En Italia, Nemi, Galian Luc, Lugo e Nemetobriga... Non hai fin na lista dos bosques sacros do mundo. E sen dúbida estarían na nosa casa! Nos bosques, feiras, festas, reunións, sacrificios... que non íase a facer noutro tempo. Os bosques e as árbores, a capacidade de innovar continuamente, o ceo, a terra e a nosa espiritualidade.

Cando os conquistadores querían pisar e pisar un pobo conquistado, tallaban os seus bosques e as súas árbores sacras. Segundo Lucano, o César no primeiro século destruíu un dos bosques sacros dos galos para destruír os cultos que os romanos crían que eran pagáns. Hai quen di que a falta de tal conexión entre o ceo e a terra fixo que o culto dos menhires fixésese realidade. A nosa testemuña é Gernika.

Aquí as árbores foron moi respectados. Nos ronseis da Aquitania da época romana aparecen as ofrendas de “Arixo deo”, “Artehe deo”, “Fago deo” e “Leheren deo” (carballo, arte, haxa e ler deus). Tamén na rexión de Bigorra, na nosa fronteira oriental, existen indicios de adoración do haxa, xunto cos lauburus. O culto a estas árbores, para facer fronte á fame, vai estar, sen dúbida, ligado aos seus froitos: haxas, landras e piñones. Por exemplo, Olivier de Marliav dio sobre o que se lle vincula a Pagoa.

O escritor e sacerdote Manuel Lekuona recolleu a seguinte frase: “O fresno non non debe ser bendicido, é bendicido en por si”. Outro sacerdote, R. M. Azkue recolleu un devandito que expresa moi ben o respecto debido ás árbores. O leñador que tiña que derrubar unha árbore dicía: “Nós botámosche e perdóasnos”.

Temeu ás seitas destes sacerdotes, ás árbores e aos gardiáns dos bosques sacros. Os chamanes, feiticeiros, bruxas... mostraban en silencio os calendarios da agricultura, a astronomía, as plantas medicinais para o corpo e a alma, etc. Obstáculos para a propagación do terror da seita. Destruíndo os bosques desaparecían os “arquivos” daqueles sabios. Despois fixeron colocar cruces nas cimas das montañas que dominan os bosques.

Menos mal que aínda temos un vaso. Octavio Paz, por exemplo, comparaba a alegría intelectual coa marcha polo bosque.