En 15 anos, o catálogo Kimuak proxectou 109 películas. Curtametraxes de Kimua recolle as reflexións xurdidas da súa análise e as entrevistas a 18 cineastas seleccionados, aos que podes acceder en varias pasaxes máis abaixo. Sementes do cine vasco. É froito de catro anos de traballo, Ainhoa Fernández de Arroyabe Olaortua, Nekane E. Impartido polos profesores da UPV Zubiaur Gorozika e Iñaki Lazkano Arrillaga. O libro é en castelán, porque a Filmoteca Vasca non conseguiu orzamento e foi publicado coa editorial Comunicación Social de Salamanca.

Na primeira parte, os autores fixeron un repaso á traxectoria de Kimuak neste proxecto. Tamén se analizaron os curtos elixidos neste percorrido e sacáronse unha chea de conclusións. A maioría dos traballos son de ficción (82%), animación (10%) e documental (6%). O documental é un fenómeno relativamente recente no catálogo Kimuak, que apareceron por primeira vez na edición de 2008 da man do director Jon Garaño: Asämara e On the line. Nos últimos anos, con todo, os documentais están cada vez máis presentes.

Con todo, segundo os autores, os límites da ficción, a animación e o documental hanse difuminado e xa non é tan fácil clasificar a película nun ou outro xénero. Tamén artisticamente mestúranse o cine experimental, o poético, o posmoderno… e o cine inclúe, en maior ou menor medida, os trazos diferenciadores do videoclip, a publicidade, o videoarte ou os videoxogos. “A hibridación de xéneros, formas e linguaxes é a principal característica da creación actual”, afirman.

Temas que aman os cineastas

En contraste coa creación dos anos 80, nos traballos do catálogo Kimuak apenas aparece o conflito político como tema –non entre as películas seleccionadas, nin entre as que se quedaron fóra–. A vaca (Gorka Esteban) é o único que aborda directamente o conflito, e de maneira indirecta son Topeka (Asier Altuna) e Azala (Begoña Vicario) as obras que abordan.

O xénero dramático foi máis abundante. Especialmente no que se refire á familia (Belarra de Koldo Almandoz, Colar de Safy Nebbou, Hauspo de Inaz Fernández…), pero tamén o drama romántico (Hilarri de Manu Gómez, The Raven de Tebras González, Marisa de Nacho Vigalondo…) e social (Marisa! de Mikel Rueda! Columba Palumbus de Koldo Almandoz…).

Cando se achegan á comedia, os cineastas vascos aman o humor agridoce, o ton escuro e a triste ironía, entre as miserias humanas (7.35 da mañá de Nacho Vigalondo, Eramos poucos de Borja Cobeaga…). A comedia negra tamén ten cabida (Telmo Esnalen Taxi?, Luís Soto de Irene Arzuaga…) e poucas comedias románticas habemos visto en Kimuak.

Un dos xéneros máis repetidos, con todo, é o cine de terror, aínda que na maioría dos casos combínase con outros xéneros. Por exemplo, co thriller (She’s Lost Control de Haritz Zubillaga, Os ollos de Alicia…), coa comedia negra (Txotx de Asier Altuna e Telmo Esnal, Amor de nai de Gorka Vázquez…) ou co drama (A calma de David González…).

Por último, o xénero fantástico conta cos seus seguidores entre os creadores de Euskal Herria. Proba diso son, por exemplo , Aizea, City of the Wind (Ione Hernández), o regreso de Raziel (Koldo Almandoz), Hyde & Jekill (Sara Mazkiaran) ou Artalde (Asier Altuna).

Na segunda parte do libro, entrevistáronse a 18 dos directores seleccionados e profundouse nos seus traballos. E ao final, oito curtametraxes destacadas (tres en eúscaro: Terminal, Zeinek gehiago iraun e Hezurbeltzak, unha fosa común) e máis aló da investigación analítica han achegado ao lector as súas reflexións, descubrimentos e suxestións. En xeral, os autores do libro quixeron destacar a gran calidade das curtametraxes de Kimuak, unha forma de películas e un estilo de narración rico e heteroxéneo.

