Traducido automaticamente do vasco, a tradución pode conter erros. Máis información aquí. Elhuyarren itzultzaile automatikoaren logoa

Bardajea

Jakoba Errekondo
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Lekak eta babarrunak aihena eskubiz aurrera luzatu eta haz daitezen, parda jartzen zaie geurean, Beterri alde honetan. Makila, haga, zurkaitza, arba... Izen asko du. “Parda” hitza inongo hiztegitan topatu ezinik nabilela “pordoi” aurkitu dut. Bai, Tolosako Pordoi-dantza edo Zardai-dantza sonatuko pordoia. Ibon Sarasolak bere Hauta lanerako euskal hiztegia mitikoan honela definitzen du pordoia: “Erromesak edo bidaztiak eraman ohi duen makila luzea”. Eta adibide, Joxe Bixente Etxagarai (1773-1855) bertsolari donostiarraren bertso hau jasotzen du: “Bordoietik zintzilik / kurkubitan ura”. Itxuraz, pertsona baino luzeagoa eta muturra ferratua duen makila da pordoia. Gaztelerazko bordón.

Pordoia bordón-etik badator, gure baratzeko parda barda-tik etortzea ez harritu. Eta, Sarasolarenean ez, baina, Azkueren Diccionario vasco-español-francés-en bai. Barda, adar txikiagoz jantzitako zuhaitz baten adarra da.    

Garai batean, sororako edo baratzerako pardajea adarrez osatuko zen. Gaur bakana da irudia: etxe aldameneko arbolaren baten bueltan pardak, zutik, haren adarretan bermatuta. Ama zuhaitzaren arrimuan jasotzen ziren, beste zuhaitz bati kendutako adarrak.

Basoan, bide ertzean, txaran, adarra franko izango zuen baratzezainak, eskuera. Aihotza eta aizkora ttikia dantzatzen iaioa izango zen, zuhaitzari adarra kendu eta ondoren muturra zorrozteko. Tokian tokiko egurrarekin. Oitzen, Leurtza ibaiaren alderako baratzeetan ezpelezkoak dituzte, han estakak deitzen dieten tomate-makilak. Gaur, aizkorarik ere ba ote du baratzezainak? Gaur egungo pardajean burdinak eta plastikoak hagintzen dute: eraikuntzan betoia armatzeko erabiltzen diren burdinazko hagatxoak, zerratokian zuzen-zuzen moztu eta zorroztutako makilak, erratz kirtenetarako aluminiozko tutuak, begi zabaleko polietilenozko eta polipropilenozko sare meheak, metalezko hariak eta kableak...

J. M. Barandiaranek jasoa da Ernioko tontor baten Pordonbaratza izena. Mairu baratzeen erako ehorzketa baratze bat ote da, bertako pordoiengatik ezaguna zen toki batean?


Interésache pola canle: Bestelakoak
2020-06-25 | Garazi Zabaleta
Lúpulo ecolóxico producido nos caseríos do País Vasco
O proxecto Euskal Lupuloa ten a súa orixe nun coloquio coloquial no que un amigo que hai sete anos elaboraba cervexa díxolle que era imposible que a cervexa fóra realmente autóctona porque non se producía lúpulo no País Vasco. “Eu son baserritarra e sempre traballei no... [+]

2019-07-08 | Jakoba Errekondo
Lúa de carafio e babosas

Onte á noite saín tranquilo e a cazar caracois. Despois do fermoso día, o ceo despexouse completamente e todo apuntaba a que o rocío era fermoso. Coa esperanza desa humidade, sospeitei que o noso par, caracol e sereno, sairía a pasear.

Collino, collino. O crepúsculo... [+]


2018-03-01 | Jakoba Errekondo
A lingua desde a terra

Existen outras vías que van máis aló da agricultura ecolóxica. O ecolóxico, nos nosos días de hoxe, só significa que cumpren cunha normativa. É un gran avance respecto da agricultura tradicional industrial ou capitalista, pero non é un destino para algúns... [+]


2018-01-16 | Iñaki Sanz-Azkue
A receita secreta de Antonino Pagola
Cando a sidra e o lúpulo de cervexa mestúranse...
A mestura de lúpulo e sidra que se utiliza para elaborar a cervexa é especial. Sabor, frescura e identidade, segundo dise, son tres. Ten un gran éxito en Estados Unidos e Canadá, e en Galicia tamén sacaron mazá autóctona e con lúpulo exterior. No País Vasco, con todo, a... [+]

