Denomínase “receptáculo” ao conxunto de ramas de folla que se poden envolver nun brazada. Hai moitos nomes nesa jaca que se recollía para os xantares de inverno. Para todos os grans, herbas, ramas, madeiras... utilizáronse os mesmos nomes. Lémbranme a man e a man, o puñado e a man, e para dicilo a man utilízase a receptividade. A man e o que se pode coller, un bonito xugo para crear fas.

No monte, nas marxes dos camiños e nas proximidades das casas, o fresno cambiou para os areais. É unha árbore milagrosa que ten múltiples aplicacións: sombra, folla comestible, madeira, disipación de raios... O nome Fraxinus excelsior indícao perfectamente. Eu quéroo sempre ao meu lado, é un dos poucos que teño diante de casa.

Tamén se recolleron ramas da árbore que non é fresno para forraxes de inverno vermello, como o carballo (Quercus robur). Na zona de Badaia e Arrato de Álava tamén se utilizou o fresno de flor (Fraxinus ornus). Aínda que este singular fresno poida agora ser adorable en todos os xardíns, parece natural, natural, é só no noso país. Hoxe. Antes non se sabía onde podería vivir este furibundo apaixonado polo ambiente mediterráneo.

A diferenza do fresno común, na primavera as flores son espectaculares, é dicir, espectaculares de lonxe. Da mesma maneira que ten flores verdes que confundir co follaje, este leva pétalos verdes. Aínda por riba, as flores non se mostran por separado, senón en grandes cabezas de conxunto moi ergueitas.

A este fresno chámanlle “árbore mana” en numerosas culturas: frassino dá maná en italiano, manna en inglés, fresno de mana en castelán, manna-ask en sueco e danés, manna-esche en alemán. En eúscaro non temos maná... Esta operación débese á dozura da suor que mana das súas feridas. O primeiro documento desta comparación co maná bíblico data do século XV. Tiña fame de que a xente cortase os pedazos na pel e tivese azucre no buraco da boca! Hoxe en día, si afiamos o coitelo e obtemos este azucre, o maná non, sería un capricho, o máis elevado para algúns cociñeiros brancos e guapos. O azucre é manosa e o alcol que achega é o manitol. Faremos algún licor coa suor da próxima primavera?