Que queres ser de maior?

Sempre quería ser profesor. Sempre quixen ensinar o que sei. Dixen en casa que cando era mozo quería ser profesor de ximnasia, pero entón non era moi habitual e os meus pais déronme outras catro opcións: medicamento, arquitectura, enxeñaría ou economía e empresa. Como o que menos odiaba era o das ciencias empresariais, elixín iso. Despois de diplomarme fun a Madrid e mentres traballaba alí estudei Ciencias da Actividade Física e do Deporte. Desde entón realicei moitos cursos. A formación continua é fundamental si queres ser competitivo.

Agora es profesor, así que cumpriches o teu soño?

Fixen oposicións e obtiven a praza de profesor na Universidade Profesional de Eibar. Estou a impartir clases en castelán porque non teño titulación de eúscaro. Tiven problemas cos membros do programa IRALE (Alfabetatze Euskalduntze do Profesorado). Fíxenlles algunhas críticas e aínda que antes, cando aínda non se necesitaba no título, sempre me tiñan en conta, dixéronme que agora non son capaz de dar clases en eúscaro. O xefe de estudos tamén me dixo que no meu caso vía pantasmas negras. Estou moi a gusto en Eibar. Neste grao que dá o título de técnico en educación física e deporte eu ensino teoría e práctica: metodoloxía, xogos, escalada, defensa persoal, musculación e tenis de mesa, entre outros. Non temos por que aburrirnos. Ademais, teño o meu local de música aquí, en Hernani. Traballamos especialmente judo, jiu-jitsu e defensa persoal operativa. Hai tempo impartía cursos de artes marciais aos policías locais e ultimamente estou a profundar na defensa persoal das mulleres, coa intención de ampliar esta oferta en diferentes lugares.

Ademais das clases, ofrecémosche un novo servizo de coaching para empresas baseado nas vivencias dos peches. Como é iso?

Todo está relacionado coa miña historia persoal. No deporte, no peche e na vida en xeral, tes que ter moi claro até onde queres chegar e para que es capaz. Tes que colocarche moi ben. No mundo empresarial ocorre o mesmo. Ante un negocio xorden a tensión e o medo, sobre todo o psicolóxico: si serei capaz, se o farei ben… Doutra banda, tes que saber como controlar e xestionar todos os recursos que tes no teu equipo. Mentres pensaba niso, unha empresa internacional, Pernaud-Ricard, púxose en contacto comigo en 2012 para facer un traballo de team building (formación de equipos) en Pamplona. A formación foi moi boa para min. Con moito traballo aprendemos moitísimo. Agora nós preparamos uns talleres para traballar nas empresas. O primeiro é ver que é o medo e de onde nos vén, porque se non o coñeces non podes controlalo. Entender é o primeiro paso. A partir de aí traballamos varias ideas: que todos os traballos son necesarios na empresa, que non todos teñen a mesma capacidade dentro do grupo, pero que todos teñen que sentirse importantes, etc.

Ademais do taller teórico, realizamos un taller práctico para que cada cal vexa como toma as súas decisións baixo presión. O práctico consta de tres partes: na primeira os membros do grupo deben correr nun circuíto, cada un ao seu ritmo. No segundo o mesmo pero con tres touros enrolados detrás. Os participantes deben tomar decisións rapidamente. No terceiro exercicio corre todo o grupo. Iso grávase en vídeo e logo analízanse un a un as decisións e comportamentos que se toman nel, para ver as capacidades e situar a cada persoa no seu ámbito. O taller é bastante lúdico e moi produtivo.

Comezou moi novo nos peches.

Aos 17 anos, en 1971.

Cambiou moito? Por que se ha masificado nos últimos anos?

É normal. A sociedade tamén está a cambiar. Está a volverse moi competitivo e iso reflíctese no peche. A televisión fixo que o peche sexa coñecido en todo o mundo. Ante as cámaras a xente quere destacar e por iso leva camisetas de distintas cores ou sabe onde están e trata de pasar por diante delas a calquera prezo… Os verdadeiros corredores non o fan. Na carreira iranse aparecendo en televisión porque están moi preto do touro, pero non porque o seu obxectivo sexa que aparezan na pantalla. Agora chegamos até aí e paréceme que xa non hai volta atrás. Con todo, creo que se pode controlar algo.

