“Se nos din nun negocio que imos obter un 20% de beneficio, pero non un posto de traballo, non entraremos aí. Ao contrario, si vemos que cun investimento reducido imos crear moitos postos de traballo, pois entón si”. Así describiu a súa filosofía de actuación Jon Ander Arzallus Galparsoro, Director de Innovación do Grupo Gureak e Responsable de Comunicación.

Gureak é unha empresa de inserción social de Gipuzkoa para persoas con discapacidade e con dificultades para atopar un emprego no mercado. Naceu en 1975, impulsado por experiencias anteriores en pequenos talleres de Bergara, Donostia e outros lugares, e pola asociación de familias de persoas con discapacidade intelectual Atzegi.

O grupo está formado por 18 empresas e 2 fundacións e conta cun persoal de 4.302 persoas, principalmente en talleres industriais e empresas de servizos. As empresas do grupo son S.A e S.L.ak, co mesmo modelo que as empresas convencionais, pero cunha categoría especial: Son Centros Especiais de Emprego. Unha das vías reguladas pola lexislación contempla axudas para o mantemento de postos de traballo destinados a persoas con discapacidade; máis do 70% dos postos de traballo corresponde a persoas con discapacidade. “Aínda que nós somos xuridicamente empresas normais, unha das condicións que temos nos estatutos é que os beneficios non se reparten, utilízanse para ir reservar e investir o ano seguinte. Iso fixo que non haxa endebedamento doutras empresas ante a crise. Funcionamos como unha economía doméstica, despois de aforrar, e iso permitiunos avanzar nas finanzas”, di Arzallus.

Cando moitas empresas realizaron expedientes de regulación e despedimentos, mantiveron o emprego en Gureak. En 2010 viuse que a crise viña para longo. Así, adoptáronse medidas de contención do emprego e a pesar de que en 2012 os beneficios reducíronse substancialmente, conseguiuse manter o persoal nas súas posicións. En 2013 deuse emprego a 46 persoas máis e outras 120 volvéronse a pór no mercado.

Con todo, a esixencia do mercado aumentou e Gureak tamén o padeceu. “O cliente non nos compra porque traballamos con persoas con discapacidade, o mercado funciona en claves de sempre: prezo e calidade”. En palabras de Arzallus, o perfil da xente que vai a Gureak en busca de emprego é pouco cualificado, o que limita a sectores concretos como a xardinaría ou a limpeza: “Cada vez resúltanos máis difícil dar a oportunidade ás persoas con maiores dificultades”.

Cal é a solución? “Estamos a buscar a diversificación día e noite. A diversificación ten dúas caras: axúdanos a facer fronte á crise e, doutra banda, a través dela temos moitas opcións para ofrecer os postos que máis se adaptan a cada persoa”. No sector industrial, utilizando diversas tecnoloxías, alcanzaron unha alta especialización, o que lles permite ofrecer servizos integrais: I+D, loxística, compras… “Xa non somos subcontratas”, di o Director de Innovación. Así conseguiron manter o traballo para as persoas con grandes dificultades.

Contribución ao benestar

En 2013, Gureak vendeu 104 millóns de euros e gañou 2,6 millóns de euros. A súa achega á economía guipuscoana non é por tanto unha broma. Segundo os seus cálculos, cada euro que reciben da Administración Pública supón un incremento de 2,56 euros, que se corresponden cos soldos, impostos e todas as cantidades. Aínda que as persoas con dificultades estean ocupadas, a administración aforra diñeiro, seguramente doutro xeito serían usuarias dos servizos sociais.

Pero tamén se pode medir polo benestar xerado: “O que necesita unha persoa é o traballo. Desde o momento en que ten traballo, dá unha estrutura á súa vida, créanse costumes e relacións humanas, o posto de traballo convértese na columna vertebral da súa vida. As persoas con enfermidades mentais nestes momentos son 700 en Gureak. Si unha persoa como esta perde o seu contrato, o maior risco que ten é quedar en casa”. Tamén supón un benestar indirecto para as familias o feito de que as persoas con discapacidade poidan traballar porque non son tan dependentes e axúdalles a tomar a situación con outra tranquilidade.

Son moitas as persoas que, tras traballar en Gureak, saltaron ás empresas “normais”. No grupo vén traballando desde fai 15 anos unha unidade especial neste campo. De empresa en empresa dan consellos, explican os beneficios da lexislación, ofrecen formación e acompañamento… Con todo, Arzallus admitiu que non é fácil dar ese paso na actual conxuntura económica e que moitos traballos están encamiñados a realizar substitucións de verán. Neste momento son 200 as persoas que, a iniciativa de Gureak, teñen un emprego estable nas empresas de Gipuzkoa. Segundo algúns cálculos, o 60% da poboación con discapacidade non é activa, queda en casa, e a porcentaxe de quen non atopan traballo é 12 puntos superior á media. Por tanto, é evidente que aínda queda moito por mellorar.

Teñen en marcha varios proxectos para traballar o desenvolvemento das persoas con discapacidade. Tamén pretende experimentar con outros modelos de organización da economía social: “Si unha idea de negocio non se pode traballar na nosa empresa, tentamos crear pequenas cooperativas entre as persoas con discapacidade. Até agora apenas tivemos resultados, pero si impulsamos as actividades de autoemprego”. Con todo, segundo Arzallus, a moitos lles custa saír dun refuxio tan amplo como o noso.

Aínda que é unha facturación millonaria e un grupo de empresas de centos de traballadores, Gureak parécese máis a unha PEME: “A estrutura é moi plano, nós non temos a xerarquía ou a escaleira dunha multinacional”. Isto, segundo Arzallus, ten as súas vantaxes e os seus inconvenientes, xa que permite a toma rápida de decisións, pero hai moi pouca xente para innovar ou pór en marcha novos proxectos: “Traballamos cunha estrutura curta e unha presión decente. Pero iso compénsase, ademais dos salarios, porque os profesionais que traballan en Gureak levan dentro a misión da empresa e iso dá un plus”.