Javier Ciga: artista que introduciu aos baserritarras vascos na historia da arte
Hai cen anos, un mozo pamplonés conseguiu participar na exposición de arte máis prestixiosa do mundo: Era no Grand Salon de París. Aquel mozo era Javier Ciga e a obra premiada no Mercado de Elizondo, presentada no certame baixo o nome de Paysans Basques.
Este cadro, xunto con máis dunha vintena de obras realizadas durante a súa estancia en París, está exposto no Palacio do Condestable de Pamplona, nunha exposición organizada pola Fundación Ciga e o Concello. Ademais das paisaxes do Sena que teñen un toque impresionista, podemos ver xente e paraxes do País Vasco que o artista nunca esqueceu... e o precioso retrato da súa muller Eulalia, que foi traído pola súa filla Gurutze: “Si non traen á súa nai, tampouco vai a súa filla á inauguración”.
Marchouse a París grazas a Ciga Nicolás Urdampilleta, unha americana. Coñecéronse en 1909, cando o pamplonés gañou o concurso de carteis de Sanfermin. Ao ver a bonita imaxe do peche, decidiu converterse no seu protector.
Con todo, ao estalar a primeira guerra mundial, Ciga tivo que volver a casa. Que cambio para un artista! : deixar a capital mundial da arte para volver a Pamplona rodeada de murallas. Hai que lelos e divertirse anunciando a chegada do Ciga ás palabras dalgúns xornalistas da época. Testemuña dO Pensamento Navarro: “Un día veu ao seu pobo, a Navarra, nai de Euskal Herria, e entón viu que lle era moito máis atractiva que a bohemia”.
Non era a única guerra que marcara o pintor, xa que o de España deixáralle unha ferida máis grave. Membro do PNV, Ciga foi concelleiro de Pamplona nos anos vinte, dúas veces. (Os representantes do Concello esqueceron o dato en pequenas intervencións en castelán). O caso é que en 1937 detivéronlle, le torturaron e quitáronlle todos os seus bens. Podía sacalo do cárcere e facelo como o seu amigo José Arrúe: “Dous anos no cárcere e agora á rúa, arriba o ceo e abaixo a terra. Todo desapareceu, incluída a miña obra. Á porra arte, críticos e exposicións”. Con todo, a Ciga avanzou, quizá porque non tiña outra opción. Desde entón, viviu convertido no mestre e no gran retratista dos mestres até a súa morte en 1960. Sen saír de Pamplona, pero lembrando os recordos de París, sobre todo de fai 100 anos, amaba a eses humildes campesiños de Baztan cando soubo que entrarían na historia da arte.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Ukrainako gerrar hasierako zergatiak ez dira azaldu zizkigutenak bakarrik, beste arrazoi batzuk ere badaudelako. Errusiak zioen Ukrainako errusiar hiztunen defentsarako urrats bat eman behar zuela; Ukrainako Gobernuak, aldiz, Errusiaren armadari aurre egin behar zitzaiola,... [+]
Ekonomialariei asko gustatzen zaizkie merkatuen jokabideak adierazten dituzten grafikoak, kurbak alegia. Deigarria egin zait zentzu horretan Pluralistic webguneko “The future of Amazon coders is the present of Amazon warehouse workers” artikuluan (Amazonen... [+]
O pasado mércores, a Facultade de Educación de Leioa estaba cargada de estudantes, xa que viña Samantha Hudson. É un artista, cantante e influencer transgénero mallorquino nado en 1999. A estrela dos encontros Kantatzen Herria contaba cunha fileira interminable de selfies e... [+]
Bekatu bat aitortu behar dut hemen. Duela lau urte, ohitura berri bat sarrarazi nuen nire bizian: igande gauetan, kaka kanoi baten antzera "informazio" jarraikia hedatzen duen CNews telebista kate ultraeskuindarra begiratzen hasi nintzen. Hasieran ordu erdi bat astero... [+]
Hay coincidencias sorprendentes na vida. Cantos espectadores poderían reunirse no Teatro Arriaga? Cantos aseos hai en cada planta? Que probabilidades hai de que dúas mulleres guipuscoanas coincidan no mesmo instante e lugar, despois de 35 anos sen verse?
Así atopei a Itziar... [+]
Transfeminismoak argia eta konplexutasuna ekarri ditu gorputz, genero eta desirei buruzko eztabaidetara. Hala ere, itzalak ere sortu ditu. Ustezko koherentzia politiko erradikal baten izenean –askotan hegemonia oso zehatz bati lotua–, diskurtso transfeminista batzuek... [+]
Vivimos tempos curiosos e realmente vivimos. Son tempos nos que se di que a educación está en crise e, polo menos, á vista de todos, a bolita ten xa 2.361 anos.
Non fora da academia de Platón, o seu querido mestre Aristóteles, para erixir un liceo. Un Liceo, evidentemente,... [+]
Hai unhas semanas, na rúa Deputación, no centro de Vitoria-Gasteiz, dous homes arroxaron a unha persoa sen fogar desde o pequeno rellano da escaleira que daba ao exterior do local onde durmía. Non só o derrubaron, senón que inmediatamente colocaron ante a lonxa unha varanda... [+]
Recentemente abriuse o plan de ordenación urbanística exipcio para o territorio de Gaza. Un debuxo recolle as rúas, edificios e imaxinarios do futuro, sobre unha realidade que aínda cheira a metralla e a artefactos explosivos. Proposta urbanística, utilizada como outro... [+]
Tanto feministas como ecoloxistas vimos a oportunidade de pór a vida no centro da pandemia de Covid-19. Non eramos uns idiotas, sabiamos que os poderosos e moitos cidadáns estarían encantados de volver á normalidade de sempre. Especialmente, os que pasaron un confinamento... [+]
O último informe do Instituto Vasco de Estatística, Eustat, destaca que aumentou a sensación de inseguridade cidadá. En Gurea, en Trapagaran, Seguridade xa, algúns veciños chamaron a manifestarse contra os delincuentes.
Dous foron as razóns que levaron a esa sensación... [+]
Hai vivendas que están subscritas a portais de venda porque queren comprar unha casa. De cando en vez fan citas para ver as casas, e estou seguro de que o vendedor sabe que esas persoas non comprarán a casa, non polo que atopan na visita, senón polo que non teñen... [+]
Arthur Clark escribiu en 1953 a novela distópica O fin da infancia: unha descrición dunha sociedade que deixou de xogar. E non é o momento de xogar especialmente a infancia? O momento de xogar, de sorprender, de ver e de facer preguntas vivas. O momento de deixar o espazo... [+]