2017-01-11 | Iñaki Sanz-Azkue
Lúpulo de cervexa no País Vasco: Pasado ou futuro?
O lúpulo non é calquera planta. O lúpulo é unha planta especial e ten pequenos secretos ben gardados. De feito, no interior da flor feminina do lúpulo escóndese o segredo para facer a mellor cervexa: a lupulina. II. Despois da Guerra Mundial, cando apareceron nas hortas de... [+]

2016-01-14 | Jakoba Errekondo
Límite ao medo

Cada vez ven máis modernos materiais nas hortas. Este horticultor cambiounos no inverno para comer coles na primavera. As plantas regordetas son trigueras para carafio e babosas, un alimento tenro. Pero tubos de plástico ondulado, botellas de auga de cinco litros... Todo está... [+]


2015-12-09 | Jakoba Errekondo
Campá dos bueyes

Cantas horas pasaron os nosos campesiños na miseria do que vén do ceo? E os que terán que pasar. Xamais perderá ese medo ao que poida suceder co tempo, esconderase, afastarase, abanicarase, pero non poderá apartarse para sempre.

Preparamos unha bonita xira polas hortas de... [+]


2015-11-12 | ARGIA
A Huerta Viva
Irauntza e a revolución
Jon Sarasua

Fixeime nun recuncho da horta de Jacob. Joxean Artze fainos o cuco pola contraportada e Nemesio Etxaniz pola súa pliegue. Koldo Izagirre, Lauaxeta, Montoia, Juan Kruz Beloki, Borges ou Xabier Lete son outros dos grans que se poden atopar no fondo da horta. Entre a... [+]


2015-11-04 | Jakoba Errekondo
Bizi baratzea
Roman Martinez Uribarren eta Arantza Ozaeta Elortza, Aramaiotik: “Landaguneratu den kaletarrak gauzen zergatien munduan ase gura izan du jakintza”

Landaguneratu garen kaletarrok, mundu berri baten atarian, hainbat zailtasun laketgarriri aurre egin behar izan diegu. Landareei hitz egiten dien amona baten faltan, aro egokia denean zopizartzen ari den aitonaren irudiaren faltan… Idatzizko erreferentzia garbi baten... [+]


2015-07-15 | Jakoba Errekondo
Vermes

Na horta temos unha cuadrilla de amigos impresionantes. Ultimamente falamos da avoa mantangorri con motivo do asarre que fai a limpeza da cocheira e o pajarillo. Pero non é o único, nin sequera o único. Temos unha chea de amigos que fan un traballo parecido.

A dieta do... [+]


2015-02-05 | Jakoba Errekondo
Huerta

A horta é unha escola única. Nela pódense aprender moitas cousas. Non hai que admitir unha escola sen hortas. Exercicio, alimentación, biodiversidade, paisaxe cultural, xenética, de época, intercambio xeneracional, vínculos entre a terra e a nosa saúde, estética,... [+]


2014-12-11 | Jakoba Errekondo
Legitto-herba e crianza

Este ano tocoume facer unha nova parada na ruta dos dólares de outono. Atopei o lagar por casualidade. Lagar de txakoli. Convidáronme a Lekeitio, a unha horta. Aínda que pareza mentira, atáronme desde a terra a Lekeitio, non desde a mar.

Antigamente o txakoli elaborábase... [+]


2014-04-15 | Jakoba Errekondo
Elkar jan

Lagun premian izaten da baratzezaina. Agronomo jarrera hagintaria maiz ikusten da: ni ingeniaria naiz, eta lurrak nik nahi dudana, nahi dudanean eta nahi dudan bezala emango du. Lagunak behar ditugula onartzea baino errazagoa da. Agronomiaren harrotasunetik, zaputza zaputzaren... [+]


2014-04-10 | Jakoba Errekondo
Para celebrar a colleita

A horticultura está a flor de pel. Alguén dixo: si queres vivir feliz, ponche nun horto e colle. Os novos horticultores que me rodean están máis felices, pero máis cansos. Eu, por suposto, estou a gusto, este ambiente que se está expandindo por todas partes é un... [+]


2013-05-16 | Jakoba Errekondo
Latxortena

Fruitua landarearen gailurra da. Sustraia, zuztarra eta hostoa bizitzeko nahitaez behar dituenak. Behar baino gehiago elikagai sortzen duenean erreserbak gizentzen ditu. Eta behin heldutasunera iritsita eskuera nahikoa elikagai badu ugaltzera joko du. Ugaltzeko landare gehienek... [+]


Eguneraketa berriak daude