2003: Preguntábase a Google ‘drones’ e mostrábanselle fotos de avións que parecían de ciencia ficción, que, segundo dicían, podían despedir a un inimigo afastado sen arriscar a vida de ningún piloto. 2014: Si buscas un “drone” en Google, pronto apareceranche cidadáns de Afganistán ou Iemen gritando na manifestación para denunciar os estragos que estes mortais avións cometeron. Hoxe Erlamando é un compoñente fundamental das estratexias militares, á marxe das múltiples aplicacións que se lles atoparon no resto da vida.

O Vicesecretario de Defensa dos Estados Unidos de América, Ashton Carter, anunciou en novembro de 2012 un novo paso coa firma da directiva 3000.09: “Estratexia para deseñar, desenvolver, comprar, probar, organizar e utilizar un sistema de armas autónomas e semi-autónomas que empreguen forza letal”. Dado que os políticos son os mestres en falsear en palabras soltas as realidades máis terribles, a fórmula significa en prosa que os robots capaces de matar a outro home sen a intervención humana teñen luz verde.

Bulletin of Atomic Scientists non produce sensacionalismo. Neste boletín, que recolle información e opinións punteiras sobre os demais riscos que ameazan a paz mundial, do mesmo xeito que os riscos nucleares, que non se opoñen á enerxía nuclear civil, Mark Gubrud publicou “US killer robot policy: Análise “full speed ahead” (política dos robots asasinos en EEUU: adiante a toda velocidade).

Gubrud é investigador na Universidade de Princeton e é membro da International Committee for Robot Arms Control.
“Armas autónomas e semiautónomas que usarán a forza letal”: nesta distinción a clave está no pequeno paso de que unha arma mortal converteuse totalmente autónoma do que é o mandato humano.

Segundo Gubrud, até agora os líderes militares de Estados Unidos sempre negaban que se estivesen preparando armas autónomas, os robots, e que Estados Unidos se preparase. Contra eles había un gran número de combatentes do interior do exército. Nin que dicir ten que a maioría da poboación, porque mesmo as coñecidas armas convencionais lembran as masacres que provocan a perda do control do ser humano, como as dores mortais que se deixan durante anos nos campos de batalla. Neste contexto, o Goberno xa eliminou en 2009 o programa de 300.000 millóns de dólares para a organización de novos robots e drones.

Pero dentro do Exército as campañas a favor das máquinas de matar eran continuas. Nas revistas militares argumentábase que os que máis limitaban a eficacia dos novos instrumentos de guerra eran os propios seres humanos, que a guerra se estaba convertendo nunha guerra demasiado rápida e complexa para que os humanos puidesen xestionala desde dentro. Sen esquecer o argumento dos orzamentos: os robots sairán máis baratos que os humanos. A nova directiva dá a razón e abre o camiño aos partidarios do recoñecemento da autonomía das máquinas de guerra.

Moratoria dos gudaris mecánicos

Os militares déronse conta de que, para 2003, as máquinas cada vez máis independentes non podían garantir o cumprimento das leis humanitarias internacionais da guerra, que esixe separar aos combatentes nos ataques da poboación civil e non causar danos excesivos aos civís.
Outros reivindican o contrario, que os robots ben programados terán un comportamento máis ético nunha batalla que os seres humanos que viven condicionados polas emocións. En opinión de Gubrud, existe unha gran controversia entre os expertos, aínda que a maioría recoñece que as máquinas dificilmente separarán a civís e gudaris, e que polo momento non poden decidir ben a proporcionalidade da forza que deben empregar para neutralizar aos presuntos inimigos armados.

Para preservar os mínimos éticos, algúns propuxeron que os robots teñan permiso para atacar a outras máquinas e materiais do inimigo, incluídos os seus robots, pero non aos humanos. Ou que as máquinas deban solicitar a autorización dun home para vencer no seu ataque un certo grao de violencia. A morte de civís inocentes causada por drones en Iraq, Afganistán, Paquistán, etc., nos últimos dez anos demostrou que non é máis que unha estúpida fantasía pensar que un Exército programará así aos seus robots.A
directiva 3000.09 do Exército dos Estados Unidos inclúe a seguinte frase: “Crearanse armas autónomas e semi-autónomas cun nivel humano axeitado sobre a forza a empregar para facilitar o acceso a mandos e operadores”. Aínda que pareza que a escritura sinuosa quere aclarar algo, non di que haxa un ser humano detrás dunha decisión de matar a un ser humano, a máquina pode facelo. Un líder pode enviar un robot a unha misión, deixando a este para que decida a quen atacar para que cumpra coa súa misión.

A distinción entre armas automáticas e semiautomáticas é moi difusa. Son semi-automáticos como os drones, o home elixiu a súa presa, programou a máquina e enviouna a desfacela. A cuestión é que co avance da tecnoloxía, a máquina ten cada vez máis capacidade para seleccionar o que se debe facer ante diferentes situacións. Se nun principio o piloto ou xefe remoto tiña que dar a orde de disparar ao inimigo atopado por esta máquina... cos avances actuais, por que a máquina ten que perder tempo e oportunidades para que o home pida a O.K.?

Por outra banda, como ocorre hoxe mesmo cos drones e os mísiles teledirigidos, cando un ser humano elixiu ao inimigo a destruír, cando deu orde de facelo a unha máquina supostamente semi-autónoma, unha vez iniciada a operación, esa munición intelixente non é de facto autónoma?

Neste novo tempo que se abriu, di Gubrud, as máquinas autónomas con tecnoloxía para matar aos seus inimigos, teñen o camiño aberto. Os robots, quero dicir.

Mark Gubrud é membro do Comité Internacional para o Control de Armas Robotizadas (ICRAC, polas súas siglas en inglés). A Campaña de Paralización de Robots Asasinos (Stop Killer Robots) está organizada en colaboración con diferentes personalidades. Argumentan que: “Dar ás máquinas a capacidade de decidir quen morre e quen vive no campo de batalla é inaceptable o uso da tecnoloxía. O control humano de todos os robots de guerra é esencial para protexer as leis humanitarias e garantir a legalidade. É moi urxente unha prohibición total preventiva das armas totalmente autónomas”.