Incrible, pero certo, o que ouvimos despois da morte de Adolfo Suárez. Aínda que non me sorprendeu, a maioría das cousas que dixen sorprendéronme. Non foi unha sorpresa que brancos e negros uníronse á hora de reflexionar sobre Suárez, pero si que escoiten unha pobre reflexión crítica. Non hai dúbida de que a historia oficial ha triunfado e con ela, unha vez máis, o eloxio da Transición e da Monarquía.

Quen elixiu a Suárez? E por que? A historia oficial di que foi construída polo rei coa intención de levar a España cara á democracia. Os feitos e a interpretación razoable significan outra cousa: A saída de España da ditadura esixía un proceso político homologable. Para iso non se necesitaba un político de alto nivel, senón un mediocre. Foi achado no núcleo do réxime, o líder do Movemento Nacional, en Falanxe, Suárez, segundo a Fiscalía. A súa función estaba clara: levar a cabo a reforma política e organizar as eleccións libres. Fíxoo todo coa legalización do PCE e, ademais, reforzou a dinastía de Borbón e a Monarquía e consolidou a hexemonía da Igrexa católica. Todo isto baixo a ameaza do exército e dunha nova ditadura, como sabemos.

En canto á territorialidad do Estado e ás nacións, non se pode negar que a Constitución abriu un novo camiño e, en consecuencia, aprobáronse os Estatutos de Autonomía de Cataluña e do País Vasco, recoñecendo amplas competencias en moitas materias, aínda que non se contemplou a plena liberdade destas nacións. Pero aí acabouse a “diversión” e enseguida empezaron a xurdir inquietudes e dúbidas, é dicir, si o “proceso democrático” non foi demasiado lonxe.

Algúns cren que Suárez empezou a voar pola súa conta. Parece que se deu conta da súa capacidade e estivo disposto a facer máis do que se lle “pediu”, ou que realmente creu que o que fixo estaba ben feito. Pero non llo permitiron. Ao parecer, el tiña unha orde clara e non tiña máis remedio que obedecela. Entón, empuxáronlle a dimitir –non teño ningunha dúbida de iso–. E todo o que veu despois está claro: retrocesos importantes nalgúns aspectos.

En primeiro lugar, o golpe de estado do 23 de febreiro de 1981. Nunca saberemos exactamente como sucedeu, pero é evidente que a partir de entón quixeron chamar a atención sobre quen gobernaron. Que as “tolemias” que houbera até entón non se ían a admitir e acabouse.
E así foi, si. Só un exemplo: O LOAPA aprobouse en 1982, cando o PSOE estaba no Goberno de España, de acordo con UCD. A vergoñosa LOAPA, o Tribunal Constitucional, recoñeceu un ano despois –que fai máis de cinco anos que tarda en ditar este tipo de resolucións– que o seu núcleo era inconstitucional. E desde entón, co pretexto da igualdade de todos os cidadáns, queren axuntar as competencias das nacións e dos outros territorios, ou case.

Que dicir da verdade, xustiza e reparación que merecen as persoas que sufriron tantos sufrimentos como consecuencia do golpe militar de 1936? Pois, en xeral, que a Lei de Amnistía, aprobada por acordo entre Suárez e os demais partidos, acabou botando terra sobre ese sufrimento.

É dicir, recollendo moi brevemente e non podendo ser máis subxectivo, a miña idea da transición. Adolfo Suárez non é nin un maldito nin un heroe. Pero debo condenar unha manipulación tremenda que se utilizou para blanquear a partidos, persoas e responsabilidades –e non a Suárez, por certo– algunhas imaxes que se difundiron nestes días.