Queda curta a nova Ordenanza do Peche, que en teoría trae moitas multas?

Estas cousas xa se empezaron a facer hai tempo, pero son parches. Os políticos saben que se algo se empeza a cambiar ao redor dos peches haberá unha polémica enorme, aínda que as cousas se fagan ben. E os políticos non queren debates. O peche está moi abandonado. Hai uns anos todo controlábase na rúa. Se facías algo mal, enseguida corenta persoas rodeábanche e dábanche unha malleira tremenda. Era a xustiza da rúa. Pero se acabou. Agora abandonouse e hai terribles excesos. Dáme moita pena porque creo que se pode controlar. Se estivésemos noutro lugar, a fonte de ingresos sería a económica, cobraríase a entrada, o merchandising sería impresionante, todo estaría uniformado e todo controlado.

Imporanse multas ejemplarizantes, si, pero quedarán niso. A nivel persoal dáme medo, porque eu estou a esperar nun portal de casa a que comece o peche, para non estar concentrado e sufrindo a presión da rúa. Agora iso está prohibido e témome que me van a multar por iso.

Ti que farías?

Os sanfermines son Sanfermines e os peches de Pamplona non son como os de ningún outro lugar. Eu son moi purista e creo que todo o mundo debería ir vestido de branco e vermello. A brusa das penas tamén perfecta, pero nada máis. Tiven moitas oportunidades de levar publicidade e sempre dixen que non. Compro camisetas brancas sempre cogo as máis baratas para non mostrar ningunha marca. Todo iso por respecto e para evitar a improvisación. Non se pode permitir que unha persoa, despois de meter sete liñas e con chancletas, decida de súpeto que si, que quere correr. Algúns din que o peche é libre. De acordo. Para participar si, pero non para facer o que un queira. Obrigar a levar roupa ou calzado axeitado non é un atentado contra a liberdade. Eu fun o ano pasado á Tomatina de Buñol. Nos anos anteriores, un poboado de 5.000 persoas alcanzou os 40.000 accesos. Agora, en cambio, decidiron vender as súas entradas. A sensación que tiñan alí o ano pasado era que os locais recuperaron a festa. Tamén se deberá decidir: tomar baixo control ou colapsar. Queremos permanecer ou non? Eu coñecín os mellores tempos e fun adaptándome, pero me dá unha pena ver cara a onde vai o peche.

É verdade que algunhas operadoras de tour deixan aos turistas dentro do percorrido do peche para ver o peche sen ningún tipo de protección?

Iso é verdade. E este ano tamén virán. A pesar diso, o feito de meter a oitenta persoas de súpeto, minutos antes de que comece o peche, o máis probable é que por diñeiro, quentando o peto a alguén e por encima de todas as prohibicións, sexa impresionante. Se ocorre algo, quen é o culpable? É un deixamento.

Vostede di que este ano vai correr. Pero vostede non fixo o último adeus en 2010?

Si. Cando naceu a súa filla pequena, Aisha. Xuntáronse moitas cousas: corenta anos seguidos correndo, en 2010 terminei moi mal fisicamente –a consecuencia dunha caída as linguas colléronme polos pés e deixáronme todos os músculos da dereita debilitados– e estaba cansado da presión de aquí. Crin que estaba ao final dun ciclo. Seguín correndo noutros pobos, en Tafalla, en Tudela… pero o ano seguinte non fun a Pamplona. En 2012 vin facer un traballo de team bulding e o ano pasado, o primeiro día, cando me vía desde un balcón, sentín que me estaba morrendo por dentro. Porque estaba nun quinto piso, pola contra saltaría. O meu compañeiro Jokin Zuasti díxome que deixase de bobadas e entrase a correr. Corrín catro peches e tiven unhas sensacións tremendas. Vinme moi ben física e psíquicamente. Gustaríame ir sen presión pero para ben e para mal non son anónimo. Agora estarei alí para dar un empuxón ao novo proxecto turístico.

