Por que queredes destacar a conexión entre os conflitos e a tecnoloxía?

A explotación e o comercio dos recursos naturais están cada vez máis influenciados nos conflitos. Sobre todo no financiamento de conflitos. Segundo a ONU, catro de cada dez conflitos xurdidos nos últimos 40 anos están directamente relacionados coa explotación dos recursos naturais. Os minerais que se extraen nas minas do leste do Congo son unha parte fundamental das novas tecnoloxías; a través da campaña queremos mostrar como o noso estilo de vida inflúe noutros lugares.

E por que especialmente Congo?

Temos un coñecemento directo do conflito, porque traballamos en colaboración co grupo Jesuitak para o Servizo de Persoas Refuxiadas. Durante o vinte anos que dura a guerra subvencionamos os seus proxectos e aquí difundimos as denuncias que nos fixeron chegar. O conflito do Congo é unha guerra esquecida, pero hai que ter en conta que é o conflito que máis mortos causou desde a Segunda Guerra Mundial, un cinco millóns. A pesar de que neste vinte anos déronse momentos de distinta intensidade, a violencia produciuse de forma continuada.

Cales son as claves do conflito?

É difícil de explicar, hai moitos elementos: tensións étnicas, intereses doutros países, control de terras... Nós sempre subliñamos que o conflito é complexo e que a presenza de minerais non é a principal causa. Unha vez solucionado isto, todo o demais non resolveríase. Pero sabemos que os grupos armados sacan o diñeiro da venda de minerais, extorsionando moitas veces aos mineiros. Fano todos os grupos que participan no conflito, incluídos os exércitos congoleños. Con todo, nos últimos tempos a situación mellorou, entre outras cousas, por unha lei aprobada por Estados Unidos en 2010.

Que lei?

Dodd-Frank Act. Segundo o acordo, as compañías que cotizan nas súas bolsas e que utilizan ouro, tantalio (ou coltán), wolframio ou estaño explotado no Congo ou nalgún país próximo, deben garantir que con estes minerais non se financiou o conflito no Congo.

A ese catro chámaselles minerais en conflito, non?

Si. Pero isto é unha definición demasiado estrita, que vén precisamente da lei Dodd-Frank. Só teñen por minerais en conflito este catro, e só no que se refire a Congo. A nós gustaríanos ampliar a definición e regular o seu uso en calquera parte do mundo onde a explotación ou a compravenda dos recursos naturais orixine ou financie un conflito.

Como se pode ver na páxina web da súa campaña, a Unión Europea tamén está a preparar unha lei en Cataluña. Un dos obxectivos é influír niso.

Si. Está a discutirse a directiva e nós queremos recoller firmas para pedir á Comisión Europea que a lei sexa máis dura do que se propuxo até agora. É dicir, que non utilizar o mineral “sucio” sexa unha obrigación obrigatoria, como en EEUU. A proposta de Directiva para Europa, nos termos en que se está redactando, deixa en mans da vontade o uso destes minerais. Iso non nos gusta; si é voluntario, as empresas tamén teñen que facelo agora, e non o fan. Por outra banda, a OCDE publicou unha guía para actuar de forma responsable con este catro minerais e as empresas non a usan.

E a lei Dodd-Frank trouxo beneficios?

Si. Grazas a esta lei e a algunhas medidas adoptadas polo seu goberno, hoxe en día pódese afirmar que dous terzos do mineral extraído no Congo son “limpos”. Pero un terzo aínda é moito. E os consumidores non sabemos, non podemos saber de onde veñen o tantalio dos nosos móbiles, o wolframio, etc., en que condicións explotáronse, quen sacou o beneficio... E cando di móbil, podo dicir, computador, tablet, cámara dixital... A lei europea debería servir para que os compradores o saiban. Os consumidores deberiamos indicar ás empresas que queremos seguir utilizando os móbiles, pero que non queremos que se financien os conflitos.

O 80% das reservas mundiais de tantalio ou coltan coñecidas concéntranse no Congo. É imprescindible este mineral nas novas tecnoloxías?
Si. O tantalio, cunha cantidade moi pequena de mineral, ten a capacidade de acumular moita electricidade. Por iso é fundamental nos pequenos dispositivos portátiles. Outro metal podería cumprir a mesma función, pero ocuparía moito máis espazo. As investigacións para buscar alternativas están en marcha, pero en calquera caso, despois de falar cos amigos que temos no Congo, a nosa postura é que siga explotando o mineral. A xente da zona di que quere seguir na minería, pero en condicións axeitadas: que o beneficio que se obteña sexa deles. É dicir, que o conflito termine.

Quen explota o mineral? Que empresa?

Non son grandes empresas, senón pequenos grupos de homes e mulleres. Traballan a man, algúns en ceo aberto e outra baixo terra, sen ningún tipo de control nin medida de seguridade. Agora hai intentos de que os nenos non traballen e algo se conseguiu. Ademais, moitos deles sofren a extorsión de grupos armados.

Pero as multinacionais non andarán lonxe...

Estes aproveitan a confusión congoleña para comprar materias primas máis baratas. “Este conflito é moi complexo e nós non podemos meter a man en el”, afirman. E nós dicimos que quizá non teñen capacidade para resolver o conflito, pero poden facer todo o que estea nas súas mans para non financiar grupos armados a través da venda de minerais.

A violencia contra as mulleres é un dos principais compoñentes do conflito no Congo. A súa campaña tamén se centra niso.

Desgraciadamente, a violencia sexual é un elemento de moitos conflitos, pero o caso do Congo é paradigmático. Estímase que cada ano hai 100.000 violacións, aínda que hai unha discusión sobre esa cantidade, e ademais os casos denunciados son moi duros: violación dunha soa muller por varios homes, uso de obxectos infectados... Está a producirse a destrución da muller e a través delas a de toda a comunidade. É necesario que esas mulleres se convertan en donas das súas vidas.