Traducido automaticamente do vasco, a tradución pode conter erros. Máis información aquí. Elhuyarren itzultzaile automatikoaren logoa

Nafar errealitate instituzionalaz

Auzitegi Konstituzional bat, Konstituzioa betetzen den begiratu beharrean, Konstituzioa bortxatzeari ekiten diona, ekimen demokratikoak krimentzat jotzeko. Alderdi sistema bat, Konstituzioaren aurrean demokratikoki kritiko agertzen direnak satanizatzen dituena, baina Konstituzioa ez betetzea bere helburu nagusi aldarrikatuz jaio zen alderdi bat (UPN) gozo-gozo babesten duena alderdi konstituzionalista gisa.

Merezi du, merezi duenez, UPNren anti-konstituzionalismoa nabarmentzea, testu-liburuen inguruko afera berrian, alegia, gure Iribas inefableak erabakirikoaren harira. Askok hitz egin dute kultura-astakeria honetaz, baina inon ez dut ikusi espainiar konstituzioaren aldeko argumenturik. Badakit tabu bat dela, guztiz heterodoxo, mundu abertzalean konstituzio horretan oinarritzea NFE-EAEren artean harreman berezietarako eskubideen defentsan. Are gehiago, jakina, Auzitegi Konstituzionalak bere egin duen misio bitxia, goian aipaturikoa, kontuan harturik.

Ba, espainiar konstituzioak –oso eztabaidagarria, zer erranik ez, demokrazia kontzeptu sano baten aldetik– onartzen du bere testuan eta espresuki zerbait berezia dagoela NFE eta EAE artean, noraino eta bide bat diseinatzeraino egunen batean, nafarrok horrela nahi izanen bagenu (“geure burutik joanak” suertatuko bagina), erkidego autonomo bakarra osatzeko bion artean. Eta EAErekin bakarrik, ezen ez, demagun, Errioxarekin edo Aragoirekin edo Gaztela-Leonekin. Hau da, babes konstituzional zehatza du nafar gizartean badagoela zerbait berezia ikustarazteko nahiak, kritiko agertu ahal izateko gaurko euskaldunon zatiketa autonomikoan.

Aitortza horrekin batera, badakigu, konstituziogileek diseinatu zuten bidea oztopoz bete egin zuten, nahita, jorratu ezina geldi dadin. Baina aitortza berezia hor dago, Konstituzioan. Guztiz konstituzionala da, hortaz, NFEko hezkuntza sisteman EAE eta NFEren arteko lotura kultural, historiko eta politiko-instituzionalak agertzea, hezkuntzaren helburuetako bat herritar kritiko, autonomo eta ongi informatuak sortzea baldin bada, eta ez dut uste hezkuntza-helburu honi Iribasek uko eginen dionik, bere itsukeria inefablea gorabehera.

Lotura eta aitortza berezi hau, UPNk aitortu nahi ala ez, nafar errealitate instituzionalaren parte da, eta espainiar konstituzioaren aurka doa Iribasen agindua, horratx! Baina badakigu, konstituzioaren aurka sortu zen alderdi konstituzionalista hau.

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Interésache pola canle: Iritzia
Berwick e nós

Quizá non saibas quen é Donald Berwick, ou por que o menciono no título deste artigo. O mesmo ocorre, evidentemente, coa maioría das persoas que participan no Pacto Sanitario en curso. Non saben que é o Triplo Obxectivo de Berwick, e menos aínda o Obxectivo Cuádruplo que... [+]


Servizos públicos: facilitar o paso á motosierra ou limpar o bosque?

