O referendo de Crimea celebrouse baixo a custodia de miles de soldados rusos e non se pode dicir que esas condicións sexan as máis axeitadas para celebrar un referendo, sobre todo cando o territorio que custodia non é xuridicamente o seu, senón o de Ucraína. Pero mesmo despois da desaparición da URSS, os soldados rusos non se retiraron nunca de Crimea, sobre todo porque a Unión Soviética tiña alí as súas bases marítimas militares no Mar Negro e despois Rusia acordárao con Ucraína. O paso dos soldados rusos por Crimea foi habitual nos últimos 23 anos, nos que Ucraína é independente, e aos seus cidadáns non lles resulta estraño.

Non parece, con todo, que haxa ningunha dúbida sobre o que a maioría da poboación crimea quere para eles, é dicir, sobre o que é nai e Rusia para eles. Segundo os datos oficiais da consulta, organizada polo Parlamento autónomo de Crimea, o 87,71% dos cidadáns con dereito a voto participaron no referendo e o 96,6% mostráronse a favor de separarse de Ucraína. O seguinte paso foi a de unirse ao Parlamento de Rusia, onde xa se reuniron varios ministros. No referendo tamén había posibilidade de continuar cunha ampla autonomía en Ucraína, pero ninguén en campaña defendeuno, entre outras cousas porque o referendo o organizou unicamente o Parlamento de Crimea, sen acordo do Goberno ucraíno. UU. e a Unión Europea non aceptaron o referendo e xa anunciaron sancións contra a postura de Rusia no referendo. Agora é propiedade da diplomacia.

A Guerra Fría volve a Europa 25 anos despois, esa é a verdade e esa é a gravidade da situación. Aínda que se distanciou un pouco despois do referendo, a sombra da verdadeira guerra está sobre Ucraína. Os feitos demostran que os ecos da Guerra Fría entre a URSS e EE.UU. durante a segunda metade do século XX aínda non chegaron ao seu fin. A ameaza nuclear entre ambas as potencias salvou -en bastantes ocasións- a verdadeira guerra entre ambos os bloques, pero terminou cunha hexemonía absoluta do bloque occidental. En realidade, e a pesar dos continuos intentos de vender paridade desde fontes occidentais, o equilibrio dos dous bloques non existiu nunca, nin no plano militar nin no económico; EEUU aproveitou perfectamente a súa superioridade e a carreira de armas para debilitar o desenvolvemento da URSS e evitar que este investise o seu desenvolvemento económico nas conquistas sociais.

Pero a URSS desenvolveu un exército moi forte e, sobre todo, suficiente arma nuclear estratéxica como para destruír a Estados Unidos, é dicir, suficientes armas nucleares como para destruír a Estados Unidos desde o propio territorio da URSS. Tras o afundimento da URSS, Rusia continuou con esa capacidade de ameaza e Estados Unidos segue tentando pensar unha e outra vez como vai debilitar esa capacidade dos rusos. Aquí sitúase a rede que continúa estendéndose polo leste de Europa para controlar as armas estratéxicas de Rusia, desde o Báltico até o Mediterráneo, pasando polo Mar Negro. Nesta loita geoestratégica herdeira da Guerra Fría atópase unha das claves actuais de Ucraína. Rusia dixo xa a Estados Unidos e á UE e tirou o ÓRDAGO, cunha demostración de forza e, de paso, dirixindo movementos de xadrez como o de Crimea para protexer os seus intereses.

Pero non está só a clave nin a verdade. Estados Unidos e a UE fixeron todo o posible por disipar a película entre bos e malos: Os malos súbditos rusos que rexeitaron o acordo coa UE en 2013 e os bos que fixeron por el, sen demostrar realmente que Ucraína está moi dividida entre as forzas que miran á UE e a Rusia. É máis, apoiaron e apoiaron o golpe de estado falso contra o goberno corrupto pero lexítimo de Viktor Yanukóvich, levando á extrema dereita ao goberno de Kiev, entre outras cousas.

Ucraína ten graves problemas de cohesión interna e as tensións militares e económicas entre Rusia e Estados Unidos e a Unión Europea (UE) non axudan a relaxar esas tensións. Para saír pola paz da actual conxuntura é imprescindible un diálogo amplo e libre entre os ucraínos e que ese proceso leve a cabo tamén coa mediación da ONU, até agora desaparecida.