Ver como resume a Wikipedia en inglés: “Mencionouse por primeira vez na década de 1990 e de novo en 2007. En 2013 o Comité Superior de Traballo sobre Emprego e Crecemento entre EEUU e a Unión Europea recomendou abordar as negociacións da Asociación de Socios de Comercio e Investimentos transatlántica.

Pode ser o maior espazo de libre mercado que se organizou ao longo da historia, incluíndo o 46% do Produto Interior Bruto do mundo (...). Se o Tratado se pon en marcha na súa totalidade, a Comisión Europea calcula que para 2015 suporá a creación de 400.000 novos postos de traballo, unha riqueza agregada de 545 euros anuais por familia, uns beneficios para Europa de 160.000 dólares e uns 128.000 millóns para EE. Con todo, hai quen discute estes argumentos e critica as negociacións secretas sobre o pacto e as cláusulas de copyright”.

Non é milagre que ninguén mencione a TAFTA nos aloxamentos onde se gritan as últimas proezas do Athletic ou de Osasuna tomando o café da mañá. Pero tamén é evidente que a cidadanía que se preocupa polo cambio de status ou o dereito a decidir da CAV, incluído o autor desta crónica, non sabe nada de TAFTA. Pero non por casualidade.

Estados Unidos está a negociar cun gran esforzo dous tratados comerciais, un coa Unión Europea e outro con 11 países da Barea Marítima, e os progresistas están a organizarse para a loita. Pero son tan prexudiciais?

A Comisión Europea debuxa un atractivo negocio “Partenariat transatlantique de commerce et d'investissement (TTIP): Lle plus important accord commercial au monde”: Pretende eliminar as barreiras existentes para aumentar a compravenda entre Estados Unidos e a Unión Europea, reducir as taxas de aduana, harmonizar as distintas normativas existentes nunha e outra forma de proceder a homologacións, o que supón unha redución de custos para as empresas. Tamén se prevé que esta gran liberalización dos mercados esténdase ao sector dos servizos, así como aos investimentos e servizos públicos, coa construción de novas normas que acabarán por ser válidas para todo o mundo.

Tan malo é? Na revista The Ecologist, Ben Whitford (“Secret trade deals attack global health and environment”) responde: “Estes convenios permitirán ás grandes compañías eludir calquera límite establecido polas leis de cada país”. Pero, até que punto? “Non se sabe: as negociacións foron secretas e como os lobbies que defenden os intereses das grandes corporacións están no centro das negociacións, aos que podían estar en contra do trato negóuselles a información”.

A ditadura das corporacións

Presentámosvos o que nos anuncia The Ecoloxistas co novo TAFTA. A explotacion do gas fracking se extendera por todos os recunchos da xeografía europea, impulsada pola moratoria europea e a exportacion do gas estadounidense. Os mercados europeos encheranse de produtos transxénicos, tenreiros e porcos cultivados con hormonas, pitos esterilizados con cloro. De Estados Unidos chega a Europa unha nova onda de produtos de cultivo baratos. As normas europeas de protección dos consumidores relaxaranse en beneficio das corporacións. As autoridades europeas perderán o control sobre os produtos químicos. Os plans de enerxías renovables en Europa debilitaranse aínda máis.

“Outra vez nas catástrofes!”, poderíase queixar o lector. Non, por desgraza. No diario The Guardian, George Monbiot (“The lies behind this trasatlantic trade deal”) puxo de manifesto o risco que están a correr ás agachadas estas negociacións. “[Negociación] A Comisión insiste en que o TTIP leve dentro o mecanismo velenoso ‘investor-state dispute settlement’. Esta ferramenta, en todos os tratados anteriores que introduciron, deu forza ás multinacionais para demandar aos gobernos ante os grupos secretos de mediadores, é dicir, ante as comisións de avogados das corporacións que fan uso das decisións dos tribunais e dos parlamentos locais”.

Claro que é posible. A compañía sueca Vattenfall pediulle unha indemnización de 3.500 millóns de euros. Cando Québec impuxo unha moratoria á explotación do gas fracking, unha compañía estadounidense esíxelle uns pagos de 250 millóns de dólares. Cando o goberno australiano decidiu, tras unha longa deliberación parlamentaria, vender os cigarros en paquetes sen marcas e só con referencias a riscos para a saúde, a compañía Philip Morris demandou a Australia utilizando como escusa un tratado comercial con Hong Kong.

Estes casos chámannos a atención aos cidadáns de occidente rico, que se viron envolvidos en estados equiparables ás nosas sociedades. Pero antes todo o mundo sufrira os prexuízos desta estratexia. Cando o goberno arxentino decidiu, tras a súa grave crise, conxelar os prezos da enerxía e da auga, as multinacionais que asumían estes servizos cobráronlle importantes indemnizacións. Máis recentemente, cando os habitantes dO Salvador conseguiron convencer ás autoridades de que detivesen o proxecto de abrir unha mina de ouro xigante, a compañía canadense, que está detrás desa intención, demandou ao Goberno de que pague 315 millóns a conta dos beneficios futuros.

Pero a clave destes xigantescos negocios é levalos a xuízo. “As Corporacións –precisou Monbiot- realizan as súas reclamacións ante a comisión establecida polos tratados [como TAFTA] para os debates entre investidores e estados. Nas comisións ou nos paneis non hai ningunha garantía que teñamos nos nosos tribunais. Os litixios fanse baixo segredo de sumario. Os xuíces son avogados de negocios, moitos dos cales cobran o soldo de corporacións que se atopan en causas similares. Os habitantes da zona non teñen palabras nas súas decisións. Non hai dereito de apelación. E están por encima dos tribunais locais e de todos os parlamentos”.

Non fixo máis que empezar a xurdir en Europa un dos grandes debates do século XXI: si, tras a apropiación da terra, da auga, do capital, do vento e de todos os bens en xeral, as corporacións son capaces de privatizar tamén a autoridade xudicial e política, arrebatando aos cidadáns os últimos raios da soberanía. Bollería completa para ricos con TAFTA?