“Eran un sesenta. O Movemento 26 de Xullo, dos irmáns Castro, era o maior grupo de revolucionarios cubanos de México. En 1956, nada máis chegar a México, empezaron a facer contactos con xente entusiasta e así os coñecín”. O libertario heterodoxo Octavio Alberola Suriñach lembra moi de cerca como Castro e os outros revolucionarios chegaron a México despois de tres anos de encarceramento e frustración da rebelión no cuartel da Moncada contra o ditador Batista. “Como estaba nos movementos estudantiis/estudantís, tiña moitos contactos e comecei a axudarlles a facer actos de propaganda”, di Alberola. Fillo de pais anarquistas –cuxo pai era profesor da escola racionalista–, en 1939 cruzaron a fronteira de fuxida dos franquistas e viaxaron a México no Ipanema.

O mozo Octavio criouse e aprendeu en México e comezou a mergullarse no movemento estudantil que estaba en plena ebulición antes de entrar na universidade. Interveu na formación do grupo Novos Libertarios de México, e en 1948 foi detido pegando un manifesto anarquista na rúa. “Estiven un mes nun cárcere clandestino do Goberno mexicano cos mozos exiliados Floreal Ocaña e Francisco Rosell e co mexicano Manuel González Salazar, que querían facer ver que estabamos a preparar un atentado. Non nos presentaron ningún mando nin xuíz, estabamos secuestrados nun edificio e tiñamos ao cárcere xente vestida de civil”, explicou o anarquista. Finalmente, foron postos en liberdade, aínda que tiveron que asinar un documento no que se declaraba que a partir de agora non participarían na política mexicana.

Alberola relacionouse na universidade cos movementos de exiliados contra as ditaduras latinoamericanas: venecianos, dominicanos, peruanos… Xunto a eles fundou a Fronte Latinoamericana contra as Ditaduras. “Chegamos a un acordo: os que conseguiron derrubar a ditadura do seu país deberían axudar aos demais, e Castro non o cumpriu cos antifranquistas”, criticou duramente o anarquista.

Cos Castros en varios actos

Interrogando a cubanos, Alberola lembrou aqueles tempos: “Fixemos varios actos públicos de propaganda contra a ditadura de Batista, como o Ateneo Español de México. Tiña relación cos sindicatos e usabamos os seus locais. Nun acto de Chapultepec, por exemplo, participei con Fidel Castro e noutro coa súa irmá máis nova”.

Con todo, o obxectivo dos cubanos era claro desde o principio: crearíase unha guerrilla. Cal era o principal labor de Alberola? “Púñaos en contacto coa xente. Presenteilles, por exemplo, a un aviador aragonés de guerra que foi discípulo do meu pai, e sei que fixo varias viaxes para levar material aos que loitaban nas montañas de Cuba”.

Alberola non compartía o día a día cos cubanos: “Como estaba en contra da ditadura española, a eles tamén lles viña ben dicir que os antifranquistas estaban ao seu favor. Sobre todo a miña relación coa súa irmá menor e co comandante De la Rosa, que eran os meus contactos. Estiven un par de reunións co Che Guevara, estaba sentado nunha esquina e notábase que era arxentino, pero nestes tempos non tiña moito protagonismo, nin sequera Raúl Castro”, lembra o anarquista.

Había outro grupo revolucionario cubano contra a ditadura de Batista en México, como Directorio Revolucionario. “Tras o asalto ao palacio de Batista en 1957, algúns fuxiron a México e comezaron a participar nos nosos actos. Pero había algunhas discrepancias entre ambos os grupos: Fidel e o seu equipo tentaban liderar a revolución e os demais estaban en contra do ‘liderado’ ou do caudillismo”.

Che España no franquismo

Despois de que os revolucionarios derrubasen a ditadura de Batista en 1959, Alberola continuou facendo propaganda e colaborando con el. O anarquista di que os antifranquistas lle pediron axuda a Castro: “Estando en Francia en 1961, dixéronnos que me ían a dar un visado e falar coa embaixada cubana para que eu fóseme á illa e colaborase entre eles, pero a visa non chegou nunca... Despois decatámonos de que Castro non rompeu con Franco; Che Guevara tamén estivo en España protexido pola policía. Franco e Castro fixéronse amigos”.

Con todo, no congreso da Federación Ibérica de Mozos Libertarios, CNT e FAI celebrado en Limoge en 1961, instóuselle a crear o grupo Defensa Interior. Obxectivo: A morte de Franco. “En 1962 viaxamos a Francia e organizamos o atentado contra Franco en casa duns anarquistas en Iparralde. Puxemos o artefacto en Aiete, pero desgraciadamente, o ditador cambiou de día a visita anual a San Sebastián. Ao final tivemos que facer estalar cando a pila do artefacto estaba a piques de esgotarse”. Alberola dános un dato que non é coñecido: dous homes e unha muller, o tres franceses, foron os que ocultaron a bomba.

A pesar dos seus 85 anos, Alberola continúa impartindo conferencias e apoiando iniciativas anarquistas de moitos recunchos do mundo, escribindo artigos e libros: “Non me arrepinto de nada. Cando hai xente que loita pola liberdade, o peor que podemos facer é quedarnos en casa. Como os españois latinoamericanos axudáronnos na loita contra Franco, en México era normal que nós tamén axudásemos aos pobos a alcanzar a liberdade e a decidir libremente a súa opción política”.