Unha das ideas que xerou esta crise é que o 1% da xente domina os modos de vida e destinos doutro 99%. Vivimos baixo unha pequena minoría ridícula, polo que non debe ser tan difícil envorcar a cousa se son tan poucos.

A idea está ben porque é forte, pero ao mesmo tempo é absolutamente falsa, porque en todos os ámbitos da sociedade o poder está organizado de acordo cunha estrutura piramidal, é dicir, poida que no vértice superior só estea o 1% dos habitantes do mundo, pero na segunda escala, digamos, o 3%, o 1% é tan responsable da situación como ese, e case degusta a mesma altura dese 1% as vantaxes do poder. Cada vez que descendemos unha escalinata na pirámide, a porcentaxe de persoas que están na pirámide aumenta e diminúe a responsabilidade e o nivel de poder. En que grao da pirámide comeza a ser insosteible o peso da estrutura superior? Que porcentaxe da poboación sopórtaa?

Outra idea que nos deixou a crise é que si, todo está moi mal, pero... non se pode facer nada. Isto repetiuse de maneira constante, non poucas veces de forma interesada, é dicir, “non se pode facer nada”, e despois, na súa propia conciencia, “e por que!”, porque son moi simpáticos, si a orixe non prexudica os seus intereses, por suposto.

A maioría andamos entre a rabia de xerar as primeiras ideas e a desesperación da segunda, e andamos sen rumbo, sen que a situación puidese adiviñar a resposta que merecería. Por iso, cando pasaron uns meses, vólvome atrás e paréceme aínda máis digno de aplauso a actitude da ex directora do Departamento de Facenda de Navarra, Idoia Neves, que puxo moito de si, pola honestidade, sen esperar nada. A súa xenerosidade puxo en dúbida ao goberno e en evidencia a realidade, e quen sabe, aínda pode ser decisiva, en termos políticos, a súa achega. De momento, con todo, isto non lle deparaba máis que desgustos.

Non sei en que grao da pirámide sitúache o cargo de director do Departamento de Facenda de Navarra, máis cerca do vértice que da base, por suposto, pero non tan arriba. Tratando de fuxir do pesimismo como do optimismo, creo que, supondo que a maioría da xente dos elos máis elementais da pirámide estará a favor, abonda con que un número significativo de individuos de mediana categoría diga que non vai empezar a cambiar nada, nin aquí nin en ningún sitio.

E para iso é imprescindible a implicación persoal.