Gabriel José Martín naceu en San Fernando, provincia de Cádiz, España, en 1971. Nace cunha desorde do desenvolvemento sexual (SGD). A un de cada dez millóns de homes sucedeulle o mesmo: os órganos sexuais externos parecían femininos. Os médicos determinaron que sería unha nena. Os seus pais chamáronlle Patricia e educáronlle como nena. Nunca se sentiu ela, sempre crera que era un mozo, pero entón non entendía por que. Educarse como nena e ter unha actitude de mozo, como ela di, causoulle moitos problemas.

Odiaba os bonecos, os vestidos e os xogos de noiva. Era inútil dicirlle que quería xogar ao fútbol ou aos xogos de policía, para non avergoñarse ante a xente á que a súa nai lle comunicou varias veces. Na adolescencia desenvolveuse como un home, “porque así era”, e saíulle a barba, o pelo no corpo, e creceulle o pene. A adolescencia foi dura para Martín, desde os 12 até os 18 anos. Sufriu todo tipo de vexacións e expulsións na escola. Os meus pais non lle levaron ao médico ata que tivo 18 anos, “a pesar de que era evidente que algo me estaba pasando moi raro”. Hoxe en día non ten ningún tipo de relación cos seus pais, que ao seu xuízo son tan fráxiles, en lugar de axudar deixárono no punto de mira das humillacións e agresións da cidade de 100.000 habitantes.

Pero tamén tivo sorte. Coñeceu a un bo médico endocrino, fíxolle o diagnóstico axeitado e el axudoulle a cambiar o sexo no rexistro civil. En 1991 recoñecéuselle legalmente que fora home desde o seu nacemento. Borrou a Patricia e escribiu a Gabriel José. Introduciuse cinco veces no quirófano para a reparación dos órganos sexuais, pero os cirurxiáns non puideron facer gran cousa, xa que foron intervidos de adultos e nos órganos sexuais das persoas con SGD pouco pódese facer na idade adulta.

En Alemaña non terán que rexistrarse mulleres nin homes

Un activista que sofre unha desorde no desenvolvemento sexual denunciou ante a ONU que operaba para evitar ambigüidades sexuais en bebés e na Unión Europea (ONU). O Tribunal Constitucional de Alemaña tamén tirou diso e ao final a lei vai cambiar. A partir do 1 de novembro os pais e nais dos nenos con SGD non terán que decidir si son nenos ou nenas. Co paso dos anos, seguramente na adolescencia, o mozo poderá decidir si quere ser neno ou nena. O obxectivo do cambio é evitar as intervencións inadecuadas, así como as desordes legais e burocráticas posteriores. Os pais senten obrigados a elixir un ou outro, polo que en ocasións se realizan operacións incorrectas e noutras ocasións déixanse de realizar as intervencións necesarias. Cada ano nacen en Alemaña 400 nenos e nenas que sofren algunha desorde no desenvolvemento sexual. Este Estado é o primeiro país europeo en adoptar esta medida.

Gabriel José Martín vive en Barcelona e é psicólogo, especialista en terapia para homes homosexuais. É homosexual e participa en varias asociacións. Á hora de opinar sobre a decisión de Alemaña, axudounos a comprender mellor as vicisitudes das persoas con SGD e as percepcións da sociedade. Non deu especial importancia ao cambio lexislativo, senón que puxo a súa énfase noutros dous termos: visibilidade e pedagoxía. Que a noticia de Alemaña sirva para iso: que os xornalistas comecen a preguntar, que expliquen que é o SGD, para facer un acontecemento máis popular entre a xente. “Cando nace o neno e dinlle que é intersexual, os pais dirán ‘a, si, xa o sei, así o lin no xornal’. Si non serve para chegar a esa situación, non serve para nada, segue estigmatizando ao neno: ‘Ti que es’, ‘Indeterminado’, ‘Izorra hadi!’. Si non se fai o traballo pedagóxico, Martín cre que a nova lei só serve para aliviar a angustia dos pais e non tomar decisións demasiado rápidas. A actitude dos pais debe ser: “Non quero meter a pata nas decisións respecto ao neno” e “Como vou contar isto para que o neno non quede estigmatizado para sempre na familia e na súa contorna?”.

