C. O poeta Juvenal recibiu a X. En Satira: “Desde hai tempo, en concreto desde que temos a quen vender o voto, este pobo perdeu interese pola política. Antes, a xefatura, os lotes, as lexións e, á fin e ao cabo, dábano todo, pero agora déixallo... [+]
Golfo de Ambracia (Mar Jónico). No século XV a. 2 de setembro de 31. Os romanos lograron a vitoria na batalla naval de Accio e aseguraron o control sobre Exipto. Por tanto, a hexemonía grega no Mediterráneo dáse por concluída nesa data, pero a influencia helénica... [+]
Este inverno os arqueólogos do INRAP (Instituto Nacional de Investigacións Arqueolóxicas Preventivas) acharon unha necrópole especial no centro histórico de Auxerre (Estado francés), un cemiterio de época romana para bebés recentemente nados ou nenos nados mortos. -Ah,... [+]
foi fundada por R fai uns 6.500 anos. E recentemente, o arqueólogo do Instituto Alemán de Arqueoloxía, Max Haibt, creou o "xemelgo dixital" da cidade, utilizando a tecnoloxía utilizada nos videoxogos.
O equipo realizou un rexistro tridimensional dos 40 quilómetros cadrados... [+]
Roma, a.C. 443. Por primeira vez elixíronse censores. Dous séculos despois sería a magistratura máis importante da República. Cada cinco anos elixían dous censores entre senadores consulares.
Tratábase dun cargo de gran responsabilidade: encargábanse principalmente do... [+]