O dereito a decidir é o eixo da política vasca, tamén entre os que non queren, con iniciativas externas e internas. A cadea humana ha contribuído moito a iso. O que está a deixar claro é que é un concepto pre-político e unha intervención cidadá post-política.

Falamos máis de democratización que de política, de sociología que de patriotismo. Hai que ter en conta isto cando se están agreando as formas habituais da política. En primeiro lugar, o exercicio do dereito esixe unha maioría social favorable en todos e cada un dos territorios vascos. Na mente dos suxeitos, isto provoca unha reflexión sobre a súa execución progresiva, tomando o concepto de transición en toda a súa potencialidade. Partimos da realidade; e nas institucións, sexan as que sexan hoxe, sen esperar as noticias que sexan necesarias. Un pragmatismo san, transformador, desde a dirección, nunca obxectivo. Iso si, necesítase unha folla de ruta moi clara, polo menos en trázalas principais.

Reivindicamos a Palabra e a Decisión. A pesar de que o dereito a decidir sobre se se basea a centralidade, a Palabra preocúpame. Preocupación porque, chegado o momento de decidir, polo menos a primeira, os dereitos non teñen data de caducidade. Cada un coa súa oferta, co marco xurídico-político e co modelo socio-económico, pero o que a min preocúpame é o dos soberanistas de esquerda. Voice-Exit non é unha oferta, a menos que se especifique onde ir. Na oferta temos que demostrar a mesma forza que na mobilización. Cultivado, atractivo, crible, graduado... que non se perde en grandes palabras. Fondo socio-económico. Pensar cara atrás para retroceder. Aí hai moito traballo por facer, por socializar, polas dúas dimensións espaciais que ten a soberanía: a interna, Euskal Herria; a externa, Europa. Non se pode deixar de recoñecer o dereito para despois, por exemplo, a relación que queremos ter coa Europa de hoxe, porque esta e a fronteira da soberanía están unidas. É hora de concretar as respostas a moitas preguntas para facer crible a soberanía. Temos algo que aprender de Cataluña: Crearon Comisións para a Transición, co obxectivo de reflexionar e socializar con rigor as estruturas básicas para a construción do Estado, a conciliación temporal de anciáns e novos, e visibilizar a soberanía. Un salto cualitativo, cheo de contido, que hai que dar aquí, máis aló da política tradicional. Entre as esixencias que se lle esixen ao sistema educativo está a de ser científico, a de ser rigorosa, iso tamén na nosa oferta.