A deste ano está preparada

Das 63 propostas presentadas, sete serán as curtametraxes que se exhibirán este ano baixo o selo Kimuak: Comprou en Zarautz (Aitor Arregi), Soroa (Asier Altuna), Anómalo (Aitor Gutiérrez), A Serious Comedy (Lander Camareiro), Don Miguel (Kote Camacho), o último voo de Hubert Le Blon (Koldo Almandoz) e o colectivo Sailor’s Grave (Grave). As proxeccións comezarán en setembro, no marco do Festival Internacional de Cine de San Sebastián.

Koldo Almandoz. Realidade manipulada

“Partgo de que todos os documentais son falsos. Interésame ficcionar a realidade ou facer real a ficción. Esta hibridación paréceme interesante porque demostra que os límites entre ficción e realidade non son tan claros. Necesitamos unha imaxe real para crer, pero hai tempo que a imaxe real é totalmente manipulable. Chegará o día no que descubriremos que a imaxe real non é unha proba de veracidade”.

Ione Fernández. Feminino, masculino

“As mulleres somos unha minoría nesta profesión, hai moi poucas directoras de cine. Ademais, parece que as historias dos homes espertan un maior interese en canto a estrutura, temática, etc. É difícil corrixir, tanto si trátase de homes como de mulleres, pero para nós é un pouco máis complicado. Se queres dirixirche, ser nai e realizarche na vida, tes que renunciar a moitas cousas polo tempo que che pide. Con todo, creo que son cuestións que van máis aló do xénero. Eu, no fondo, son un defensor do bo cine. Cando fas cine estás a expresar algo moi seu, algo moi privado. E si es muller, unha parte importante desa esencia ou característica estará na túa obra, é inevitable non recoñecer elementos femininos na obra dunha muller. Pero hai homes con características femininas e mulleres moi masculinas. Na creación artística, como hai que vincularse estreitamente ao teu parte emocional, é difícil que o lado masculino da muller cubra o feminino. Á fin e ao cabo, a creación faise desde a emoción”.

Luiso Berdejo Nenos e suspense

“Creo que nunha película sempre é necesario o suspense, aínda que sexa unha historia de amor. Mesmo cando estás a contar o que estás a contar, non tes que saber o que pasará despois. Quizá os nenos suxíranmo e por iso aparecen nas miñas películas, porque teñen unha nova e única maneira de ver o mundo, sempre sorprendente. Para min a bicicleta é unha bicicleta, pero para un neno é un mundo. No día a día gústame esa capacidade de asombro, esa inxenuidade de achegarse ás cousas”.

Koldo Serra. Arriscar

“A curtametraxe permite experimentar cousas que non se poden experimentar na longametraxe. Se non arriscas nun curto, non arriscarás nunha película de tres millóns de euros que dura 90 minutos. Nas curtametraxes tes que rodar a historia que queiras, rodala ben, sen pensar nos premios ou nas portas que che abran. Nalgunhas escolas de cine, os alumnos prepáranse para facer curtos de éxito seguindo determinados parámetros. Algúns foron moi premiados, pero nunca vou defender unha película que non é máis que pura estética ou chiste”.

Begoña Vicario. Sen discurso

“Eu vou facendo e os feitos lévanme a unha conclusión. Se pensase, ‘farei algo sobre este tema e así terminará’, estaría a facer un discurso sobre algo que pensei antes. Claro que reflexionei, pero non para buscar algo que me leve a ese final planificado. A película consiste en transmitir sensacións. Se soubese como acabará, non o faría, a historia só ten que avanzar”.

Nacho Vigalondo. Ríndose de nós mesmos

“Alguén terá que diagnosticar por que levamos as comedias a ese ton amargo, ou si realmente son historias amargas as que no camiño levamos a comedia a ton. Por que unha historia tan escura ten un carácter tan cómico? En certo xeito, porque non me vexo a min mesmo como un solemne que ofrece a verdade ao público. Sinto máis segura e máis fiucega de min mesma, si é que podo rirme da película que estou a facer. Non me gustan as peliculas ambiciosas nas que os propios personaxes explícanche o significado da película. Ultimamente ocorre o mesmo: desde o principio nacen películas cun gran orzamento para ser unha obra mestra. Eu estou máis preto de directores e películas que non buscan convencer da importancia do que parecen contar”.