O soño non morreu
- Cunha diferenza maior á prevista nas enquisas, o "non" venceu no referendo de independencia de Escocia co 55,3% dos votos. Agora queda por ver como vai cumprir Londres a promesa de dar novos poderes a Escocia.
Máis aló de todos os elementos positivos que o referendo escocés vai deixar e deixar, a primeira constancia, a máis evidente, é que o independentismo non logrou convencer á xente suficiente para pór en marcha o seu proxecto. Estivo cerca, pero, evidentemente, perdeu a competencia. E convén subliñar as razóns, polo menos a principal. Os unionistas sacudiron a pantasma do medo ao longo de toda a campaña e, ao final, déronlles bos resultados. Mentres tanto, os independentistas de Escocia non foron capaces de demostrar as súas garantías de face ao futuro. Iso é o que ten en contra o independentismo, en Escocia e en calquera outro lugar: traballa sobre unha hipótese, sobre algo factible pero que neste momento non é tanxible. O que propón o unionismo, mellor ou peor, é coñecido. O do independentismo, pola contra, hai que imaxinalo. Neste terreo de xogo, a confianza é a ferramenta máis eficaz para aqueles que queren conseguir un Estado independente, para transmitir confianza, para que o proxecto suscite e reciba as ilusións necesarias. En Escocia, como é evidente, o medo impúxose á ilusión. E iso debería dar leccións ao resto de independentismos, si non queren golpear unha e outra vez contra o muro do medo.
En calquera caso, é imprescindible aplaudir e pór en valor o exercicio democrático que fixeron os escoceses. Por unha banda, porque o dereito a decidir exercitouse de forma natural, deixando que a cidadanía decida o seu futuro. Doutra banda, e quizá máis importante, porque a inmensa maioría da sociedade implicou no proceso. A escritora Irvine Welsh, na súa carta titulada “O fracaso glorioso” de The Guardian, afirma que “os escoceses han reinventado e reinventado a idea da democracia real”. E, en gran medida, así é. A participación do 86% do censo, máis aló dun número alto, supuxo o retorno dos sectores non votados durante décadas. Aqueles que crían que non tiñan nada que dicir nas decisións políticas, nesta ocasión si se sentiron parte da decisión. O proceso foi inclusivo, en gran medida, grazas aos movementos de esquerda que se encargaron de levar a campaña até as portas dos barrios obreiros.
A campaña para o referendo sacudiu durante dous anos a cultura política de Escocia e afectou a Escocia. Algúns din que se cambiou para sempre. Nunha sociedade afeita a pór o xogo político en mans dos partidos, son miles as persoas que se implicaron no proceso e participaron directamente. Destaca, sobre todo, a masa social activada polo bloque a favor do si. Gañaron a guerra da rúa de forma notable, e quizá ese sexa un dos elementos que mantivo vivo até o último momento a posibilidade de conseguir a vitoria nas urnas.
Á marxe do caso identitario, a campaña do 'si' se centrou na construción dun novo modelo social máis xusto, afastándose das políticas conservadoras e privatizadoras de Westminster. Niso está de acordo unha gran maioría da sociedade escocesa, que votou si ou non no referendo. E consciente diso, e alarmado pola tendencia das enquisas a favor do si, Londres prometeu dar máis poder a Escocia.
Quizais nunca saberemos si a última manobra da campaña de Better Together foi improvisada ou foi premeditada. Pero está claro que funcionou. O non gañou o referendo, pero o viceministro principal do Goberno de Escocia –e de maneira provisional, en substitución de Salmond–, Nicola Sturgeon, sinalou nun tuit que “Status Quoa non foi apoiado”. Por iso, quizá sería xusto dicir que, máis que o si ou o non, a terceira opción gañou a consulta. Os escoceses que non votaron, polo menos moitos deles, non votaron a cegas para manter o status que tiñan até agora. Lonxe diso, déronlle unha oportunidade a Westminster, outra oportunidade. Cameron ten que saber aproveitalo de agora en diante.
De momento, é evidente que gañou tempo. Pero podería pensarse que caeu na rede que el mesmo construíu, porque xunto con Escocia tamén dedicou novas competencias a Inglaterra, Gales e ao norte de Irlanda. O primeiro ministro británico puxo como condición que o proceso de autonomía escocés desenvólvase ao mesmo ritmo que os procesos doutras tres nacións, o que atrasa necesariamente o primeiro. O Partido laboralista xa insinuou que non ve con bos ollos un Parlamento propio para Inglaterra, onde non tería suficiente forza, en beneficio dos "tory" (conservadores). O ex primeiro ministro británico Gordon Brown, un dos rostros máis coñecidos da campaña do "non" nas últimas semanas, reiterou que "Londres cumprirá a súa palabra con Escocia". Pero xa se abriu o debate entre os principais partidos unionistas, sobre como desenvolver o proceso. E, mentres non se chegue a un acordo, necesariamente prolongarase o proceso de restitución de poderes a Escocia. A situación xerou desconfianza en Escocia e Salmond xa dixo que os que non votaron foron "enganados". Seguramente, aínda é pronto para deducir nada disto. Pero o certo é que aínda queda por ver o que fará o traspaso de poderes prometido por Londres, e tamén é certo que os escoceses non van aceptar unha autonomía descafeinada.
