Os medios de comunicación en eúscaro víronse sorprendidos pola redución que recibiu a noticia nas axudas do Goberno Vasco deste ano. Eu tamén seguín a discusión de cerca. Ás veces desde moi preto, como a entrevista realizada por Goiena ao viceconsejero de política lingüística Patxi Baztarrika; unha lectura a fondo de liñas, e até escribir na liña das frases unha idea repentina.

Pregunta: “Que fotos facedes da situación actual dos medios de comunicación?” (…) Resposta: “Non creo que os medios de comunicación en eúscaro constitúan un mercado de fortaleza que aínda hoxe quixésemos, e, doutra banda, creo que hai moita marxe para facer que os falantes vascos asuman os medios e os produtos en eúscaro. Os medios de comunicación en eúscaro deben acertar a gañar lectores ou espectadores na súa tarefa”. Si, de acordo, os medios de comunicación terán que adiviñar, porque si non, será festivo. A cuestión é como. E si, é para longo, pero cantos dos vascoparlantes terán que facer os seus medios de comunicación para que poidamos pensar que está ben? Doutra banda, non está moi relacionado cos pasos que o eúscaro dá na sociedade no uso? Como facer un salto até o consumo cando os vascos teñen grandes problemas de uso? Si, os medios de comunicación terán que facer ese camiño, pero nas estratexias xa é hora de que ese reto chegue doutra maneira, revolucionando, entre outras cousas, as formas de traballo. Nos últimos 30 anos o produto foi elaborado polos medios de comunicación e subvencionado polas institucións, sobre todo polo Goberno Vasco. Entre os medios de comunicación hai dúas patas principais, públicas e privadas; a terceira pata crave é a das institucións; e a cuarta que pode axudar ao mundo da investigación, a universidade. Despois de 35 anos, non é hora de que esas catro patas (EITB, Hekimen, Goberno Vasco e universidades) póñanse na mesma mesa e pensen de forma moito máis sostible cales son as estratexias e as vías máis axeitadas para incrementar o consumo dos medios? Si, que a institución o decida despois, porque ten que facelo. Pero se o novo modelo de traballo entrase en vigor, non axudaría a tomar mellor as decisións? Na sociedade da innovación, renovemos dunha vez por todas o estilo de relacións e sairán novos deseños. Seguro.

“(...) Nestes momentos o Goberno Vasco é o principal patrocinador da maioría dos medios de comunicación en eúscaro”. No que respecta a EiTB si, pero nos demais non. Os principais patrocinadores son os traballadores que, coas súas estreitas condicións de traballo, permiten a supervivencia dos medios; é o comprador-consumidor; e os clientes que pon publicidade. Na entrevista, Baztarrika lembra que a axuda do Goberno Vasco achégase, de media, ao 20%. É unha clave, pero máis clave o 80%.

“Para iso, [para gañar lectores ou espectadores], teñen que ter moi en conta os seus caprichos mentais e a súa diversidade de puntos de vista”. Non o facemos? Entón, como entender que a maioría dos medios permanezan no mercado durante tantos anos? “Deben saber facer produtos cómodos e realmente atractivos para todos”. Para todos os vascos? Como se entende isto? Que tipo de xornalismo conséguese con iso? Teñen que facer os medios de comunicación que hai agora para todos ou, si non chegan os que hai, hai que crear novos? Conviría falar destas cousas con franqueza e sobre todo con calma, por exemplo, na mesa das catro patas antes mencionada. Berria, Goiena e todos os locais, ARGIA, Gaur Zortziko (Gara), Ortzadar (Deia), Jakin, Elhuyar, Hamaika, Bizkaia Irratia, Euskal Irratiak... A quen non chegamos? Chegabamos co desaparecido Zabalik (O Diario Vasco)? E o Cambio con 16?

“Nós temos un obxectivo por encima de todo e é incrementar continuamente o uso do eúscaro. No caso dos medios de comunicación isto significa o consumo (...) Para dar resposta a este obxectivo pomos os criterios e neles o criterio principal é o de alcance”. Si o argumento servise para os medios de comunicación de iniciativa social, serviría tamén para os públicos? En 2012, a cota de pantalla de ETB1 situouse no 2,1%, tres veces menos que en 2003, por diferentes motivos. Tería lóxica a redución do orzamento de ETB por este motivo? Non, niso estariamos de acordo todos.

Na entrevista, a conselleira Baztarrika referiuse aos problemas técnicos. Pero en canto ás subvencións, o problema é sobre todo político, que a súa bolsa necesita máis diñeiro, e iso é unha decisión política. Tan política como a entrada en vigor da política de convenios. Pola contra, o problema seguirá aí, agora cun e a próxima co outro.