Likinkeriaren bitsa
Bartolome madariagak honela deskribatu zigun dantzaldia: “Kazuelan erlea legez, mordo batean gizon eta andreak nahasian”. Areago, “mutilak eta neskak, guztiak, zintzotasuna galtzeko prest” joaten zirela festara. Mutilak neskaren aurrean “mila keinu indezente” egiten zituzten “hezi gabekoak, asto basatiak” ziren. Neskak “bularrak berariaz jasota, edo armatuta, edo paparra agerian” agertzen zirela dantzara. Haien aurrean “zenbat eta indezentzia gehiago” egin, hainbat pozago izaten zirela, “labainkeriaren eta likinkeriaren bitsa” zeriela. Bartolomek esaera gaiztoaz definitzen zituen: “Ez zaio beleari usoa esaten, ez bada belea”.
Dantzaldia hasi eta “nahi duenak nahi duena egiteko ordua da” irakurrita irudimena hegan. “Lizunkeriaren sua eta kea da nahaste horretan entzuten eta ikusten den guztia”. Ni zur eta lur. “Begirada eta jarrera likitsak. Musu emateko keinu eta oratze lohiak. Gorputzarekin elkar jotze lizunak. Eta hori guzti hori, dantza bakoitzean, geratu gabe, neskak mutilari eta mutilak neskari”.
Juergasmoaren gailurrean bi dantza bereizi zituen Madariagak. Lehenengoan, “dantza arinean, oin biak labain eginda, plazaren erdian jausita geratzen dira andrazkoak”. Jendea “begira, txaloka”. Bigarren dantzan “noiz aurpegiarekin, noiz besoekin, noiz sabelekin, noiz alboekin” elkar ukitu eta jotzen, “bai neska eta mutil, keinu lizun eta lotsagarriak galdetu gabe egiten dizkiotela elkarri”.
Dantzaldia bukatuta, garrasi, txilio eta birao artean, neska-mutilak elkarri oratuta “doaz plazatik etxera, aldi batean nahasian eta mordoan oihuka, deiadarka, barrez eta oratuta, lizunkeriaren festa eta hatsa dariela”. Plazatik ateratzean “neskak, halakoak izan arren, askotan koloreak gorrituta” zetozela zioen Madariagak: “Euren iduneko zapiak askatuta eta burukoak okertuta, ikusi gabe sinetsi ezin daitekeen moduan”.
Ohikoak omen ziren “irteera zikin horretan neska eta mutilen artean, nork nori asko ez dakiela nahasian, zirri ukitze lohiak, oratze lizunak, eskuka likitsak, bekaturako gonbiteak eta beste lizunkeria asmoak”. “Horra hemen nola egiten diren plazetako festak” dio Bartolome Madariagak. “Ez dut ezer esan gehituta. Bai asko gutxituta, zatarkeria lizun guztiak paperean ez jartzearren”.
Orain bi mende idatzi zituen hitzok Frai Bartolomek. Soka-dantza, fandango eta arin-arin-ei buruz idatzi zituen. Nik begiratzen diot fandangoari, begiratzen diot arin-arinari eta ez dakit zer pentsatu. Ez dakit beleak ala usoak, baina bietako batek kuku egin digu!
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
.jpg)
Estas foron as miñas últimas palabras cando fómosche, collidos da man no teu profundo soño respiratorio. O teu corazón quedou para sempre sen unha dor especial, sinxelo, digno. Como vostede queira e esixa. Como queiramos e respectamos.
Xa un mes antes da chegada do... [+]
Hoxe en día, as voces das mulleres e dos nenos e nenas permanecen no seo dunha cultura que deslegitima as súas voces, silenciando as súas experiencias, dentro dun sistema tendente a minimizar ou ignorar os seus dereitos e necesidades básicas. Un exemplo mediático deste... [+]
O martes deuse a coñecer a sentenza contra cinco novos de Lapurdi, condenados por pertenza a Segi. Quince meses de cárcere por reversión a dous mozos, cunha multa de 500 euros cada un; 140 horas de traballo forzado e 500 euros de multa a outros dous mozos; e, finalmente,... [+]
O outro día, mentres repasaba a famosa serie de televisión The Wire, chegou unha escena que me lembrou a desesperación. Alí, a dirección do diario The Baltimore Sun reuniu aos traballadores e avisoulles dos cambios que se aveciñan, é dicir, dos despedimentos e dos... [+]
A cultura consumista que vivimos, manda a todo usuario a un goce desmesurado. Como di Slavoj Zize, Goza do teu fetiche, converteuse no rudo mandato da hiper-modernidade. O goce actual leva a cabo a través dos dispositivos tecnolóxicos existentes para ocupar o lugar do... [+]
Unha pantasma atravesa as cociñas: As pantasmas de Carlos.
Karlos non se presentou ao Master Chef Celebrity. Tras analizar o seu patrimonio culinario, ten moi claro que non vai superar a selección dos seus adversarios. De feito, a Academia da Gastronomía e os medios de... [+]
En 2018 apaguei as redes sociais e a maioría das comunicacións dos dispositivos para tentar controlar onde centrarme na vida. Cada día sigo nesa tarefa, á luz da polilla, porque a miña curiosidade busca constantemente información fresca que me axude a entender a realidade... [+]
Beyoncé ao descanso dun partido de fútbol americano en Houston, Texas. A cantante estadounidense ha saído ao centro do estadio cun traxe de cowboy ao que tivo acceso. O chapeu cóbreo o bonito, as pernas as botas longas até os xeonllos. O escaso traxe branco móstralle as... [+]
O novo mandatario sirio retirou a man ao peito do ministro de Exteriores alemán, a ministra, e negoulle o apertón de mans. Amablemente, Annalena Baerbock sofre un desprezo. Antes, o sirio Ao-Golani tendeu a man ao ministro de Exteriores francés, Jean-Noel Barrot, e... [+]
A mañá de ano novo é o título dunha redondez creada por Joxe Ansorena, irmán do noso avó Isidro, para que os txistularis tocasen polas rúas durante a mañá do ano novo. No aire desa melodía, iamos recollendo os restos da noite, como os camións do lixo. Unha vez, un... [+]
Gritabamos “Ano novo, que nos trae?”, á volta da primeira noite do ano, aos prematuros que cruzabamos polo camiño. Esperando aos poldros, borrachos, nós. E como aínda non había runner nin selfie, atopariamos á maior parte dos rusos que saíran para botar abaixo os... [+]
Donald Trump tomará de novo posesión do seu cargo o próximo 20 de xaneiro e volverá exercer o cargo de presidente de EE. Si no anterior mandato, 2017-2021, mostrouse pouco vergoñoso na toma de decisións, neste mandato eliminará eses escasos complexos e fará o que queira,... [+]
A consecución da Selección de Euskadi foi, sen dúbida, un logro histórico. Pero se queda niso, para moitos vascos –eu tamén, porque son navarro– será o día máis escuro e triste. Despois de gozar da alegría e a calor dos primeiros días, volvamos á realidade.
De... [+]
Os profesores de audición e linguaxe (PDI) e logopedas son profesores especialistas que traballan tanto na escola pública como na concertada. Entre as súas funcións está a atención directa ao alumnado con dificultades de linguaxe e comunicación, pero tamén o... [+]