A poesía sempre, non sei o martelo, pero aos que se nos cravan no solo do zapato, fánsenos tenras os xéneros máis narrativos, menos dolorosos. Por iso, a pesar de ser un poeta coñecido, pódese afirmar que coñecín a Luís Berrizbeitia a través das traducións –na medida en que se poida coñecer a un tradutor a través das traducións, claro–. Na educación sentimental de quen escribe isto, por exemplo, O porqué de todas as cousas, do catalán Quim Monzó, traducido polo abadinarra. Pouco despois, Roald Dahl, e de aquí e de alá tomou os Ixtorios que elixira. O que máis traduciu ao euskera será Basamortua, J.M.G. Premio Nobel Le Clezio.

Os preguizosos tamén están para quitarllos de encima, e, en definitiva, atrevinme co poeta Berrizbeitia. Escollín a colección do xeneral Zoperna, do 87, e fun ao primeiro. Pero podía ser tan tranquilo como o Campo Carroñado, o Olímpico, o 92. O lector máis subordinado tamén se deleitará co caderno que lle adornou Koldo Izagirre –hai algo, un do corenta do século XX–. Porque, por un instante, os poemas teñen un nexo de unión, “nunha sensibilidade que está por baixo de todos, furtivamente e como escondida”. Non é fácil definilo: No seu preámbulo, Izagirre acúsalle da elegancia das imaxes, o equilibrio do ton, o desexo de universalidade, o uso da tradición culta e a artesanía. Engadiriamos o agarimo pola linguaxe, a admiración pola literatura popular, o desexo de encomiar o alento.

E, mire, pronto se dará conta de que tamén o lector de poesía máis preguizoso é o dos poemas narrativos –sexa cal for a denominación dos poemas narrativos–: a Conversación da Esperanza ou o Neno e a Gatita, que che contan case un conto. Pero tampouco lle vai a custar especialmente identificar os poemas que, doutra maneira, están recortados, máis copiosos: Por Pariserat –Arnaud Oihenarti kuku– ou A escaseza do amor. Parecéronme non pouco cantables, como Oskorri fixo no inverno con aquel fermoso mizpira –“ti máis que eu estou de ti que de min/ moito máis afeccionado”–. E é que atopará poemas de dous moldes, uns libres e outros atados. Pero pódese dicir que todos son suficientemente libres, suficientemente autosuficientes, mesmo mollados, que se deslizan cun certo espírito crítico. E, por Deus!, algúns teñen de cando en vez un toque apocalíptico, que vén a moi alto: “Virá o día/ a terra asustarase e derrubarase a torre” (…) “e a partir de entón os novos pés cortarán o camiño” (…) “porque hai que vir o día / todo para ser igual”. Porque o céspede é unha gran inundación, un castigo enviado polo deus, ou, segundo mírese, unha bendición.