Arizmendiarreta iniciou o seu proxecto en 1956. Na época na que dominaban as empresas capitalistas, o seu primeiro intento realizouno en Union Cerrajera, onde acudiu aos patróns da empresa para reclamar que os traballadores tivesen capacidade de decisión na empresa. Ante a negativa, a petición abriuse paso cara á autoorganización. Cinco alumnos da Escola Politécnica de Mondragón, fundados por Don José María, iniciaron con ilusión e forza o novo proxecto que buscaba un coche social máis formado: Usatorre, Larrañaga, Gorroñogoitia, Ormaetxea e Ortuibai.

Para iso, ULGOR foi a primeira pedra; aínda hoxe en día pódese escoitar a moitos, á cooperativa Fagor Electrodomésticos, chamándoa ULGOR. De face ao interior, Arizmendiarreta quería conseguir unha empresa democrática, que, segundo as súas palabras, deberíase lograr a maioría de idade dos traballadores. O socio debía ser consciente e responsable das decisións que o proxecto cooperativo esixía. E, mirando ao exterior, tiña unha transformación social para conseguir xustiza social. O potencial da autoorganización, partindo da capacidade de cada un, consistía en detectar necesidades e dar resposta ás mesmas. Logrou o seu obxectivo e grazas a iso contamos cun coche social propio, Arizmendi ikastola, Mondragon Unibertsitatea, Lagun Aro, Eroski, Caixa Laboral...

Con todo, a crise global ha posto en evidencia a crise de Fagor, que empeorou. Cantas debilidades! Podemos analizar o sucedido desde diferentes miradas, pero quero fixarme na debilidade que vin na miña condición de socio. O impulso dos socios ás comparecencias é difícil de entender, xa que non é fácil de conciliar coa práctica cooperativa.

Os socios afastáronse dos centros de decisión, a democratización do poder non foi ben xestionada. Pódese pensar que perderon a tensión e delegaron o seu nivel de responsabilidade. Non se lles deixou que xestionen a súa capacidade de decisión ou non quixérono. Porque algúns non han socializado a información e o poder de decisión, ou porque outros non quixeron tomar. Na pugna entre a estrutura tecno-funcional e o socio-estrutural, o primeiro resultou gañador, por razóns.

Tanto os socios de Fagor como o resto de cooperativistas temos a responsabilidade de profundar na esixencia que esixe o cooperativismo. Para iso, desde os postos de responsabilidade, hai que coidar a comunicación co resto de socios. E os socios temos que volver asumir a nosa responsabilidade, desde a adolescencia, ata que cheguemos de novo á maioría de idade que pedía Arizmendiarreta. Fagor ten que ser unha materia para volver á esencia do cooperativismo e reafirmar a responsabilidade que esixe a autoorganización.