Non se trata de teatro, nin de danza, nin de performance. E, sobre todo, non é un recital musical. Un recital dramatizado acompañado por medios audiovisuais?

Baixo o nome de Mikel Ayerbe e Iñigo Astiz, que un martes pola noite encheron até arriba o bar Parral de Vitoria, o espectáculo foi desenvolvido por Mikel Ayerbe e Iñigo Astiz a partir dalgúns poemas do libro Tamén residuos (Susa, 2012): Vertedoiro.

Catro cadeiras, unha mesa, unha bolsa chea de terra e un vaso de viño. E os corpos. Non necesitan outra cousa para pór en escena os experimentos e interrogantes suxeridos polos poemas. Para dar corpo. O resultado é tan expresivo como simple, do tamaño dos poemas de Astiz; “sen floración poética”, espido e belo.

Xunto ás lecturas, representan no escenario as accións ou situacións suxeridas polos poemas: dun nun ou de dous, recitando un e interpretando o outro –mentres Astiz recita o poema na oratería Experimento xeófago l(ab), Ayerbe chea a boca de terra– ou alternando as voces de ambos. Grazas a iso, o eco dos poemas multiplícase, destacando ás veces as tendencias que xa se aprecian no papel, e tamén, ocasionalmente, con novos matices.

A morte e a dor son algúns dos eixos dos poemas que conforman o espectáculo. Con todo, o humor tamén ten o seu oco: souberon levar á escena a sutil (auto)ironía que Astiz esconde nos seus poemas e que se abre a través do sorriso.

Destacan tamén os traballos audiovisuais realizados por Hasier Goikolea e Iñigo Astiz. Enriquecen o espectáculo á vez que ofrecen un espazo para respirar un instante aos oradores. Mención especial merece o experimento geo-domestico realizado a partir da actividade que o poema relata na escuridade: pídese a tres persoas que repitan o experimento de devandito poema –estando en casa, tratando de pechar os ollos e lembrar a súa casa anterior– e grávase o proceso. Faise impactante ver ao tres “suxeitos” describindo eses residuos reais que o pasado lles deixou no cerebro.

Pero o texto orixinal non perde protagonismo e, nese sentido, non se pode falar de Vertedoiro sen ter en conta o poema longo e antolóxico Euskal Herria (á Ginsberg). Astiz fala en voz alta a Euskal Herria, mesmo a través da voz de Ayerbe, intercalando confesións persoais e reproches e mostrando as contradicións que lle xera a súa terra de orixe (“Euskal Herria, que mentira debería respectar eu? / quen me pasou a túa testemuña?, es a miña mentira?”).

Todos estes ingredientes gañaron o aplauso dos que enchemos a Parral, e fixérono merecidamente. Prevese que en breve se poida gozar do espectáculo. Aos que aínda non o fixestes diríavos que merece a pena probar o experimento. Polo menos eu, ben nivelado e con ganas de reler o libro, marcheime a casa, aínda que non poida dar flores, coa certeza de que a terra devorada non é un residuo estéril (supoño).