Ala Bedi naceu nun contexto moi concreto. A decepción apropiouse da sociedade polo incumprimento das expectativas que se forxaron na década dos 70. Sobre todo, da mocidade. As actividades de moitos movementos sociais desa Vitoria de militares e curas non tiñan eco nos medios de comunicación. En busca dun altofalante, decidiron crear unha emisora de radio para dar a coñecer as manifestacións, os discursos e as numerosas actividades que se organizaban. Ao principio, a radio era o camiño, un instrumento que nacera dunha necesidade. No libro publicado este ano dise que “nese momento non había movemento xuvenil nin nada, e nas asembleas falabamos de todo. (…) Ala Bedi foi a primeira organización xuvenil sólida de Gasteiz e mesmo de Euskal Herria”.

Hoxe en día, é un medio totalmente consolidado, unha radio cun carácter propio. Con todo, mantense nas mesmas bases que no momento da súa construción: asamblearismo, autonomía e autogestión (mantense grazas ás cotas dos socios Halabelarri). E quizá o máis importante, segue sendo a voz de quen non teñen cabida noutros medios de comunicación.

Primeiros golpes

A idea era iniciar o percorrido da radio coa baixada de Celedón en 1983. Para iso, equipados con walkie-talkies, a unidade móbil de dous membros achegouse á praza o 4 de agosto. Con todo, non puideron dar o descenso, xa que a policía detivo ás dúas persoas que se atopaban no inmoble. Finalmente, a primeira actuación de Ala Bedi tivo lugar o 6 de agosto, aínda que só se enviou para as txosnas. Despois diso, estiveron medio ano sen emitilo, ata que se acondicionou un piso na rúa Santo Domingo da zona vella da cidade.

Cando se renovaron, non foi unha longa experiencia, xa que o 25 de abril de 1984 a radio sufriu o primeiro peche da súa historia. A resposta do pobo foi brutal, pero os medios de comunicación non dixeron nada. Para romper ese silencio, os membros de Ala Bedi ocuparon a sede de Radio Vitoria coa intención de ler un comunicado, pero foron expulsados pola Ertzaintza. Sen locais nin equipamentos, pasou bastante tempo ata que empezaron a emitir de novo. Pero os peches non silenciaron a Ala Bedi. Un ano despois, o actor Patxi Bisquert deixoulles un piso na rúa Correría e o apoio conseguido até entón na súa curta historia quedou patente no concerto que organizaran para festexar o regreso. A xente que viña de todos os recunchos fíxose pequena no polideportivo dA Branca.

A relación de Ala Bedi coa música sempre foi moi estreita. Máis soado que aquel concerto de 1985 foi o que se ofreceu en 1987 na praza de gando de Zurbano, agora do Fernando Buesa Area: Kortatu, A Polla Records, Vomito e Queimando Rodas. Un gran número de copias piratas do casete gravado no festival deron voltas á festa, sinal da repercusión do acto. En 2003, con motivo do seu 20 aniversario, foi remasterizado e publicado en CD xunto cun folleto.

Baixo control permanente

O éxito da radio non era nada cómodo para as institucións oficiais. En agosto de 1985 foi detido o membro de Ala Bedi Xullo Pelayo, acusado dun delito de integración en ETA. Estivo un ano e medio no cárcere, sen xuízo. Segundo relatou, a Policía levaba un seguimento exhaustivo da actividade de Ala Bedi, con centos de fotografías sacadas dun piso anterior á radio.O
propio Bisquert tamén tivo problemas coa policía pola súa relación coa radio. Segundo explicaba no folleto do 20 aniversario, nunha ocasión, en comisaría, un policía díxolle: “Non nos gusta molestar ao xefe”. Advertindo o seu rostro de sorpresa, proseguiu: “Si, si, Barrionuevo”. A solidariedade mostrada en todo Euskal Herria tras o peche dese piso e a falta de equipamento no que foron abandonados foi enorme. Co obxectivo de ler os comunicados de apoio, tamén foron ocupadas as emisoras de radio de Bilbao e Donostia-San Sebastián.

