Errekaleor é o lugar idóneo para reivindicar unha vivenda digna, tendo en conta que os veciños que queden en 6-8 meses serán expulsados das súas casas se o plan do Concello de Vitoria-Gasteiz para o barrio segue o seu curso.

Trátase dun proxecto que varios estudantes da Universidade levaban pensando desde 2012 na asemblea de estudantes, enraizada aos poucos na problemática de Errekaleor. Dez novos entraron no edificio Errekaleor 26 en setembro de 2013. Para entón xa coñecían ben a realidade do barrio: o barrio traballador que queda fóra da cidade –un dos traballadores asasinados o 3 de marzo de 1976, Romualdo Barroso, era de alí e é o seu aceno de identidade–, construído na década de 1960 para os traballadores e traballadoras, e que hoxe en día o Concello quere eliminar. Que mellor para abordar un proxecto de rexeneración baseado na autogestión?

Aproveitaron as infraestruturas do barrio e non son poucas. Hai un teatro vello, que xa estaba pecho, e agora organizan un espectáculo todos os domingos para os veciños e para todo aquel que teña interese; unha aula de ensaios musicais para que os grupos de ao redor dispoñan dun local de ensaio gratuíto; unha casa de cultura do barrio tamén construíron unha aula con capacidade para dar clases de apoio aos nenos; un frontón cuberto e un bar son algúns dos espazos que Errekaleor comezou a crear no outono, aínda que de momento non se esqueceron do todo.

Quizá parézanche pronto, lectores, os diferentes vértices deste proxecto; pero se coñeces Errekaleor, poderás ver todos os lugares que mencionamos e darás conta da amplitude da organización. As actividades que se podían realizar en casa foron sacadas á rúa co apoio dos veciños e con ganas de revitalizar o barrio.

Tratan de modelar un modelo de vida construído doutra maneira. Funcionan por asembleas tanto en casa como en decisións para proxectos de barrio, entre mozos e con veciños. Estas asembleas non se limitan a tratar cuestións técnicas e a tomar decisións prácticas. Ademais, os mozos sentiron a necesidade doutro tipo de reunións para que dez persoas funcionen xuntas, e as asembleas de relacións e sentimentos son habituais en Errekaleor 26.

Por tanto, de momento temos unha casa okupa, uns mozos “conflitivos” que entraron noutros edificios do barrio, e un horto en terreos que non son seus sen autorización. Pero para o Concello non son só un problema. Veciños, veciños. Xa pouco, pero quedan uns poucos. E, ademais, hai un tempo que organizaron a Plataforma de Afectados de Errekaleor. Tamén seguen no barrio e teñen que saír dalgún modo.

O Concello puxo en marcha o plan de construción de Errekaleor hai trece anos. Limita cos barrios de Salburua e Olarizu, unha zona moi elegante e bonita. Pero no medio tocoulles o barrio obreiro gris e pobre de Errekaleor. Hai uns anos este tipo de problemas tiñan unha solución fácil: tirar o vello e facer o novo. Este é o trato que realizou o Concello coa empresa Ensanche XXI, eliminando os edificios deste tipo e aproveitando a contorna construíndo o novo Salburua 14.

Jorge Ibarrondo, entón concelleiro de urbanismo do Concello, achegouse por primeira vez desde o Concello en 2001-2002. A intención inicial era derrubar o barrio e construír unha contorna máis moderna, composto por unha única casa, enviando aos veciños aos edificios da zona. A veciña Idoia afirma que, desde esa primeira reunión, empezaron a negociar a soas cos veciños e veciñas, presionando para iso. Así, as vivendas foron taxadas en 141.000 euros, e o que se lles segue ofrecendo hoxe é o diñeiro ou a vivenda de protección oficial, cuxa diferenza hai que pagar. Segundo Idoia, a proposta realizada polo Concello foi vista como unha oportunidade por parte dalgúns, que xa tiveran intención de abandonar o barrio e que na primeira saída moitos veciños marcháronse. Pero logo fíxoselles baleirar por pingas.

A medida que a xente saíu das súas casas, os que se quedaron están cada vez máis illados, algúns non teñen máis veciños en todo o edificio, en moitos casos xente adulta; desaloxaron moitas casas por medo.

O autobús xa non chega. Antes entraba a liña que circula pola estrada de Salburua, pero se viu interrompida a circulación pola neve. Hoxe en día quedan doce familias nas súas casas, pero a última noticia é que nos próximos 6-8 meses terán que tomar unha ou outra decisión, xa que serán desaloxadas das súas casas. Con todo, existen grandes incertezas respecto ao plan urbanístico que tiñan preparado para o barrio, xa que a empresa construtora Ensanche XXI tocou fondo e hoxe en día existe o risco de deixar todas as vivendas tal e como está. Con dano, pero.