Ane, Tere e Lurdes, tres mulleres levan o peso da película. Non é o máis común.

Jose Mari Goenaga: A propia historia pediunos que sexa así, non foi algo consciente. Os personaxes que construiramos segundo a historia viámolos nas mulleres.

Personaxes profundos cunha evolución. Como esculpís aos personaxes?

JM. Goenaga: Neste caso, en gran medida foron adquirindo forma a través da trama. A trama está medida, quixemos tratar algúns temas, e en función deles fomos debuxando aos personaxes.
Jon Garaño: Unha vez estruturada a película, os perfís de Ane e Tere foron fáciles de chegar. O que lle pasa condiciona moito a personalidade de Ane, e tamén tiñamos claras as características de Tere. Tivemos máis dúbidas co personaxe de Lurdes, e neste caso adaptamos o personaxe ao que nos daba Itziar Ituño [actrices].
JM. Goenaga: Porque a propia actriz dáche información, e cando o guion di que hai unha mala relación entre os dous personaxes, queremos que tamén o note fisicamente. Non todos os datos foron verbalizados, pero poden ser vistos por quen queira.
J. Garaño: Á fin e ao cabo, facemos fichas elaboradas de cada personaxe, aínda que logo caen moitos detalles. Quitamos 50 minutos da primeira versión, porque tamén hai que manter o ritmo, porque a película ten que ser atractiva… e os sacrificios son necesarios.

A montaxe tivo moito que dicir entón.

JM. Goenaga: O máis importante é que a esencia do guión estea na película, e aínda que pareza paradoxal, eliminando escenas ou alterando a orde das mesmas, pode recuperar a esencia. Na montaxe habemos reescrito o guion dalgunha maneira.
J. Garaño: A estrutura especial da historia [non é un relato cronolóxico] permitiunos xogar e aproveitámonos diso. Probámolo de forma narrativa na montaxe! E así, cambiando a orde e as secuencias, conseguimos volver á idea inicial. Foi duro, pero bonito, porque nos pediu un gran traballo creativo.
JM. Goenaga: A clave foi como colocar as pezas do puzzle cortadas da rodaxe. Por último, creamos un xogo de espellos na película: nas dúas estruturas narrativas principais, xogamos cos mesmos elementos, pero ordenados de maneira diferente.

As flores poden ser armas poderosas…

JM. Goenaga: Cando no noso día a día entra un elemento novo, a reacción que xera depende da mirada: a ameaza nuns, a ilusión en outros… O mesmo elemento non ten significado, pero cada personaxe, polo contexto que vive ou polo que sexa, pon os seus propios sentimentos e medos nese elemento. Na película, as flores son o lenzo branco, á espera de que cada un encha de significado.

As flores tamén son unha forma de lembrar a alguén. E é que o choque entre a memoria e o esquecemento é o tema central da película.

J. Garaño: Si, a través das flores mantenes vivo á persoa no teu interior, e ese costume está moi estendida na nosa terra, pero unha xente prefire esquecela, e ás veces temos máis dificultades para entender esa actitude. Expomos que ante unha mesma situación poden existir moitas maneiras de actuar e na película esas condutas van chocar. Tamén incluímos unha terceira visión, xente que quere lembrar ou reescribir un recordo que non viviu. A pesar de insistir nalgunha destas actitudes, quixemos sinalar que se pode empezar dunha maneira e acabar doutra: quen quere esquecelo pode lembralo e quen quere lembralo esquéceo. A nosa cabeza, aínda que nos presione, fará o seu camiño.

O estilo e a estética son coidadas. Fan especial unha película os detalles?

JM. Goenaga: A verdade é que un dos nosos retos nesta película foi dar un salto desde o punto de vista estético, de realización e de atmosfera, que os planos de cada secuencia teñan significado, que a montaxe sexa limpo, que se consigan simples encadres… Tamén xogamos coa simetría para conseguir unha sensación e un efecto concreto.
J. Garaño: A simetría xera unha normalidade anormal, son situacións normais, pero ven especiais, e quixemos xogar con iso. Coa voz en off, ás veces os personaxes están fóra das secuencias e o espectador ten que representar algunhas reaccións, estar en off, non estar, porque ten sentido. Tamén puxemos atención aos espazos nos que se moven os personaxes… Coidamos moitas cousas, sobre todo porque son importantes para nós para manter a coherencia interna, dános seguridade e pódese ver que hai unha intención no resultado, aínda que quizá non sempre a entendamos.

Tamén xogastes coa simboloxía.

