Levántanse á primeira hora da mañá e conducen en coche ao neno de dez meses todos os días. Mentres tanto, os nenos e nenas que viven nos portais contiguos a eles van a pé ao centro das súas casas. O que parece o comezo do conto é o crudísimo día a día para moitos nenos e pais de Iruñea.

Araia

Ainhoa Irigibel e Xabi Terreros elixiron educar en eúscaro a Alaba Araia desde ben pequena. Sabían moi ben o esforzo que esta decisión require, xa que as dúas escolas infantís públicas en eúscaro de toda Pamplona –Egunsenti e Izartegi- sitúanse noutro barrio, na Txantrea. En palabras de Irigibel, “damos moita importancia a vivir en eúscaro, e por encima da proximidade, priorizamos a lingua á hora de tomar esa decisión”.

Viven na Rochapea, traballan en San Jorge e levan a Araia á Txantrea desde que tiña dez meses. Recoñeceron que fan un esforzo especial para xestionar o tempo, “a miúdo temos que facer tetris para axustar os horarios. Ademais, o mal tempo, a enfermidade ou calquera imprevisto alteran a planificación diaria”, afirma a nai.

Economicamente supón un gasto importante ter que trasladar ao pequeno a outro barrio. Por unha banda, porque todos os días van e veñen en coche; e por outro, porque aínda que Araia estea medio día na escola infantil, pagan coma se estivese todo. “Si levásemos á escola infantil de á beira de casa durante medio día pagariamos 175 euros ao mes, pero como no modelo de eúscaro só hai unha oferta a xornada completa pagamos 306 euros”.

Con todo, Irigibel manifestou a súa intención de seguir adiante mentres se poidan adaptar así, “cremos que o esforzo merece a pena, porque a nosa filla está a recibir unha educación de calidade en eúscaro que defendemos e cremos”.

Ainhoa e Adei

Na Zona vella conviven Unai Abanzabalegi e Karmen Irigoien cos seus fillos Adei e Ainhoa. A pesar de ser unha escola infantil a 50 metros de casa, empezaron a levar á súa filla a Izartegi con sete meses de idade, optando polo eúscaro. “Todos os días levabámolo en coche ou en autobús, pero só fixemos un curso ata que naceu o noso fillo”, lembrou o pai.

A situación complicouse coa chegada do segundo, xa que era incompatible deixar ao maior no colexio de á beira de casa e levar ao máis novo até a Txantrea. Por tanto, Adei tivo que comezar na escola infantil de á beira de casa no modelo en castelán: “Deunos moita pena, pero era o máis sensato; custábanos seguir ese ritmo e decantámonos pola practicidad”, di Abanzabalegi. Ainhoa atópase agora no centro de ensino da Zona vella de Bilbao, e alí será conducida o ano que vén a Adei.

EKAI e Maddi

Oihana Huerta e Koldo Morras teñen ao seu fillo e á súa filla ao lombo. Ekai ten 9 anos e Maddi 6, pero lembran a época na que estiveron na escola infantil, xa que viviron en primeira persoa a carga que supón a elección do modelo en eúscaro.

A prematrícula realizouse en dúas escolas infantís da outra punta da cidade, situadas no barrio de Arrosadia. Non obtiveron praza e tiveron que ser trasladados á escola infantil privada Iruña Txiki do barrio de Mendebaldea. Coa máis nova, en cambio, tocoulles a praza no Amencer e a nai lembra aquela etapa como “dous anos tolos e duros”: “Unha hora antes de entrar a traballar saïamos de casa para deixar á maior na escola de á beira de casa e levar á máis nova á gardaría”.

Oihana Huerta subliñou que os mércores á mesma hora tiñan que recibir aos dous nenos e arranxábanllas "grazas á boa vontade dos educadores da escola infantil". “Coñecen ben a situación de moitos pais e nais e moitos se implican nese esforzo”, insistiu.

Huerta, que estivo un tempo na plataforma de escolas infantís euskaldunes, denunciou as “escusas baratas e a actitude ríxida do Concello”. Ante a petición dun servizo de modelo D no edificio buxán que previamente fora escola infantil no seu barrio, responderon que “o edificio era vello e iso sería discriminar aos vascos”.

"Os que están no poder non pon máis que obstáculos e servíronse de varias escusas para rexeitar as peticións dos cidadáns. Hoxe en día, a crise financeira e a falta de orzamento é o principal argumento dos gobernantes”, explicou a nai de Arrosadía.

Un asunto antigo

A reivindicación das escolas infantís en eúscaro vén de antigo. A pesar de varios intentos, nas últimas dúas décadas non se abriron escolas infantís en eúscaro en Pamplona/Iruña. Como logro, cabe destacar que en 1995 un grupo de pais e nais paralizaron a idea de pechar a escola infantil Izartegi.

Durante todos estes anos leváronse a cabo numerosas campañas e mobilizacións. Ademais dos grupos de barrio a barrio, no ano 2007 varias familias e educadores crearon a plataforma “Haur eskolak euskaraz”, que aglutina a dinámica xeral de Pamplona.

“Vese claramente que hai vontade por parte da cidadanía. Ano tras ano, moita xente implicouse neste clamor. O problema maniféstase cada ano na etapa da prematrícula e adquiriu unha gran forza cíclica”, di Irigibel.

Recollida de datos de solicitudes reais

O Concello alegou a falta de demanda en eúscaro para que non se abran escolas infantís no modelo D. Ante esta situación, as asociacións de pais e nais solicitaron reiteradamente no formulario de matriculación que se lles pregunte a que barrio e modelo queren levar ao neno/a para dar a resposta máis axeitada á demanda real. Até agora non se conseguiu, e este ano a recollida de datos foi levada a cabo polos propios cidadáns.

A enquisa realizouse nos 15 días que durou a prematrícula e baixo a lema Tamén somos tidos en conta. Axentes de Euskalgintza, varios sindicatos e a asociación de xubilados Sasoia realizaron quendas para recoller a demanda real daqueles pais que queiran matricular aos seus fillos no modelo D.

Quieren facer ver que existe unha demanda e denunciar que UPN amente, “para pór o problema encima da mesa e esixir responsabilidades aos políticos”, dixo o membro do Consello de Entidades Sociais do Eúscaro, Maite Inda.

Desequilibrio entre a demanda e a oferta

Sábese que a oferta en eúscaro é moito menor que a demanda; nas escolas de máis de 3 anos non hai máis que ver o número de persoas que están no modelo D. Con todo, tal e como se mencionou anteriormente, en toda Pamplona só hai dúas escolas infantís en eúscaro, unha xunto a outra. Inda advertiu de que “a maioría dos pais e nais elixen a escola infantil en función de criterios de proximidade. O Concello sábeo ben e aprovéitao para pór obstáculos aos euskaldunes”.

Mentres tanto, hai catro escolas infantís de actividades en castelán e inglés repartidas por diferentes puntos da cidade; e as 12 restantes só ofrecen servizo en castelán. En total, só 28 nenos e nenas de toda Pamplona teñen a oportunidade de aprender eúscaro nas escolas infantís municipais. Por tanto, o desequilibrio é claro.