Polo momento, e como é normal, a sensación de fracaso segue sendo a tónica dominante entre os independentistas escoceses. Pero o que teñen ao seu favor é moito. Segundo os datos do referendo, as novas xeracións están a favor da independencia. Ademais, e en contra do que podería pensarse, o fracaso non botou atrás aos cidadáns que durante a campaña mobilizáronse en favor do si. Desde o pasado 18 de setembro, 4.000 e 1.200 cidadáns inscribíronse no SNP e no Partido Verde, respectivamente, e outros 4.000 adiantaron a súa participación na conferencia de Radical Independence Campaigne que se celebrará en novembro. Con esa base, o independentismo ten suficientes razóns para seguir adiante. Salmond dixo no seu saúdo que “o soño nunca morrerá”. De momento, segue con vida. E poida que só sexa cuestión de tempo que este soño se cumpra, xa que si Londres segue na liña das políticas até agora, irase afastando cada vez máis dos escoceses interesados en construír un novo modelo social.
Holyroodeko parlamentutik gertu, Edinburgon, letra handiz ageri da Eskoziako independentziari buruzko erreferendumaren data. 18 September 2014. Gaur, data bera agintzen dute egutegi eta agendek. Iritsi da eguna, eta etorkizuna erabakitzera doaz eskoziarrak. Galdera bakarra da, eta argia: “Independente izan beharko litzateke Eskozia?” Eta erantzunak, bi baino ez, bai ala ez.
Baiezkoaren zein ezezkoaren aldeko ekintzaileek azken unera arte luzatu dute kanpaina. Estu daude inkestak, eta azkeneko botoak ere izan dezake eragina emaitzan. Independentistek bukaerara arte eutsi diete bi urteotako kanpainako argudioei. Aspertu dira bozkatu ez duten gobernu baten –Erresuma Batuko Gobernuaren– politika neoliberalak jasateaz. Eredu sozial justuagoa nahi dute martxan jarri, eta ezinbestekoa dute horretarako Westminsterren atzaparretatik askatzea. Ezezkoaren aldeko kanpainakoek, beldurraren diskurtsoa erabat alboratu gabe, azken txanpan egin dute lehenbiziko proposamen sendoa. Ez dute gehiegi zehaztu, baina eskumen berriak agindu dizkiote Eskoziari, ezetzaren alde bozkatuz gero. Maniobra erabakigarria izan daiteke. Izango da.
Gaur, batzuk zein besteak, hautestokietan kokatu dira, azkenengo botoa ere borrokatzeko. Egun arrunta da Eskozian, eta lanera sartu aurretik edo ondoren eman dute bozka herritarrek. Goizeko 7:00etatik gaueko 22:00ak arte, hamabost ordu dituzte bozkatzeko, eta jende kontzentrazio handirik gabe ere, etengabea da botoa ematera doazenen joan-etorria. Independentistak sinetsita daude baiezkoaren nagusitasunaz. Azken aste eta hilabeteetan kalean lortutako aktibazioak garaipenean sinesteko arrazoia eman die. Margaret J. Campbell idazlearen kasua da. Bozkatu berri du, eta irribarretsu doa etxerako bueltan. Unionismoak garaituz gero zer gertatuko den galdetu diogu. Baita bitan galdetu ere. Baina erantzun bakarra du ahoan, behin eta berriro: “Baietzak irabaziko du”.
Edinburgoko kaleetan ez dago aparteko girorik. Kanpainako ekintzaileak bozkalekuetan kontzentratzen dira batik bat, eta Europako estaturik gabeko nazioetatik etorritakoentzat utzi dituzte kaleak. Sardinia, Korsika eta Flandeseko banderak ikusten dira, kalerik kale. Euskal herritarrak, trikitixa eta guzti, kantuan eta dantzan ari dira Royal Milen. Eta katalanek, Eskoziako bandera eta estelada osatu dute kandelekin, katedralaren pareko plazan. Bertatik pasa da gazte bat, No, Thanks txapa bularrera lotuta. Argi azaldu du ezezko botoaren zergatia: “Hamar urte pasa ditut lanean nire dirua aurrezten, orain dena galtzeko? Ez horixe!”. Beldur da Eskozia independente baten aurrean. Horixe izan da ezezkoaren aldeko kanpainaren helburua, beldurra sortu eta zalantzak piztea.
