A roda colleu outra velocidade coa manifestación que se celebrou despois de xaneiro, pero aínda non sabemos onde levaranos. Logo dirán que as mobilizacións non teñen importancia. Ver tamén no barrio de Gamonal de Burgos. Si as mobilizacións son exitosas e incorpóranse nun momento axeitado a outras situacións, son un catalizador de ideas xenial. No caso de Bilbao, a novidade era que o PNV estivese presente naquela manifestación, de man en man con EH Bildu, e iso é o que deu máis forza á nova situación. El e a multitude reunida, por suposto.

Pero traerá unha nova situación? Quen sabe, pero a corrente empuxa con forza nesa dirección do proceso de paz e será moito máis forte si o pp segue sen facer ningún movemento nese sentido.Quizá se estea buscando: No País Vasco, aínda que se perda, en España gaña. Os cidadáns enfádanse moito cando as autoridades non queren que lles digan nada, e esa presión sempre salgue dalgunha parte, xa sexa mediante eleccións ou na rúa.

Este é un asunto vello, o Pacto de Ajuria Enea de 1987 tamén sinalaba no seu punto 10 que si houbese oportunidade de alcanzar a paz polo diálogo, habería que impulsala, a condición de que as cuestións políticas quedasen exclusivamente en mans dos partidos. O pacto aglutinaba á maioría das forzas políticas desde AP (antecedente do pp) até EA.

Nos dous últimos anos está máis claro que nunca que a paz non é só a ausencia de atentados de ETA, que hai que abordar outros moitos temas para lograr un estado de paz estable: a lectura do pasado, as vítimas, os presos, as identidades, as linguas, os dereitos… Todo o que calquera sociedade que viva un conflito forte debe canalizar para que non se repita no futuro e os problemas que se expoñan resólvanse mediante o diálogo.Neste

número de Argia tratamos as pantasmas do pasado de Irlanda do Norte. Alí asinaron fai 15 anos o Acordo de Venres Santo e seguen cos problemas. Con todo, non teñen prexuízos para falar e con 2013 acabouse unha intensa experiencia de diálogo, as chamada conversacións Haass.

Os desfiles de unionistas e republicanos teñen problemas e ás veces hai incidentes. Teñen problemas cos símbolos, sobre todo coas bandeiras e a principios de 2013, provocados polos unionistas, producíronse graves disturbios en Belfast cando o concello decidiu que a bandeira británica non se poría todos os días –só en 25 días sinalados–. E, sobre todo, o maior problema que teñen é o da lectura do pasado, porque a verdade, sobre a xustiza e sobre o relato, as perspectivas son diferentes entre si.

Por todo iso, o Goberno autónomo de Irlanda do Norte acordou o pasado mes de xullo iniciar un proceso de conversacións baixo a supervisión do mediador estadounidense Richard Haass co obxectivo de chegar a acordos sobre o tres principais temas mencionados. O partido unionista DUP e a UUP, o nacionalista irlandés SDLP e o Sinn Féin e o alliance, de carácter intercomunitario, mantiveron conversacións durante seis meses, Haasse presentoulles sete borradores e finalmente non chegaron a un acordo o 31 de decembro, despois de que ambas as formacións unionistas rexeitáseno. Pero tentárono e anunciaron que seguirán en breve coas conversacións.

Pódese dicir que é outro proceso, outra situación, que non ten nada que ver con isto... o que se quere, pero aí están a tentar chegar a un acordo. De acordo co acordo de paz, unionistas e republicanos gobernan conxuntamente, neste caso o DUP (que pode ser similar ao sector da dereita do pp) e o Sinn Fein, que foi a rama civil da ira. Están nas antípodas en moitas cousas, pero non teñen pretextos de solos éticos nin doutro tipo. Saben que nos últimos 15 anos a paz construída a través do acordo e o diálogo fíxolles un gran ben, saben que non hai volta atrás, pero saben que a solución dos problemas que teñen é importante para a súa convivencia. Teñen a enfermidade, ninguén sabe como se desbloqueará esta nova fase, porque o unionismo utilizou o veto da súa maioría. Pero todos din que seguirán falando e que pronto volverán empezar.

Si non é desde o punto de vista da vinganza, non se entende que aquí tampouco se emprenda o camiño do diálogo. Coa actitude actual do pp, a historia non pode ter un bo final.