“E agora a que vén isto?”, escoitouse en moitos bares e centros de traballo. Un amigo que vive no estranxeiro preguntaba, vendo a serie de comentarios que se estaban publicando na rede contra as detencións, si o peche de Egunkaria podería chegar a ser unha reacción. Probablemente non. E, con todo, podería compararse co anterior, xa que cada vez se está definindo máis claramente até onde a cidadanía está disposta a aceptalo –e que esta operación non se enmarca neses límites–.

Seguinte pantalla

A estratexia de perseguir a xornais, movementos populares, partidos ou asociacións, quenquera que sexa, como dependentes de ETA, orixinou desde o principio a resposta de boa parte da sociedade vasca, pero moitos outros a aceptaron ou, polo menos, actuaron con pasividade ante os excesos do rodete policial-xudicial.

A dinámica do conflito armado axudaba: Cando en cada arresto da Audiencia Nacional española a televisión respondía cun asasinato de ETA, cando o discurso hexemónico mostraba a unhas vítimas do conflito e ocultaba a outras, moitos, a pesar de ver a inxustiza, negáronse a situarse publicamente, como para evitar que se situasen no bando dos “terroristas”.

Con todo, en 2013, ETA leva dous anos parada, á espera dos pasos do Goberno español para a súa disolución definitiva, sen resposta. Si estivésemos a falar dun videoxogo, diriamos que a sociedade vasca pasou unha pantalla cando ETA anunciou unha tregua total. E a seguinte pantalla contén novas leis discursivas. A desaparición dunha violencia fixo aos demais máis visibles, púxose en cuestión o significado de moitas palabras –violencia, paz...–; e hai axentes políticos que non están cómodos na nova situación, sen atopar un lugar seguro.

Novos moldes

Neste contexto, o movemento contra a represión está a renovar lentamente pero sen pausa as formas de loita. As fórmulas tradicionais, como a multitudinaria manifestación de Bilbao, seguen sendo un elemento central, pero empezan a aparecer outras iniciativas. Por exemplo, no epicentro da operación policial, en Hernani, o pasado venres organizouse unha “apertura” de 24 horas cunha programación socio-cultural participativa e espontánea que evocaba os movementos M15 ou Occupy.

Empezar a cantar os novos tempos en Euskal Herria pode dar unha broma de mal gusto vendo que o Estado español repite fórmulas rancias. Pero nin sequera ver que moitos cidadáns senten unha lexitimidade renovada para protestar contra este tipo de accións policiais, sería estar co ollo revolto. Haberá que ver si das respostas puntuais virán procesos de empoderamiento máis profundos.