Escribir adoita traer trampas con el (á trampa nalgúns dialectos chámaselle arte, pero non vou tocar por aí). Cálculos e trucos. Desde setembro empecei a escribir unha columna todos os días en Berria. Desde facía un mes comecei a preparar a miña primeira colaboración. Quería completar a parodia dos relatos do regreso a casa das vacacións que moitas veces fan os nosos columnistas nesas ocasións, pensando nun feito próximo. Decidín por fin empezar a escribir sobre algo que sucedera a véspera. Pero o pequeno texto Etxera quedou orfo nun cartafol do computador.

Ser escritor leva, na maioría dos casos, unha sensación de vaidade. Unha vez elaborado un texto, non podemos dar unha solución. E cando me pediron algo da revista Axular de Burlada veume a elixir. O denominado alicerce é:

A casa

A min tamén me sucedeu ter que estar no estranxeiro e explicar de onde son. Tamén me sucedeu, unha vez no País Vasco, que haxa que esaxerar ou adornar a anécdota da geo-pedagoxía nacional para dar o maior gusto á miña audiencia. Sei que é un subgénero importante da literatura oral vasca contemporánea que hai que coidar e traballar ben.

O que nunca vivín é o que sente o suxeito pasivo da historia, o que lle ensinamos de onde somos, ao coñecer Basque Country. Até hai pouco.

No aeroporto de Omaha tomei a ruta cara a Europa. Atrasáronnos o voo e metéronnos nunha sala á espera. Non me alarmei demasiado co meu librito. Ao cabo dun intre, unha rapariga empezou a preguntarme nun inglés escaso que dixeran, cando nos marchabamos. Eu explícocho en inglés e el repítello ao seu grupo en eúscaro. Ah! Dubidei. Pero non podía perder a oportunidade: “And where are you from?”, preguntei, cunha curiosidade que non era do todo aparente. Describíronme minuciosamente a historia do meu país, un pouco diferente do que eu coñecía, máis fermosa. A min non me preguntaron de onde era eu.

Volvemos en dous avións en Francfort, e eu e eles a casa.

O tempo, na maioría das ocasións, leva consigo unha sensación de sensatez. Os 60 minutos (ou, si prefírese, o mes no que se decide que non se publique) que se me deu na redacción anterior, pódenseme dar por moi perdido, si non os sacou en ningures. Á parte diso, a publicación xeralmente trae sorpresas. Quen me diría que, publicado no centro de Erdal Herria e no Alfan, tería eco e resposta desde Aretxabaleta? Esta é a carta que me pasaron os da revista Axular:

Por casa

Lendo o voso último número, atopámonos co artigo de Angel Erro. Alí recoñecinme facilmente a min mesmo e á miña cuadrilla e non para ben. Eu non son quen para dicir como ten que facer o seu traballo un escritor, pero teño que facer algunhas precisións. Agradecerei que as publiquedes no próximo número. Erro di que non se alarmou e que non puidemos entender o inglés de megafonía. Nada que ver. 1) Eu vivín tres anos en Nebraska e, por suposto, non teño problemas para entender o inglés. 2) Ela mirábanos fixamente desde facía moito tempo, até o punto de que case nós tivésemos outro propósito. Preguntounos que dixeran por megafonía, en eúscaro. 3) Explicounos a dous segundos que era columnista. 4) Chegamos no mesmo avión a Loiu. 5) Ela preguntounos de onde eramos e a dirección, para que nos pasase a copia da columna que ía escribir sobre a nosa volta. A que veñen tantas mentiras?