Calcúlase que en Hego Euskal Herria hai ao redor de 20.000 postos de traballo e 5.000 empresas que conforman o sector económico da cultura. Para facer fronte á terrible decadencia, Guk Gure Kulturaz foi unha plataforma no principio do ano. Entre os asistentes estaban ADDE (Asociación de Baile dos Profesionais de Euskal Herria), Ahotsenea, EEUU (Unión de Actores Vascos), Karraskan, Kultura Aberta, Kultura Live (Asociación de salas de Euskal Herria), MIE (Asociación de Industrias da Música) e Soinueder. Xunto a outras asociacións, a plataforma formou un grupo motor e recibiu o apoio de varias persoas da cultura. De diversas disciplinas: bailaríns, actores, músicos, bertsolaris, escritores, xornalistas, propietarios de salas, xestores, asociacións de técnicos, membros de asociacións e movementos culturais, profesores da UPV/EHU... Todos eles uníronse para formar unha ampla comunidade cultural e, tras unha reflexión, subliñaron que chegou o momento de tomar decisións e de tomar medidas.

Convocados pola plataforma Geuk, unhas 70 persoas reuníronse o pasado 12 de xuño na sala San Agustín de Durango. O obxectivo é acordar un Plan de Medidas Urxentes para o sector cultural, é dicir, promover e impulsar as medidas necesarias para que a nosa cultura avance no abismo.

Foi unha xornada de traballo. Os grupos de traballo formáronse ao redor dos seguintes temas: A articulación e organización da actividade cultural, as condicións laborais dos creadores e a situación da creación, a importancia dos medios de comunicación, o eúscaro e a cultura, as innovacións tecnolóxicas, a relación entre a educación e a cultura, a importancia dos consumidores, o plurilingüismo, a regulación legal dos dereitos fundamentais da cultura, a oferta cultural actual e a infraestrutura e interculturalidad.

O recoñecemento da cultura

Achegámonos á sala San Agustín de Durango. Grupos de traballo aquí e alá. “Necesitamos apoio” nun bloque, “fai falta a implicación de EiTB” noutro. Vimos a creadores coñecidos, axentes culturais, xestores, xornalistas, actores, escritores, traballadores do mundo da música... Cada cal falaba da súa propia experiencia.

Reunímonos nun txoko con Ixi García, membro da asociación Karraskan, e con Gabriel Ocina, membro da Unión de Actores Vascos. “Conseguiuse o obxectivo” di Ocina. “Formáronse grupos e houbo debate. As achegas están aí”. A plataforma lanzou unha convocatoria aberta ao encontro. Todo aquel que quixese achegarse a Durango, así como as institucións públicas, tiñan a porta aberta.

Chegaron uns cantos individuos da vía pública, e a plataforma celebrou xa dúas reunións informais co departamento de Cultura do Goberno Vasco. “Esperamos que no outono teñamos continuidade, tanto coas institucións como cos partidos políticos”, explicou Ocina. “Mergullámonos en temas importantes e ademais hai outros temas que aínda non saíron. O proceso segue aberto. Gustaríanos atraer ao maior número posible de membros deste sector, de todas as ideoloxías e cores”, asegura Ixi García.

“Desde a reunión de hoxe apareceron accións e medidas concretas que van conformar o Plan de Medidas Urxentes. Con este material queremos levar o proxecto ao Parlamento Vasco, ás institucións públicas e aos concellos. Tamén tentaremos que o eco se difunda na sociedade”, continuou Ixi García.

Ocina considera que a comunidade cultural está formada: “Xa están a traballar varias asociacións, pero a novidade destes encontros foi a de xuntar e unir ás que traballan en ámbitos extraordinarios. Non é habitual, por exemplo, que os músicos falen cos actores ou cos bertsolaris sobre as súas preocupacións”.

O membro da asociación Karraskan ve na súa contorna próxima como se atopa actualmente o sector cultural: “A nosa enerxía está a debilitarse. É moi difícil manter esta loita de forma sostida, porque as nosas condicións laborais non son dignas. Hai que darlle á cultura o seu valor, hai que prestar atención á creación cultural. O valor pode ser social, político, transformador, económico... Estes encontros serven para reverter a situación. Queremos recursos para mellorar a situación, sen ningún tipo de dependencia”.

A pesar dos problemas, no Estado español non existe a figura fiscal do creador. No Estado francés, si. En opinión de Ixi García, hai moitas lagoas e moi negativas para os creadores. “Estamos atrapados nese carácter non definido. O contexto empúxanos cara á profesionalidade, tentamos facer as cousas doutra maneira, pensando que ese é o camiño, pero, ao final, ese baleiro déixanos á deriva”.

“A cultura é tan importante como o resto de sectores”, sinalou Ocina. “Parece que se non hai cultura ninguén se vai a queixar. Pero é un sector no que traballan moitos profesionais. Non nos damos conta de que un pobo sen cultura non é real, nunca foi así. Hoxe en día parece que a cultura non é máis que unha rama do mercado”.

En palabras de Ixi García, “a cultura é transformadora e iso enténdese como ataque no sistema produtivo. Hai que cambiar este punto de vista, hai que tentar a longo prazo ampliar a potencialidade da cultura. Hai dúas velocidades no sector cultural. A situación é grave e require respostas inmediatas, pero ese proceso vai ser longo”. Gabriel Ocina di que a cultura está totalmente desarticulada e que hai que dar pasos nese sentido.

O propio sector está en constante reflexión, coas medidas a tomar, desde os creadores até os consumidores queren transmitir a súa situación. “Nós coñecemos moi ben as nosas inquietudes, soños e obxectivos. Coñecemos a cultura desde dentro. Sempre estivo ligado á tecnoloxía de I+D, pero nós somos a área de I+D da sociedade.

Somos moitos pequenos subsectores, pero todos xuntos formamos un gran sector que nos vai a reforzar”, explica Ocina.

Propostas

Cada grupo de traballo reunido o pasado 12 de xuño propuxo ao final do día as accións e medidas necesarias. Entre outras cousas, a creación dunha cadea de televisión en liña, totalmente dedicada á cultura e coa participación de EITB; o incremento da cota da cultura e a creación vascas en infraestruturas e medios de comunicación; a creación dun mapa de teatros, salas e demais infraestruturas; a baixada do imposto sobre a cultura; a reivindicación da figura fiscal dos creadores; a toma de conciencia da responsabilidade dos creadores na formación dos novos creadores; o incremento da presenza da cultura vasca e, sobre a cultura en eúscaro; e sobre todo, e sobre a creación en eúscaro; e sobre o currículo vasco. Como é evidente, a visualización da cultura vai ser o que máis traballo vai demandar.