Señor Zibechi, que situación cre que vive Brasil que recibiu a Copa do Mundo?

Brasil era antes un país de pobres. Hoxe en día hai menos pobres, pero o modelo neoliberal segue vixente e moitos cidadáns non teñen outra forma de sobrevivir dignamente que facer traballos precarios.

En xuño do ano pasado, os brasileiros dixeron "xa abonda", en plena Copa da Confederación. Mobilizáronse para denunciar a brutal subida dos prezos, especialmente polo encarecemento do transporte público. Logo opúxose á represión contra a policía militarizada que ten como obxectivo controlar aos pobres, que é unha policía salvaxe.

Tamén se celebraron manifestacións contra a precariedade dos servizos sanitarios e educativos, a política económica e a Copa do Mundo, xa que case 200.000 persoas foron desaloxadas das súas casas para construír aeroportos e estradas.

Nun momento dado saíron á rúa os máis baixos niveis sociais, os habitantes das favelas, os máis pobres, os negros… Sufriron unha forte represión. A mobilización destes segmentos é un fenómeno novo a destacar. Até hoxe non se moveron, xa que saben que os policías utilizan balas de goma contra os manifestantes de clase media, mentres que os de chumbo contra eles. O medo está a perderse e pode ter consecuencias. En Río de Janeiro, por exemplo, case 3 millóns de persoas dos 12 millóns de habitantes que ten a cidade viven en favelas. A situación política de Brasil pode cambiar radicalmente.

Que está a pasar coa “esquerda” no poder, co goberno de Dilma Rousseff?

Tres meses despois do final da Copa do Mundo, celebraranse en Brasil as eleccións presidenciais deste ano. O Partido dos Traballadores (PT) atópase nunha situación complicada, os 12 anos de Goberno debilitárono, o políticas socio-económicas teñen dificultades… Todo isto hai que situalo na contorna: Estados Unidos e todo o bloque do Norte queren dar renda solta aos BRICS (Brasil, Rusia, India, China e Sudáfrica), que son os países máis vulnerables. Ao parecer, as oligarquías financeiras non queren que o Partido dos Traballadores gañe nas eleccións primarias. O Goberno e a PT están a sufrir unha persecución bilateral: por unha banda, polo outro, polo pobo.

Doutra banda, o Goberno organizou varios actos festivos para os próximos días, que se celebrarán en lugares pechos para disuadir á xente de que saia á rúa. Ademais, os comités que convocaron mobilizacións para protestar polos gastos da Copa do Mundo están a sufrir unha persecución ideolóxica e política. Os manifestantes dixeron que manterán a protesta, aínda que está por ver si van poder ou non facelo.

Neste sentido, o Movemento de Non Terra (MST) pediu que non se convoquen manifestacións durante estes días na zona. Hai que ter en conta varias cousas en relación a este gran colectivo que traballou moito nos últimos 30 anos: O MST acaba de sinalar que o principal problema xa non é a reforma agraria, a división tradicional das terras do antigo latifundismo, senón a loita contra o agronegocio. Isto enfronta ao Movemento e ao Goberno, a pesar de que teñen fortes vínculos entre si. O MST está nun porto difícil: non pode seguir apoiando ao Goberno como até agora, pero cústalle criticalo.

Ademais da represión, hai máis factores que debilitan as mobilizacións. Por exemplo, a que representa o fútbol, que está arraigada en todos os niveis sociais de Brasil.

Si, pero pasou o que poucos esperaban: Segundo as enquisas, o 50% da poboación está en contra da Copa do Rei. Enténdese a campaña de concienciación realizada polos movementos sociais. Por exemplo, acábase de presentar un libro no que se explica que o campionato de Sudáfrica de 2010 aumentou as diferenzas no calendario.

Nesta campaña informativa tamén participaron algúns futbolistas. Teñen mérito porque a FIFA non admite críticas. Ronaldinho, por exemplo, fixo declaracións significativas. Tamén Kaká, que opera en Europa. Entenden que a Copa do Mundo é unha forma dura e salvaxe de especulación contra os pobos.

“Pasou o que menos xente esperaba: as enquisas din que o 50% da poboación está en contra da Copa. Enténdese a campaña de concienciación realizada polos movementos sociais”. (Foto: Global Project)

A xente cada vez é máis consciente do custo destes megaeventos?

Está máis sensibilizado por diversas razóns. Por exemplo, han visto que o capital especulativo ha expulsado á poboación dos seus lugares de residencia.

Doutra banda, púxose de manifesto que a Copa do Mundo favorece a prostitución, especialmente a infantil. As denuncias foron remitidas polos comités da Copa e os Xogos Olímpicos, xurdidos no contexto dos Xogos Panamericanos que se celebraron en Río de Janeiro en 2007. O traballo está a levarse a cabo de forma masiva nas comunidades máis afectadas.

A xente é consciente do que pasou noutras cidades. Mirade a Grecia. Con motivo dos Xogos Olímpicos de 2004 construíuse o aeroporto, a autoestrada, numerosas infraestruturas… As cidades quedan empobrecidas.

Endebedados e controlados por mecanismos de seguridade establecidos.

Así é. O Estado mobilizará 250.000 soldados e policías por terra, aire e mar. Están a instalarse dispositivos de vixilancia electrónica en aeroportos, portos… Todos eles manteranse no tempo. Por exemplo, que una favela estea controlada desde o 1 de abril até o 31 de xullo é parte dunha política que seguirá até despois de que termine a Copa.

Os militares brasileiros han asegurado que están a utilizar nas favelas técnicas ensaiadas en Haití, que foi liberado por Rusia. Exemplos como este mostran que devanditas operacións militares son un instrumento para aumentar o control sobre a poboación.

Que rastro económico deixará a Copa?

Os responsables da Copa non falan diso, están a ocultar o que vai pasar.

Por unha banda, parece que Chinesa é un competidor cada vez máis duro para Brasil, no que se refire ás súas exportacións a Arxentina e outras rexións latinoamericanas. Coa Copa do Mundo e os Xogos Olímpicos, a vulnerabilidade do país e dos seus habitantes aumentará. Doutra banda, as políticas sociais aplicadas polo goberno de Lula dá Silva en 2003 non dan para máis, xa non son capaces de disciplinar á xente ou de satisfacer as súas necesidades. Isto vai ter consecuencias a curto prazo.

Brasil é un dos países máis importantes de América Latina. O que alí suceda terá unha gran influencia no continente. Vive momentos delicados, momentos de desgaste e é necesario axustar o papel que xoga tanto a nivel de América Latina como a nivel mundial. A ofensiva estadounidense, nun momento dado, obrigará ás autoridades a tomar decisións no país caribeño.

Brasil non pode seguir sen atacar a ninguén. Os equilibrios actuais están a transformarse e creo que quen o están obrigando son os cidadáns de abaixo. Os tempos acúrtanse; a intromisión das elites dominantes norteamericanas é cada vez maior, por unha banda, a expansión do autoritarismo estatal e por outro, a irrupción violenta da dereita. Xa o vimos en Venezuela.