Cóntanos a túa traxectoria profesional. Como chegou a Amsterdam?

Saín a Amsterdam despois de terminar os meus estudos de violín en Donostia. Son moitos os músicos que realizan este exilio. No meu caso, sentíame na necesidade de ir a algún país onde a tradición da música clásica é forte. Nun principio o meu plan era ir a Estados Unidos, pero as cousas non saíron como quería, e ao final fixen audicaciones para entrar no Conservatorio de Amsterdam e aceptáronme. Alí estudei durante un par de anos o violín tradicional e especialiceime en música antiga.

Por que elixiches o violín e por que a música antiga?

A verdade é que non sei por que elixín violín. Cando eu era un neno, en casa había un casete de Vivaldi... Non tiñamos demasiado coñecemento da música clásica, á parte dela. Foi aquela casete a que me fixo tocar o violín? Poida que si. A música, polo menos era algo que me gustaba moito, os meus pais adoitaban cantar moitas veces, eu tamén lles pedía que cantasen; os meus irmáns tamén eran amantes da música, e eu mesmo escoitaba o que eles ouvían.
Pouco despois de empezar a estudar violín, o profesor díxolle á miña nai que tiña talento e a partir de entón empezou a tomar forma de soño de ser violinista.

A elección da música antiga foi consecuencia do amor. Namoreime do son do violín barroco despois de ver un par de concertos en Amsterdam. E o meu profesor de violín tradicional deixoume o seu violín barroco para participar nun proxecto dirixido polo clavecinista Gustav Leonhardt. Ese proxecto sorprendeume, con curiosidade; Leonhardt era un home moi especial, non sei, e contaxioume o respecto e o agarimo pola súa música antiga. Tocamos as obras de Rameau e Mozart, e aínda lembro que un par de cousas que até entón me parecían incomprensibles, de súpeto, co violín barroco e o arco barroco na man, adquiriron sentido naquela música.

Nese momento decidín que, estando aínda nos Países Baixos, tiña que aproveitar a oportunidade de especializarme en música antiga. Tamén me gusta moito o son ideal da música antiga, a simplicidad, a fraxilidade, a pureza.

Cales son as súas condicións de traballo, máis ou menos?

Colaboro con diferentes orquestras e grupos de cámara. Con máis frecuencia con algúns grupos que con outros. Os países máis afectados pola crise son Holanda, Alemaña, Bélxica e Francia, entre outros. Neles contrátanme por proxectos, e como os concertos son a miúdo en diferentes países, viaxamos dando concertos de todo tipo. Nunca se sabe canto traballo terei de aquí a dous anos, aos poucos vai enchendo a axenda... e moitas veces, demasiado! Cando os proxectos que me interesan chocan entre si, teño que elixir un ou outro. Isto resúltame difícil!

A música é a túa profesión e a túa afección. Como distingue a afección da profesión en que situación, en que momento?

Boa pregunta, mesmo difícil. Hai proxectos que permiten traballar aspectos vocacionais que lle gustan a un mesmo, e entón o oficio e a afección únense nunha soa cousa. Con todo, noutras ocasións, a afección non ocupa demasiado espazo, xa que ese sentido da “necesidade” no oficio choca coa liberdade da afección ideal. Pero é un xogo: facer algo que agora me gusta moito, algo que agora me gusta un pouco menos...

Sen saber onde están os límites dun mesmo, porque esa liña entre o que che gusta e o que non che gusta tamén é invisible, cóllense moitas sorpresas.

Con todo, paréceme que son un privilexiado, porque a miña afección me dá o suficiente para vivir... en certo xeito teño unha vida de luxo. Non materialmente, pero si idealmente.

Que é a música para ti?

Para min é un modo de expresarse, ou unha forma de expresarse que non necesita palabras. A música transforma algo no corpo: coma se o derrame de sangue se evaporara ou se queimase; coma se a través das veas, en lugar de sangue, unhas veces caese pola néboa e outras por un raio.

Que ouves en casa? Que che inspira?

Escoito un pouco de todo en casa; gústanme moito os “viola dá gamba consort” dos séculos XVI e XVII, Holborne, Scheidt, mesmo os Madrigales de Gesualdo, The Beatles, discos de amigos, Ruper Ordorika, Janis Joplin, Teitur, Jonidchell. Non se pode falar de todos. Pero tamén me encanta estar en silencio sen música. A maioría das veces estou en casa sen música.

Todos eses que lle mencionei, e máis, inspiráronme durante anos.

Explícanos como vos reunistes Cheatham e eu para formar Neighbor.

Atopámonos en varias orquestras sobre música antiga. Tamén creamos un pequeno grupo de cámara con Pantomime, violín, viola dá gamba e clavecín. Aos poucos coñecémonos mellor, fixemos bastantes viaxes co noso equipo. Josh, ademais de viola dá gamba e contrabaixo, toca a guitarra e outros instrumentos, e como a min gustábame cantar, ensineille un par de cancións miñas, xa que moitas veces nos gastaba bromas coa idea de facer unha banda e tocar outro tipo de música. A Josh gustáronlle moito as cancións e empezou a crear realizacións instrumentais... Este proceso repetiuse varias veces ata que completamos o disco.

Josh e eu somos veciños, vivimos no mesmo barrio de Amsterdam, por iso eliximos a Neighbor [veciño, en inglés] á hora de apuntarse ao grupo.

O disco titúlase Auga no peto. Que queredes dicir?

As palabras “Auga no peto” forman parte da canción Ez. Pareceunos que ese título podía describir ben o disco, porque xera unha sensación repentina, porque pon en marcha a imaxinación... E aínda que non se pode levar a auga no peto, esa mesma forma de estimular a imaxinación fai posible o imposible. Porque, á fin e ao cabo, saber exactamente o que é imposible e posible é unha enfermidade. Iso inspirounos.

O desterro, segundo as túas palabras, é agridoce, cando agridoce e cando doce? É así como vive Cheatham? Tamén facedes unha chiscadela á nostalxia e á dor popular… Como é a túa/ a vosa patria?

Salgado, por exemplo, cando me dá un bo concerto e síntome entre o público e dáse conta de que non hai ninguén da miña casa; ou cando quero expresarme en eúscaro e non podo facelo. Ou cando contemplo a chaira holandesa e non vexo ningunha montaña.

Doce, cando sinto que teño todo o que necesito dentro da maleta, cando coñezo a paisaxe e as xentes marabillosas doutros territorios, cando penso que podo ser outra persoa noutras linguas.

Josh pasou toda a súa vida dun lado a outro. Tamén se moveu coa súa familia con frecuencia desde que era neno. Non creo que teña tanta conexión coa patria como eu. Pero Josh tamén é moi nostálxico, creo que somos moitos músicos nostálxicos... A miúdo o que nos falta é ese mundo invisible e sen palabras que crea a música á hora de tocar, ese universo talvez sexa a patria do músico nómade.

Parécese ao que soñaches de neno na túa vida actual? Se lle falta algo, que lle falta?

Unha vez, cando eu era pequeno, preguntoume a miña irmá: “Que vas facer cando sexas grande?”. Contestei: “Vivirei nunha pequena casa en París, con outra parella”. “E de onde sacas o diñeiro?”, irmás. "Do banco!", díxenlle.

Non é exactamente así, pero bo, é verdade que a do banco, vivo en Amsterdam, non con outra parella, senón coa miña parella e outro seis amigos, nunha casa grande. Son violinista, ese soño si, cumpriuse.

O que me falta é non sentir nada estando onde estou.