Fuxindo da urxencia e as angustias do día a día, atrevinme nestas liñas a facer algunhas suxestións a ter en conta nas follas de ruta e nas axendas estratéxicas das organizacións sociais e das institucións públicas que aspiramos ao desenvolvemento do eúscaro.

Innovación social. A innovación social converteuse nun novo cliché da asesoría, o xestor e o ámbito académico, pero cando se pregunta que é, poucos o saben ben. Hai unhas semanas, Gorka Espiau acudiu a Orona Ideo de Hernani, unha xornada organizada por Elhuyar, e deunos a seguinte definición ilustrativa: “A innovación social consiste en pór en marcha novas ideas, proxectos e produtos que transforman a sociedade”. Klixe, si incorporamos esa perspectiva na actividade das entidades sociais do eúscaro, diría que se nos abren moitas posibilidades.

Incremental ou radical. A teoría di que hai dous tipos de innovación: a incremental é unha innovación tecida con pequenos cambios; a disruptiva ou radical é a que cambia radicalmente o escenario dun mercado ou un ámbito social e supón unha profunda transformación. A recuperación do eúscaro foi unha rica historia chea de innovacións disruptivas (estandarización do eúscaro, movemento das ikastolas, euskaldunización-alfabetización, medios de comunicación, pasos en tecnoloxías lingüísticas…), pero nos últimos anos creo que estamos limitados á innovación incremental. É lóxico, pero creo que debemos volver pór a forza na lóxica da disrupción para seguir impulsando o desenvolvemento do eúscaro e a transformación da sociedade.

Investigación e desenvolvemento. A innovación, social e tecnolóxica, a pesar de ser incremental ou disruptiva, debe basearse na investigación e o desenvolvemento. Como conseguiremos produtos innovadores e atractivos en eúscaro? Como garantiremos que o eúscaro estea dixitalmente san, sen investigación e desenvolvemento? Os descensos nas axudas TIC, a suspensión da convocatoria de Saiotek en 2014 e a incerteza da nova reorganización da Rede Vasca de Ciencia e Tecnoloxía non son bos síntomas.

Metodoloxía SROI (Social Return Of Investment). Dalgunha maneira denomínase ao sistema de medición do rendemento á sociedade dos investimentos e actividades realizadas. No mundo anglosaxón estendeuse moito e de onde podemos aprender. Para que? Para deixar de ser invisibles e objetivar a nosa achega social e económica á sociedade.

Dito moitas veces. Dito si, pero o que poucas veces pomos en práctica. Cantas empresas e institucións estamos a ofrecer produtos e servizos moi similares aos mesmos clientes dentro de poucos quilómetros cadrados? Presenta proxectos de investigación idénticos ou moi similares? E si o produto non é viable, todos empezan a facer traducións, baixan as tarifas, e cóbranlles unha pequena cota... Pero, desta maneira, o mercado non vai crecer, comémonos espazo e as marxes baixan. A longo prazo, en prexuízo de todos. Nacen Hekimen e Langune, pero a colaboración entre ambas xorde coa intención de profundar no camiño.

Da lóxica compradora á lóxica industrial. Non somos os únicos que nos faltan puntos de vista. Temos claros exemplos de que a lóxica do comprador na administración vasca impúxose á estratexia de fortalecemento do sector económico (como a tradución automática ou as tecnoloxías da voz). A favor, alguén se imaxina comprando trens de Alstom no canto dos de Euskotren CAF? Xogar un papel secundario do provedor de recursos ou ser creador e desarrollador de tecnoloxías lingüísticas é a opción. Eu, polo menos, son partidario do segundo, pero para iso é imprescindible que todos creamos iso.