J. Garaño: Si, logo é outra cuestión da importancia que lle dá a xente, pero nos axuda a dar solidez ao noso discurso e ao que estamos a contar.
JM. Goenaga: De todos os xeitos, metafóricos si, pero non queremos ser crípticos. Alguén non entenderá unha metáfora, pero a trama pódese seguir igual.
J. Garaño: Ao final é un xogo. A un tipo de espectador gústalle “atrapar” estas cousas, pero non son a base das nosas películas.
Buscades beleza no voso cine a través de todas esas estéticas e xogos?
JM. Goenaga: Si, os personaxes teñen un punto naturalista, pero ao mesmo tempo buscamos unha estética na forma de contar, e creo que o espectador o notará. A floraría, por exemplo, onde nacen as historias da película, queriamos que fose un espazo bonito, luminoso, e nalgúns momentos tamén buscamos o preciosismo nas imaxes, o artificio. O mesmo en música.
J. Garaño: Ou, por exemplo, o feito de ir aos poucos adornando e aclarando o escuro e feo lugar de traballo do protagonista, serviunos para plasmar a evolución interna do protagonista.

Fai falta sensibilidade para ser director de cine?

J. Garaño: Nas películas vese o carácter do director, son unha especie de estiramento noso, e nesta película tamén, nos detalles, é evidente a nosa personalidade. Nese sentido, paréceme normal que a sensibilidade que podemos ter como persoa se vexa reflectida na película, porque o que fai un ou outro director sobre o mesmo guión é moi diferente.

A película combina diferentes tons: drama, ambiente intimista, retoque suspensivo… É máis enriquecedora a mestura de xénero?

J. Garaño: As flores que vemos no coche na estrada son a orixe da idea para a película e, vendo esas flores, inevitablemente vénnos á cabeza o drama, pero tamén ten algo de misterio, quen e por que pon esas flores? Que pasou? Nós tamén quixemos levar iso á película: drama, suspense, misterio… Por iso tamén nos resultaba interesante esta historia.
JM. Goenaga: No guion e no material que gravamos, tamén había comedia, e no resultado quedou algo, pero apenas. A historia, á fin e ao cabo, tira do que non sente, e iso pasounos moito na montaxe: empeza a quitar secuencias e quedounos máis serio do que pensabamos, porque xa non aceptaba esas secuencias, porque a partir dun punto a historia cobra vida propia.
J. Garaño: Creo cada vez máis que a película fálache e que ti tes que escoitala. Ás veces non es capaz de entender o que che di e as cousas non salguen ben, pero é mellor atender, e por iso vímonos obrigados a quitarse secuencias moi bonitas, porque non tiñan sitio.

Mantivestes o estilo da película anterior, o equipo de traballo… pero que aprendestes entón, o que mellorastes esta vez?

J. Garaño: Desde o principio díxenlle a Jose Mari que tiñamos que coidar dúas cousas moi importantes: por unha banda, a forma de traballar: que tiñamos que falar menos entre nós sobre todo na rodaxe e polo menos melloramos un pouco, ja, ja, ja. E, doutra banda, que á hora de contar a historia tiña que ser formalmente un paso adiante con respecto á anterior e asumir maiores riscos. Cumprimos en gran medida ambas as intencións, aínda que en ambas temos moito que mellorar. Non me arrepinto do estilo clásico de 80 egunean, ademais era a primeira película, pero creo que algunhas cousas se poderían facer doutra maneira. Da mesma maneira, nalgunhas cousas perdemos. A un público que lle gusta en 80 días non lle vai a gustar isto porque son diferentes, e unha xente defendeu moito en 80 días, fixo súa a película, e iso non é fácil, non sabemos si Loreak conseguirá iso…

Cal é o voso desexo con esta segunda película?

J. Garaño: En 80 días, ademais, viaxou moito a nivel internacional, pero en Euskal Herria non é tan coñecido, moita xente nin o coñece, e con Loreak gustaríanos cambialo, que se vexa aquí.
JM. Goenaga: É unha película que pode dar xogo ao saír da sala de cine, unha película que se pode ir facendo pensando e que me gustaría que o espectador fixese ese exercicio.
J. Garaño: Si, temos a impresión de que á xente gústalle máis películas ao día seguinte! Pero para iso tes que pensar na película ao día seguinte…

Competir na Sección Oficial do Zinemaldia e recoñecer a calidade do cine vasco vai dar un empuxón económico ao cine vasco?

J. Garaño: Quero pensar que pode e debería axudar. Ademais da nosa, no Festival de Cine de San Sebastián proxectaranse outras películas realizadas en Euskal Herria, e iso é un sinal de algo. O Festival non os dá por ser de aquí, porque non está disposto a perder o seu prestixio internacional, e eu diría que nos esixe máis porque somos de aquí, porque a súa imaxe está en xogo. Neste sentido, é unha garantía para a industria vasca.

Flores - Trailer VOSE from Irusoin on Vimeo.