Euskararen egunak, erabilera bultzatzea ez delako ahuntzaren gauerdiko eztula
Hernanin ez dira diferente, han ere euskararen erabilera soziala herrenka dabil. Abenduaren 3an, Euskararen Egunean, ez da miraririk gertatuko, baina euskarak egun ofiziala izateak badu bere balioa. Abenduaren 3aren bueltan, hernaniarrek Euskararen Eguna baino Euskararen Egunak antolatzea erabaki dute.
Hernanin (Gipuzkoa) 20.000 lagun inguru bizi dira. Azken 20 urteetan urrats garrantzitsuak eman dira euskararen ezagutzan. Herritarren %60 euskalduna da eta %20 ulertzeko gai da. Indarra hartu du euskarak hainbat eremutan, hala nola, udalaren barne eta kanpo lanean, elkarteetan eta irakaskuntzan. Ordea, beste hainbesteko indarra sumatzen zaio gaztelaniari kale erabileran, lagunartekoan, familiakoan... erabilera informala deitzen zaion horretan. Arrazoiak mila eta konplexuak dira; hizkuntza bat edo beste erabiltzeko ohiturak, erosotasuna, ez jabetzea nolakoak diren norberaren hizkuntza ohiturak...
Hernanin antolatu dituzten Euskararen Egunen helburu nagusia hizkuntzaren erabilera soziala bultzatzea da, jakinda ez dela inolaz ere erraza horrelako erronkari aurre egitea.
Euskarak kalea, familiak eta lagunarteak hartzea ez da egun batetik besterako helburua, ez da aldi bateko esku-hartzeak lortuko duen zerbait. Hiztunen mentalitate, uste eta jokaerak daude tarteko eta horietan eragiteko parte-hartze zabala eta aktiboa beharrezkoak dira. Euskararen Egunen antolatzaileen iritziz, herriko mugimendu sozialak, elkarteak, erakunde publikoak eta herritarrak egoeraz jabetzea, eta ondorioz, lanean hastea ezinbestekoa da.
Erabilera soziala bultzatzeko ekimenek iraunkorrak behar dute izan, baita jasangarriak ere. Alegia, Hernaniko eragileen ikuspegitik, ahaleginak egingarriak eta elkarbanatuak izatea ezinbestekoa da, bai baliabide aldetik (ekimen xumeak eta herritarrek antolatutakoak), bai denbora aldetik (urtetik urtera jarraipena emanda).
Herriko hainbat eragile urte hasieraz geroztik ari da lantzen erabilera sozialaren gaia eta giro horretan erabaki zuten abenduaren 3rako zerbait antolatzea. Azaldu berri dugun filosofiari eutsiz, eragile ugari bildu dira lan honetara: Berria lagunen elkartea, Dobera Euskara elkartea, AEK Euskaltegia, Udal Euskaltegia, BanaizBagara elkartea, Elizatxo ikastola, Langile ikastola, Inmakulada ikastetxea, Hernani Institutua, Udaleko Euskara Zerbitzua, eta hainbat herritar.
Tour linguistikoa
Kolore guztietako tourrak jarri dira boladan: ondare historikoa erakusteko tourrak; tour feministak, emakumeek ere osatu duten historia azaleratzekoak; sabela dantzan ipintzen duten tour gastronomikoak... Hernanin, tour linguistikoaren bidez, euskararen galerei eta aurrerapausoei erreparatuko diete, eta horretarako bospasei tokitan gelditu eta azalpenak emango dituzte. Kontalariak ordu eta erdiko bidaia gidatuko du eta geldialdi bakoitzean, garai hura bizi izan zuten pertsonek egingo dituzte kontakizunak. Geldialdi horietako batean eskola hartuko dute gaitzat. XX. mendeko eskola zigortzaileaz arituko dira, Agustin Iturriagaren eskola berritzaileaz, Errepublika garaiko eskolaz, Francoren garaiko hezkuntzaz, eta nola ez, ikastolen sorreraz. Gerraurreko Hernanik ere badu zeresana; Lore Jokoez, Olerti egunez, Jose Ariztimuño Aitzolez jardungo dute. 1936ko gerra ondoren, debeku eta errepresio giroan, xume bazen ere lanean aritu ziren mugimenduei emango zaie errepasoa. Beste geldialdi batean immigrazioak kultur eta hizkuntza ikuspegitik izan duen eragina aztertuko dute.