O artigo A motosierra pode ser tentadora, escrito nos días anteriores pola avogada Larraitz Ugarte, deu moito que falar nun sector moi amplo. Expón algunhas das situacións habituais dentro da Administración pública, entre as que se atopan a falta de eficiencia, a falta de... [+]


2025-04-16 | Haritz Arabaolaza
Idioma

É importante utilizar correctamente un idioma? Até que punto é necesario dominar a gramática ou ter un amplo dicionario? Sempre escoitei a importancia da lingua, pero despois de porme a pensar, cheguei a unha conclusión. Pensar a miúdo leva iso; chegar a unhas... [+]


Lugares 'favoritos'

A outra vez fun a un sitio que non visitaba e que tanto me gustaba. Estando alí, sentín a gusto e pensei: este é o meu lugar favorito. Amuleto, amuleto, amuleto; virando a palabra no camiño de casa. Curiosamente busquei en Elhuyar e aparecía como amuleto. Pero pensei que... [+]


2025-04-16 | Rober Gutiérrez
Destrezas

Ao longo da súa traxectoria académica, adolescentes e mozas recibirán en máis dunha ocasión orientación académica e/ou profesional para aqueles estudos que lles resulten de utilidade. Hai que ofrecerlles liderado, porque adoitan estar cheos de dúbidas cada vez que teñen... [+]


2025-04-16 | Jon Alonso
Merlos brancos

Xa fai dous ou tres semanas que o lin, nunha columna de Maialen Akizu. O que Aner Peritz dixera na televisión era: “O bertsolarismo é o que me levou a non deixarme levar polos homes cis heteros, porque o bertsolarismo é o que me fixo disidente, e tamén porque o... [+]


2025-04-16 | Itxaro Borda
Irauteko

Beldur hori bada. Badirudi Donald Trump etorri dela Washingtoneko bulego borobila luzerako okupatzera. Bigarren mandatua du, baina bere hurbileko aholkulariei, ez dela txantxetan ari berretsiz gainera, Konstituzioan zenbaki bakan batzuk aldatzeko bere xede zurruna aipatzen die,... [+]


Aitonita e ortología

Ansorena´tar Joseba Eneko.

Si a calquera se lle pregunta que é orto, responderá de madrugada, quizais o mosqueteiro amigo de D´Artagnan ou o culito. Pero o prefixo orto- é correcto e utilizámolo con frecuencia: ortodoxia, ortopedia, ortodoncia... Entón (o que vén hai... [+]


2025-04-16 | Bea Salaberri
Prepararse para a guerra?

“Bolsa de resiliencia”, “manual de supervivencia”, “saco de costas de evacuación”: estes son os sons que se poden escoitar en boca das autoridades nas últimas semanas.

Entre as declaracións do mes pasado, a Unión Europea ha pedido aos cidadáns que preparen un... [+]


2025-04-16 | Karmelo Landa
Aberri Aukera

Ez da Aberri Eguna, Aberri Aukera da euskaldunok behar duguna. Urtean behin errepikatzen dira balizko alderdi zein talde abertzaleen deialdiak, data hauetan, Euskaldunon aberria Euskadi/Euskal Herria da aldarriaren inguruan. Egun bateko kontua izaten da, hala ere. Eta ez batera... [+]


Tecnoloxía
Acción ou omisión

A semana pasada hei tido un bonito encontro cun grupo de mulleres que non vía desde hai tempo e falamos sobre como facelo, ligado á tecnoloxía e aos espazos de creación.

A maior destas mulleres, a que está ao límite da xubilación, é programadora e goza programando o... [+]


2025-04-16 | Ula Iruretagoiena
Territorio e arquitectura
Vida do edificio

En varias ocasións dixéronme que o que producimos é o máis forte do traballo dos arquitectos, perpetúase. Que a perpetuidad do edificio supera a presenza temporal do ser humano e fáganos sostibles no futuro. E a diferenza do que ocorre cun libro, a materialidad engade... [+]


2025-04-16 | June Fernández
Comercio de melones
Chimamanda

Moitas feministas vascas decepcionáronse ao saber que a escritora Chimamanda Ngozi Adichie ha externalizado o embarazo, é dicir, que o seu fillo foi fecundado por unha surrogata a cambio de diñeiro.Entre outras cousas, Adichie é a autora do ensaio feminista que todos... [+]


Eguneraketa berriak daude