Spain Tastic vende entradas para a Tomatina de Buñol. organizou este novo proxecto da man da empresa valenciana. Algúns empezan a mofarse polo balcón de Julen Madina...

Si, e puxeron en prensa que non se canto diñeiro vou cobrar por cada persoa. Pero iso é o que cobra o operador de tour, daquela o que eu recibo é moito menos. E se o fose, que? Que problema hai se alguén quere pagalo? En Pamplona, en Sanfermin todos cobran: xornalistas, fotógrafos, taberneros… Hai unha opción económica, pero parece que non é lícito que me entre. Non teño dereito a mostrar a algúns turistas o que é o peche e as festas? Se fago o que fago, sempre se verá mal nalgúns sectores. A min gústame a formulación desta empresa, porque eu moitas veces sentinme un turista cortiza: ir a un sitio e ver as cousas por encima, pero sen entender nada. Quero ensinar aos forasteiros que son as tradicións, de onde veñen e por que se fan. Eu creo que así esas persoas vivirán a festa doutra maneira e amarán máis a cidade. Ademais de permitilo, é bonito. Por iso non entendo que haxa críticas. Todo o que fai Julen Madina parece estar mal.

Se foses PTV (de Pamplona de Toda a Vida), sería diferente?

Quizá si, non o sei. Hai algúns que non me perdoan ser guipuscoanos. Aínda que vaia aos Sanfermines durante miles de anos, sempre serei un forasteiro. Tamén tiven que soportar moitas críticas e comportamentos realmente violentos á conta dos peches. Hai xente que sempre ouviu dicir que quero ser protagonista e que dou cotenadas para porme á beira dos touros e creen iso a cegas, aínda que non me coñezan. Antes de xulgar a alguén hai que coñecelo. Tres veces sucedeume, por exemplo, que unha persoa me seguise e empuxáseme contra a manda cando pasaba a manda. Tamén tiven ameazas de morte e en 2004, cando sufrín o atropelo, sacaron pancartas á praza de touros. Por que todo iso? Un exame sociolóxico. Moita xente vén saudarme e a abrazarme, pero outros me tratan dunha maneira moi violenta, iso si, sen achegarme. Tras aparecer no programa O conquistador do fin do mundo, moita xente díxome que non sabía que era así.

Serán San Fermín especiais?

Si, diferentes. Aínda así este ano esperamos poucos clientes porque o novo proxecto púxose en marcha moi tarde. Ademais, chamáronme todos os días desde Estados Unidos, unha vez finalizado o peche, para facer o seu relato nunha televisión de Los Ángeles.

Non tiveches oferta de televisións nacionais?

Eu creo que tiña opcións na televisión española, pero hai dous anos fíxenlles críticas e este ano deixáronme ao carón. Comprenderon que eu criticáballes porque daban os peches coma se fosen partidos de fútbol e non gustoulles.

Que sentiches ao recibir as cornadas?

Imposible. Pura imposibilidade. Acórdome do son da punción do corno, do cheiro a queimado que desprendían os bufidos do touro e os arañazos dos cascos sobre o solo. Nese momento non sentín dor, ata que me colleu polo cu e levantoume. Dicíame todo o tempo a min mesmo para non moverme, para tranquilizarme e para tentar controlar os meus pulsaciones co fin de perder o sangue o menos posible. Para iso son moi frío. En Pamplona hai os mellores médicos e recursos e trataba de pensar niso.

Cada vez son máis os anti-touros que se enfrontan ás corridas de touros.

Estes debates ás veces son moi demagóxicos. Son toureiro e non toureiro. Se estes touros crecen é porque se fan festas. É unha raza artificial. A min tampouco me gusta ver aos animais sufrindo, pero é o final do ciclo. Viven catro anos nas mellores condicións antes de acabar así. Paréceme máis triste a vida das vacas, os tenreiros ou os porcos e non fálase tanto diso. Intelectualmente cústame admitir esa dor dos animais porque son touro, pero vexo unha conexión directa entre a súa existencia e as corridas de touros.