Gau luzea aurretik
Alea jacta est. Gaueko 22:00etan itxi dira bozkalekuak, eta dagoeneko gauzatu dute eskoziarrek erabakitze eskubidea. Gau luzea dator aurretik, botoen kontaketarako prozedura berezia hautatu baita: galdeketa mahai bakoitzeko botoak Eskoziako 32 hauteskunde esparruetako bakoitzean zehaztutako gunean zentralizatu beharko dira. Batzuk helikopteroz edo itsasontziz eraman beharko dira puntu horietara, Eskoziako irla urrunetatik. Gero, gau osoan zehar egingo dira publiko esparru horietako datuak, banan-banan, eta goizeko 6:00etarako aurreikusten da azkeneko emaitza.
Asko dira gaua esna eman duten eskoziarrak, telebistari itsatsita. Beste batzuk goizeko ordu txikitan jarri dute iratzargailua, azkeneko emaitza jakiteko. Une batetik bestera alda daiteke Eskoziako historia. Esnatu direnerako, ordea, aurreratu samarra dago kontaketa. Ezezkoa nagusi da Eskoziako barruti askotan. Glasgowen, Eskoziako hiririk handienean, independentziaren aldeko jarrerak irabazi duela jakinarazi dute goizeko 6:00etarako minutu gutxi falta direnean. Arnasa hartu dute independentistek, baina ez behar beste. Aldea 25.000 botoena baino ez da izan Glasgowen, eta ez da nahikoa ezezkoak hartutako distantzia eteteko. Gainera, Edinburgoko datuak falta dira oraindik, eta jakina da unionismoa gailenduko dela hiriburuan. Baita alde nabarmenez ere: %61eko babesa lortu du ezezkoak. Erabakita dago guztia, oraindik Highlands-etako datuak falta badira ere. Ezezkoak irabazi du erreferenduma, eta segidan datoz batzuen negarrak eta besteen poz algarak. Eskozia ez da, momentuz behintzat, estatu berri bat izango. Hala erabaki dute bere herritarrek.
Goizean, euritsu esnatu da Edinburgo. Kalean normaltasuna da nabari, edozein ostiralen antzera. Esan liteke ezer ez dela pasa. Desagertu dira erreferendumari buruzko erreferentzia gehienak, eta inondik ez dira ageri aurreko egunetan batzuk eta besteek zeramatzaten txapak: Yes Scotland. No, Thanks. Bakoitzak bere barrurako gorde du hautestontzian hartutako hautua. Ingurura begiratuz azaldu du egoera Jaquelinek, 55 urteko andreak: “Oso serio daude kaleak, oso isil. Jende askok shocka dauka barruan”. Baiezkoaren alde egin zuen erreferendumean, eta “oso triste” dagoela dio.
Hortik gertu, Meadows parkearen inguruan, bazkalorduko atsedenean daude inguruko eskola militar bateko nerabeak. Uniformea daramate horietako batzuk, Union Jack eta guzti. Ezin izan dute bozkatu, hamabost urte baino ez baitituzte, baina galdetu beharrik ere ez dago zeren alde dauden jakiteko. Louiek adierazi du iritzia, gainerakoek, inguruan, buruarekin baietz dioten bitartean, gora eta behera: “Oso pozik nago emaitzarekin. Uste dut oso ona dela batasunaren barruan jarraitzea”.
Bananduta daude iritziak, erreferendumeko emaitzak bezain beste. %55,3 eskuratu du ezetzak galdeketan, %44,7 independentziarako aukerak. Eta emaitzen aurrean, dimisioa iragarri du Alex Salmond Eskoziako lehen ministroak. Agurrean, independentziaren “ametsa sekula ez dela hilko” adierazi du. Eta mezua ongi jaso dute kaleko independentistek. Baietz bozkatu dutenen artean, inork ez du betirako galdutzat ematen aukera. Sinetsita daude etorriko dela beste erreferendum bat, eta baita irabaziko dutela ere. Baina hori, izatekotan, beste egun batean izango da. Gaur, berriro ere, egun normala baita Edinburgon.
O tempo pasa rápido, máis aínda despois de dous anos tan lentos e raros pola pandemia. O primeiro ministro escocés, Nicola Sturgeon, anunciou a finais de xuño a súa intención de realizar unha nova consulta sobre a independencia do país en outubro de 2023, o que nos leva... [+]
Independentziari buruzko bigarren erreferenduma 2023ko urriaren 19an egitea proposatu zuen Nicola Sturgeon Eskoziako lehen ministroak joan den astean. Ezezkoa erantzun dio Boris Johnson Erresuma Batuko lehen ministroak
Eskoziako Parlamentuan egindako hitz hartzean eman du horren berri Nicola Sturgeon Eskoziako Lehen ministroak. Aurkezpenean, kritikatu egin du Erresuma Batuko Gobernuak orain arte ukandako "blokeo jarrera".
Abogatu bezala egiten du lan Txema Monterok. "Nere defendituren batek Frankismoan inork baino denbora gehiago darama... [+]
