É bo que Yolanda Barcina néguese a ser candidata a lehendakari? O lóxico sería que conteste si e non. Si, porque demostran que UPN e as forzas que até agora sustentaron o Réxime -dereita, PSN, UXT, CCOO…- teñen medo ao cambio, porque se deron conta de que teñen máis difícil manter a súa forma de goberno caduca e corrupta, e porque se deron conta de que é máis un obstáculo que un activo para manter o poder. Non, un líder desgastado como Barcina, porque é o rival perfecto para competir.

Barcina anunciou o 29 de agosto que volvería presentarse en Cadreita. Até entón, sempre tivo a presión de non presentarse no partido e por parte do aliado do PSN, tras a expulsión de Barcina do Goberno en 2012. Que pasou nun prazo de dous meses para que Barcina deuse á fuga? Coñécense cuestións como: el xa o sabía antes, pero a sociedade navarra o 16 de setembro coñeceu que o Goberno español reclámalle 1.513 millóns de euros polo IVE de Volkswagen; coñeceuse que en 2010 –xa en plena crise– recibiu 17.000 euros por asistir ás conferencias da CAN; o caso Banca Cívica reabriuse a semana pasada. Outros se coñecerán máis tarde.

Pero Navarra é un tema de Estado para España, e na evolución dos asuntos de corte do vello reino non só inflúen as contas de Navarra, senón tamén as de España. E en España, sobre todo nos últimos dous meses, o afloramiento masivo da corrupción, a explosión de enquisas de Podemos e Cataluña emerxeron con forza. Todo iso creou unha alarma vermella en Madrid e non son poucos os que piden unha estreita alianza entre o PP e o PSOE, cun goberno de coalición, para manter o Réxime do 78. E estas melodías son coñecidas tamén en Navarra hai tempo, cada vez máis intensamente, a medida que se reforzan as posibilidades reais de pór fin ao Réxime de UPN-PSN. Dificilmente pódese pensar que as grandes medidas que toma UPN en Navarra –e a de Barcina é unha de elas– son alleas ás que ocorren en España.

Ademais, non só Barcina, senón tamén o PSN, que deixou atrás a Roberto Jiménez, elixiu á oficialista María Chivite como candidata a lehendakari. O PSN está gobernado por Madrid e tamén por Amanda Acedo, que acaba de competir nas primarias, pero o primeiro deles sacará menos ruído se os números volven permitir que se aumente a UPN. Ambas as formacións, por tanto, están a suavizar as circunstancias, ante a posibilidade de que se celebren eleccións en Cataluña e Madrid. No Parlamento tamén houbo movementos de desobediencia: si, o PSN apoiou o cambio da Lei do Eúscaro, pero, doutra banda, UPN e PSN sacaron adiante tres iniciativas importantes no Parlamento:a reforma fiscal exposta polos socialistas, a creación e financiamento do Consello para o Diálogo Social e a lei de Sanidade.

O próximo día 29 coñecerase a enquisa encargada polo Parlamento de Navarra en forma de Navarrómetro. Trátase dun traballo realizado a principios de outubro e, por tanto, non recolle o efecto da regresión de Barcina, pero a información terá o seu valor para esta época, entre outras cousas porque ratificará ou non o cambio de vento das últimas enquisas para as eleccións de 2015.

Agora, todas as miradas están cravadas o 29 de novembro, cando se reunirá o Consello Político de UPN, máximo órgano entre congresos (232), que elixirá un dos candidatos a lehendakari que se presenten ás eleccións. A decisión de Barcina de reabrir as feridas do último congreso nunca pecho e o sector de Miguel Sanz e Alberto Catalan pide primarias para elixir ao candidato a lehendakari. A dirección de UPN di que non nos estatutos, pero aínda que nun principio o candidato ía ser elixido pola Comisión de Listas, finalmente aprobou que sexa o Consello Político. Barcina deixou de ser candidata a lehendakari, pero seguirá na presidencia de UPN, polo menos até finais de maio de 2015, e si ten un bo resultado, até 2017.

Non parece que Barcina ceda ás primarias, pero non se pode descartar porque UPN demostraría a súa disposición a abordar cunhas primarias uns procesos de innovación que hoxe en día son tan apreciados na sociedade. Os coitelos son afiados no seo de UPN. As espadas arriba na oposición, con moita expectación e dispostas a deixarse caer sobre o novo candidato.