Moitos escribiron contra a secesión de Crimea e posterior anexión rusa. Estaban especialmente incómodos os que se mostraban a favor do dereito a decidir. Presentáronnos dous argumentos principais relacionados entre si. Primeiro, denunciaban a presenza activa do exército ruso e a rápida execución do referendo. É verdade que o referendo de Crimea foi plebiscitario, é dicir, só tiña a función de ratificar unha decisión tomada previamente polo Parlamento de Crimea. Pero o que non nos contaron é que a maioría dos referendos de secesión celebráronse en condicións similares nas últimas décadas. Con todo, o máis común na historia dos séculos XX e XXI foi a declaración unilateral de independencia (tamén os parlamentos non democráticos).

Segundo argumento: Kósovo é un caso moi diferente. Xunto a Kósovo, o proceso que se levou a cabo en Crimea foi moi limpo. Moitos quixeron esquecer que Kósovo é un territorio ocupado militarmente por Occidente por mor dunha operación de guerra sen o respaldo da ONU. Desde entón, a ocupación militar prolongouse durante máis de 15 anos. Aínda por riba, en Kósovo fíxose unha limpeza étnica case perfecta, facendo case desaparecer aos serbios e ás outras minorías.

En Kósovo non se celebrou ningún referendo, pero sabemos que a maioría da súa poboación estaba a favor da secesión. Iso si, en 2010, segundo unha enquisa da empresa Gallup, o 81% dos albaneses kosovares optaría por unha gran Albania, que é a que quere ser Albania. As potencias occidentais decidiron que Kósovo fose independente, aínda que na práctica é un caso de irredentismo (como o da Alemaña Oriental, a particularidade atópase e xustifícase si ten forza, como fixo Rusia). Kósovo é un territorio controlado polas potencias occidentais, a súa autonomía é escasa, só poden percibir a independencia debido á preponderancia social e administrativa do albanés. Pola contra, pódense ver máis bandeiras albanesas, estadounidenses, da OTAN e da UE que as de Kósovo. Do mesmo xeito que en Euskal Herria, colócanse en varillas fronte a edificios públicos.

Doutra banda, a poboación de Crimea quería volver ser Rusia desde hai moito tempo. En 1993 proclamou a súa independencia e realizou un referendo con maiorías absolutas a favor da secesión e a anexión, pero como Jeltsin era moi débil, asinou un acordo a cambio da autonomía. Con todo, os conflitos entre Kiev e Crimea poderían chegar a decenas nos próximos anos. En concreto, en 1995, o Parlamento de Ucraína derrogou a Constitución de Crimea e anunciou a súa renuncia como presidente do país.

Jason Sorens no seu libro sobre a secesión explica moi ben a capacidade dos movementos secesionistas para adaptarse ao contexto, ás veces apostando pola autonomía ata que haxa unha estrutura idónea para a opción política da secesión. En Ucraína produciuse un golpe de estado e os golpistas deron luz verde aos xestos e leis contra os rusos falantes e a rexión de Crimea. Este tipo de condicións axudan a un proceso de secesión, cando o Estado se atopa nunha profunda crise.

O problema é que as persoas que vivimos en países occidentais non coñecemos unha crise dese tamaño. Por iso converteuse en tan importante o exemplo de Kósovo, por ser un caso promovido polo Oeste. Con todo, os nosos procesos de secesión, se queren conseguir o obxectivo, terán que facer un percorrido moi claro e absolutamente democrático. Sabendo que, na práctica, cando un Estado permite o dereito a decidir, é moi difícil lograr a independencia (Quebec). Pero España é tan torpe que, no seu cerrazón, a maioría dos cataláns ve na independencia a única saída crible.