Franco hil ondoren piztaldia izan zen Hernanin, beste mila herritan bezala. Kultur taldeak hasi ziren sortzen, gau eskolak, ikastolak, administrazioa euskalduntzeko pausoak ematen. Gidariek kontakizuna XX. mendearen amaiera arte luzatuko dute eta orduko giroaz hitz egingo dute: euskara elkarteen sorreraz, euskara hainbat esparrutan normalizatu izanaz eta abar.
Tour linguistikoaren bidez, herritarrak gaur egungo egoerara iristeko egin den ibilbideaz jabetzea nahi da. Hernani guztiz herri euskalduna izan baitzen, eta gero ia galdu zuen hizkuntza. Galeraren zergatiak eta egoera horretatik ateratzeko egin diren ahaleginak, izen-abizenekin, ezagutarazi nahi dituzte. Eta batez ere gazteek, jakin dezatela herritarrek galzorian zen hizkuntza berreskuratzeko konpromisoa hartu zutela, eta konturatu daitezela berreskurapen prozesua ez dela amaitu.
Hamabost minutuko hiru elkarrizketa txanda izango dira eta txanda bakoitzean gai baten inguruan arituko dira lau lagun. Euskaltegian euskara ikasten ari direnentzat da, ikasten aritu eta erabiltzen ez dutenentzat, lotsa ematen dietenentzat, hitz egiteko aukerarik ez dutenentzat. Hiztun horiek euskara dakitenekin elkartuko dira mahai-inguruan. Euskaltegi barruan egiten den lana kalera ateratzeko modu bat da Mintzodromoa, eta era berean, euskal komunitatearekin loturarik ez duten herritarrekin zubi lana egin dezan nahi dute antolatzaileek.
Azaroak 30: Irekiera ekitaldia. Ondoren, Euskaraz bizi nahi dut lasterketa, Euskararen Kontseiluarekin elkarlanean antolatuta.
Abenduak 1: Tour linguistikoa. XX. mendean nagusiki, Hernanin euskarak izan dituen ahulgune eta indarguneen azalpenak.
Abenduak 2, 3 eta 4: Ikastetxeetako ospakizunak. Biteri kultur etxea irekita egongo da eta gaztetxoek egindako apaingarri eta film laburrak eskainiko dira.
Abenduak 5: Mintzodromoa.
Abenduak 6: Kale antzerkia
Volve Euskaraldia. Ao parecer, será na primavera do ano que vén. Xa o presentaron e a verdade é que me sorprendeu; non o propio Euskaraldia, senón a lema del: Farémolo movéndonos.
A primeira vez que a lin ou escoitado, vénme á cabeza o título da obra que puxeron para... [+]
Non sei si vostedes tamén teñen a mesma percepción –recoñézoo: aquí empecei a escribir de maneira acientífica–. Refírome á extensión natural da palabra preguiza. Cada vez escoito máis nos recunchos de Hego Euskal Herria: eúscaro, español e, por suposto,... [+]
O eúscaro ten un caudal de auga moi grande na escaseza. Cada pinga local rega e revive a nosa cultura. Ofrecerlle un mar de auga a aquela sede. Aínda que o eúscaro veu dun pozo profundo e escuro, todos sacamos a nosa mostra de auga salgada e convertémola en fonte. E agora... [+]
O tema das axudas para a aprendizaxe do eúscaro é realmente confuso. O cidadán que queira aprender euskera deberá acudir a máis dun portelo para saber canto lle custará o curso que quere realizar e de onde, como e cando obterá as subvencións. Porque aínda custa diñeiro... [+]