Ala Bedi volveu levantar a cabeza, pero a presión policial seguiu sendo evidente e tivo que superar repetidas veces os obstáculos. Ademais dos peches, tamén sufriu outros boicots, os máis frecuentes foron a anulación da antena. Vinte anos infestados de altibaixos quedáronse atrás e Ala Bedi parece máis san que nunca. Iñaki Ziarsolo “Iñako” ten claro a clave da supervivencia: “Ala Bedi diferenciouse de moitas outras radios libres, porque ademais de mantelas nestes anos, soubo adaptarse aos novos tempos. Na década dos 80 había suficiente xente e forza para resistir as dificultades, pero na década dos 90 houbo unha crise: na radio só había oito persoas e pensouse que se pecharía máis dunha vez. Entón tomáronse as decisións oportunas para reforzar a radio e adaptala aos novos tempos. Decidiuse facer unha radio na que calquera puidese participar, e eu creo que iso salvou a Ala Bedi”.

Ziarsolo é consciente do que é pór en marcha unha radio libre e dos riscos que leva. O responsable de Ermua do programa Zaharrak Berri, que se emite os xoves, chegou a Vitoria-Gasteiz hai doce anos para estudar historia. Ían coa intención de pór en marcha unha radio libre no seu país natal, e achegouse a Ala Bedi en busca de consello. “Cando estaba a crear unha radio libre, acender rádioa e escoitar a Ala Bedi era un luxo para min”. Conseguiron pór en marcha a radio, pero só durou catro anos. En opinión de Ziarsolo, “o máis difícil non é crear unha radio, senón manter a emisión. Facer un programa semanal é un gran compromiso. Meréceche a pena nunha radio como Ala Bedi, porque sabes que tes audiencia, pero nas pequenas radios non sabes si alguén está a escoitar”.

Adaptarse para sobrevivir

Durante o proceso de transformación, Ala Bedi tivo que abandonar o seu lado máis vándalo. A radio que no pasado organizou procesións ateos e festas alternativas, viuse obrigada a coidar as maneiras. Segundo o ermuarra, na década dos 80 “os movementos sociais, así como Ala Bedi, tiñan o desexo de provocalo. A época na que vivían non lles gustaba e a maneira de oporse a iso era rirse diso e excitarse o máis posible. Hoxe en día, na televisión a provocación levouse até o límite e a xente está afeita á provocación. Fai 20 anos unha procesión ateo escandalizaba e facía pensar á xente, pero hoxe en día facendo o mesmo non conséguese”.

Viuse a necesidade de dar contido á mensaxe e con iso a responsabilidade da programación. Todo aquel que queira traballar na radio, atopará as portas de Ala Bedi abertas. Todos os membros son voluntarios e a maioría non teñen experiencia previa no mundo do xornalismo. Aos que se achegan co proxecto dun programa de radio explícaselles todo. Ademais, organizan periodicamente talleres para ensinar locución e aspectos técnicos. Aos cursos tamén acoden os membros da radio, pero pode participar calquera. E é que, segundo Ziarsolo, “a escusa para achegarse á radio pode ser boa. En lugar de vir directamente á radio, no curso vese como funciona isto e que xente hai”.

Ala bedi integramente en eúscaro

De face ao futuro, o reto máis próximo é a creación de Ala Bedi 2. A segunda canle, que emitirá integramente en eúscaro na frecuencia de 88.8, está previsto que a actividade comece o 28 de decembro. A orixe deste novo proxecto atópase no concurso de concesión de licenzas de radio do Goberno Vasco en 2011. Do dez licencias que se tiñan que distribuír en Vitoria-Gasteiz, tres serían para as radios integramente en eúscaro, pero se non houbese presentacións nese ámbito, recibiríanas as radios en castelán. Para evitar un panorama sen radio en eúscaro durante o próximos quince anos, presentaron o proxecto de radio en eúscaro a través dunha asociación. Obtiveron licenza, pero os servizos xurídicos do Goberno Vasco anularon un proceso infestado de irregularidades. Aínda que denuncia que o concurso de licenzas foi unha fraude desde o principio, Ziarsolo cre que, de face ao futuro, moitas radios libres han deixado clara a súa vontade: deixar a situación alegal e “estabilizar e legalizar a súa situación”. Xa non hai escusa para dicir que non queren estar dentro da lei.