A vida de Txato non foi moi diferente á de moitos mozos militantes nos últimos 50 anos no País Vasco. De mozo uniuse ás distintas batallas de Zumaia, comezando desde a época de estudante do instituto. Na organización xuvenil Jarrai tivo responsabilidades políticas a nivel de Gipuzkoa e foi liberado durante anos. Aos 17 anos foi detido por primeira vez por axentes da Garda Civil. Aos 25 anos, cun acto de sabotaxe, escapouse a Ipar Euskal Herria, tras ser agredido pola policía nunha rúa. Alí fíxose membro de ETA.

A partir de maio de 1993

Ese mesmo verán, ao pasar por Hego Euskal Herria, atopouse cun ex de Jarrai nun bar de Vitoria-Gasteiz. Nunha conversación con el, informoulle de que acababa de saír dunha longa detención. Este amigo comunicou á policía a situación de Calparsoro con estas palabras: “Tiña a cara totalmente desfigurada e as mans na pel viva. A Ertzaintza dixo que o detivo, que non se produciu nada. Fixéronlle de todo, le drogaron e logo deixáronlle libre”. Ao día seguinte comeu con el no piso doutras persoas. Preguntado polos arañazos que tiña nos brazos e nas pernas, tomou unha servilleta e escribiu con inquietude: “Tivéronme entre zarzas durante moitas horas, non quero falar de iso”. Inmediatamente colleu o chisqueiro e prendeu lume ao seu servilleta. Horas máis tarde, informouse de que a Ertzaintza detivera en Llodio a un refuxiado, identificado como Anuk, por desordes públicas. Os xornais publicárono, pero todos os policías negárono. Ao día seguinte, Txato chamou ao cuartel da Garda Civil de Sansomendin para comunicarlle a identidade da persoa falecida. Ninguén llo creu.

Llodio, Durango, Indautxu e Basurto

O 13 de xullo produciuse o achado dun zulo de ETA nos montes próximos a Llodio. O último día dese mes, a Policía Nacional acudiuse no seu domicilio en busca de Calparsoro, falecido en accidente de tráfico. Non o atoparon.

O pasado 23 de setembro a Policía Municipal de Durango contactou cos axentes da Policía Municipal de Zumaia e grazas a eles a familia de Kalparsoro decatouse de que Xabier estaba detido por roubo. Déronlle datos contraditorios como que non quería falar coa súa familia, "nun estado de embriaguez, coma se estivese tolo", segundo a mesma fonte. A familia achegouse a Durango e, por orde xudicial, informáronlles de que foran trasladados a Indautxu, en Bilbao. Cando se achegaron a Indautxu, respondéuselles que foran trasladados ao hospital de Basurto, a petición do propio Xabier. Alí si que estaba no hospital, pero non puideron velo. Durante os dous días que permaneceu en coma até a súa morte, a familia foi privada da visita en nome do estado de incomunicación decretado pola policía. Decatáronse da presenza de Xabier grazas a unha enfermeira.

Versión oficial

A simple e curiosa descrición que a policía deu até hoxe da morte de Calparsoro é: Cando estaba detido na habitación do segundo piso da comisaría de Indautxu, tirou ao solo á policía que estaba con el e saltou pola xanela. Morreu por mor da caída.Como na
maioría dos casos nos que se produciu sospeita de guerra sucia ou tortura, son numerosos os acontecementos que pon en cuestión a versión oficial (ver cadro).

Un camiño de xustiza estéril

As denuncias presentadas polo Grupo contra a Tortura, o Concello de Zumaia e a familia Kalparsoro foron arquivadas polo xuíz do Xulgado de Instrución número 1 de Bilbao, María Soidade Alejandre Demenech. O único que deixou a vía xudicial até agora foi en 1995, cando se produciu un desaloxo. A Audiencia de Bizkaia condenou a dous gardas civís que se atopaban de garda en Indautxu por non impedir que Kalparsoro saltase pola xanela e caese ao solo. A condena a 6 meses de cárcere, que até hoxe ninguén cumpriu, foi condenada a penas de cárcere. De feito, o Tribunal Supremo español rebaixou a sentenza a unha simple falta.

Aínda que a familia de Txato acudiu a Vitoria-Gasteiz, Estrasburgo ou Bruxelas, até o momento non recibiu ningunha axuda para coñecer toda a verdade sobre este suceso. Iso só fixo que a morte de Xabier prolongue durante anos a dor que causou na familia. Esperemos que, nestes tempos de reencontro entre PSE e PNV, non se volvan a repetir os obstáculos que se atoparon para esclarecer este episodio tan escuro ocorrido na época do pacto de Ajuria Enea.

Mentres tanto, como cantaban os membros de Deabruak Teilatuetan, os amigos dun " pobo que non cree unha versión oficial" han tido a oportunidade de esixir verdade e xustiza no cantil que recolleu as cinzas de Txato.