O Goberno de España deixou claro que a consulta do 9 de novembro é ilegal e que non vai ser autorizada polo Executivo. O soberanismo catalán mantivo a súa aposta até a data e agora chegou a hora de pór a chegada no lume. A pregunta é un símbolo: manterá CDC o reto de levar a cabo a consulta cando as autoridades españolas prohíbano?

O punto de vista do soberanismo é claro: o acordo para a consulta do 9 de novembro acordouse e iso é o que hai que facer. Acabouse. A partir de agora, a hipótese é o que é, porque aínda que non se expresen publicamente, todos teñen distintas variantes do Plan B. No caso de que non se celebre a consulta, os independentistas terán que acordar que sacarán á mesa. Pola contra, o Goberno de España terá que pensar que facer ou que facer para impedir o referendo e como responder si o Si-Si se presenta.Entre eles, á consulta débenselle coser as últimas pasaxes legais.

Lei de consultas populares non vinculantes

O Estatuto de Cataluña non ten competencias legais para convocar referendos vinculantes, pero si consultas non vinculantes; e nesta competencia baseouse o Parlamento catalán para elaborar a lei de consultas populares non vinculantes. O Consello de Garantías do Estatuto aprobou a semana pasada a lei con cinco votos a favor e catro en contra do nove membros da Cámara Baixa. Catro dos membros nomeados polo PSC, ICV e pp negáronse a aceptar o acordo, e non todos polas mesmas razóns. O Consello non analizou o caso do 9 de novembro, pero deixou claro que se poden facer consultas non vinculantes respecto diso.

Segundo o calendario, unha vez superado o Consello de Garantías, o Parlamento catalán aprobará previsiblemente a Lei o 19 de setembro, ao termo do debate xeral anual. Nos próximos días, a Generalitat convocará oficialmente a consulta para o 9 de novembro.

Obxecto do debate xurídico

Si o obxectivo político non ten vía xurídica, isto hai que construílo e iso é o que fixeron os partidarios da consulta. Que facer? Que non? Entre outras cuestións, tiveron como referencia a resolución que o Tribunal Constitucional publicou en 2008 que anulaba a consulta popular no Parlamento Vasco.

Entón, o Tribunal Constitucional argumentou, esencialmente, que a consulta do lehendakari Ibarretxe non é o máis importante, que a consulta non sexa vinculante, que os referendos tamén poden ser non vinculantes, e polas súas características, isto é un referendo (por exemplo, por utilizar o Estatuto Electoral da CAV); dous, que o Parlamento Vasco non ten a competencia de referendo, que é competencia do Goberno central; tres, que non están pendentes da decisión do País Vasco. Catro, a consulta afecto ao principio constitucional, é dicir, á unidade da Nación española e, por tanto, non hai suxeito vasco que poida decidir en por si sobre a ruptura desa unidade.

Non parece, por tanto, fácil que o carácter non vinculante da consulta catalá supere a opinión do Tribunal Constitucional sobre o texto. Con todo, a lei actual contén algunhas físgoas para que a consulta reforce o seu carácter non vinculante. Por unha banda, non vai utilizar o censo electoral, dá dereito a voto aos maiores de 16 anos e dá dereito a voto aos estranxeiros que leven un tempo en Cataluña e aos cataláns residentes no estranxeiro. Verase como cambiou España desde 2008, pero non parece que todo isto sirva para saltar por encima da opinión do Tribunal Constitucional, porque os seus argumentos, á fin e ao cabo, son máis políticos que xurídicos e porque os principais poderes de España deixaron claro que Cataluña non pode facer tal consulta. O PSC e o pp utilizan os mesmos argumentos que o Constitucional na consulta de Ibarretxe e os seus representantes tamén fixeron o propio no Consello de Garantías. Os representantes do PSC sinalaron que a cuestión se centra na independencia, que iso afecto a toda España e que, por tanto, a autorización do Goberno de Madrid é imprescindible. O representante do PP mostrouse máis simple: si a independencia é imposible, como é legal preguntar sobre ela? Para ambas as partes, esta consulta é un referendo camuflado.

Plan B

Agora non se quere falar diso, pero se se prohibe a consulta, o movemento soberanista terá que decidir que facer. ERC e a Cup teñen claro que, por encima da prohibición, hai que facer unha consulta no Parlament. As forzas en torno ao Proceso Constituínte tamén opinan de forma similar e o novo movemento Barcelona-Gañemos Dezagun, liderado por Ada Colau, tamén ten a súa sede en Barcelona. O ICV está moi fragmentado neste tema, pero di que hai que facer unha consulta por hoxe, sen aclarar que é o que faría ante a prohibición.

E a pregunta principal é a de CDC, que tras ser superada por ERC nas eleccións europeas, viuse envolta na maior espiral polo asunto Jordi Pujol. Está dividida en dous partes –as que cren que saltará por encima da prohibición e as que defenden o respecto á legalidade– e son moitas as dúbidas sobre a actitude que finalmente se vai a adoptar. Segundo venderon os medios de comunicación de Madrid, o lehendakari, Artur Mas, xa anunciou que non vai realizar consultas ilegais.

Eleccións anticipadas

"Votarase, votarase", din os partidarios de Mais, si non é na consulta nas eleccións autonómicas avanzadas. Ese sería, quizais, o prato predilecto de CDC, que non se faga a consulta e que España amplíe a súa prohibición, que se disolva o Parlamento e adiántense as eleccións, presentando unha lista conxunta con ERC. Pero parece difícil que Esquerra acépteo sen unhas condicións moi claras e o máis importante delas é que o programa electoral deixe claro que si os resultados permíteno o Parlamento catalán declararase a independencia. Atreveríase a aceptar un CDC? O mal, pero é posible; pero, a partir de agora, todo será un mal para os independentistas. O maior perigo de CDC hoxe é que, si a sociedade soberanista non se mostra decidida a favor da independencia, sáeche por encima dela e quede fose dos centros de poder.

Que non ocorra nada na A-9

Hai máis hipótese, máis duras e brandas, pero tal e como lembrou recentemente a presidenta da ANC, Carme Forcadell, tarde ou cedo “haberá que romper a legalidade española porque España non vai permitir a independencia”. O movemento soberanista ten agora dous obxectivos principais: un manter a unidade; outro, demostrar que todos os seus pasos cara á internacionalización son plenamente democráticos e socialmente dominantes. É clave que se mostre que é España a que está a vulnerar de forma non democrática a vontade do pobo catalán.

Os riscos son numerosos e non é o mínimo o que o ex presidente de ERC Josep-Lluis Carod-Rovira destacaba a finais de xullo nun artigo de opinión de Nació Dixital: “O peor que nos pode pasar é que o 9 de novembro non suceda nada, porque iso traerá moita decepción e confusión e, de feito, sería unha forma de empezar a perder. Queremos votar e gañar o 9 de novembro. Votaremos e gañaremos. O noso só pode terminar de dúas maneiras: ou moi ben, ou moi mal. Entre todos temos que conseguir que se termine moi ben”.