Para o catalán, na práctica non ten sentido que se lle permita facer unha cruz na terceira casa do papel, e que o SGD decida o sexo que prefire cando queira. Lembrou a investigación de Anne Fausto-Sterling. O biólogo estadounidense analizou todos os casos de SGD que se deron a coñecer entre 1950 e 2000: 83. O 85,54% deles estaba de acordo co sexo que se lle elixiu cando naceron. O 14,46% dos enquisados afirmaron meter a pata co sexo que se lle deu e que quería cambiar. É dicir, todos elixiron ser home ou muller, ninguén quedou sen decidir e ninguén fixo seus os dous sexos. Para explicar mellor a súa reivindicación, Martín púxonos un segundo exemplo, e puxo sobre a mesa o que din as persoas transexuais: a identidade sexual non ten nada que ver coa aparencia dos órganos sexuais, podo ter órganos masculinos e podo sentirme muller. “Por tanto, de que serve nacer cos órganos intersexuais e dotarlles dunha identidade sexual indefinida, si a identidade sexual nunca é indefinida? A teoría queer, máis que nada o movemento ideolóxico, avoga pola eliminación da identificación home-muller, pero neste tipo de movementos son extremadamente raros os intersexuais”.

Hai unha diferenza, nacer hoxe ou fai 40 anos

En 2006, un gran número de asociacións e emprendedores internacionais SGD recolleron as súas reivindicacións en papel. Martín concede especial importancia ao acordo de 2006, grazas ao cal a comunidade médica e os pais e nais coñecen onde acudir. O acordo ten catro peticións básicas. Un: Que o neno non morra. As malformacións poden pór en perigo a vida e a saúde do neno, e o primeiro obxectivo é evitar que este faleza. Dous: Hai que conseguir que o aparello uroxenital do neno non perda as súas capacidades e que, ao mesmo tempo, sirva para proporcionarlle pracer. Tres: Apostar por unha calidade de vida axeitada para o futuro. Catro: Na idade adulta deixaranse de facer as cosmeticas por si mesmos, xa que son de segunda categoría.

O catalán cre que nos últimos anos déronse pasos moi importantes para avanzar na recuperación. Hai acordo de 2006, conseguíronse moitas reivindicacións, os protocolos médicos son bos, os nenos sométense a exames cada vez máis profundos. As mulleres con SGD son máis que as transexuais (0,018% e 0,012% respectivamente), pero hoxe en día as situacións das primeiras arránxanse ben en familia, no ámbito privado e no medicamento.

Por que debe saber o Estado que temos entre as pernas?

Mariña Sáenz é unha transexual donostiarra. Hai tempo que se marchou do seu pobo natal e actualmente vive en Valladolid (España). É membro da Fundación Triángulo para a defensa dos dereitos dos gais, lesbianas, bisexuais e transexuais e coordinador da área de transexualidad. É avogado de profesión. Axudounos a interpretar a realidade dos SGD desde os ollos da transexual.

Preguntámoslle ao donostiarra se a nova lei alemá é necesaria ou un parche, e non hai ningunha dúbida. Na súa opinión, non é un parche, cometéronse crimes durante décadas contra as persoas con SGD, porque sen saber que identidade sexual van desenvolver despois, operáronse e elixiuse unha ou outra. Con todo, Sáenz subliñou que o Estado non deixa de rexistrar ambos os sexos: “Seguen obsesionados coa conta de ambos os sexos, masculino ou feminino, rexistrándose e controlando. Por que o Estado ten que andar zócalamente entre as nosas pernas? Que importa ser dun ou outro sexo?”. Sáenz di que a lei do rexistro civil española é unha das máis pechas de Europa, por exemplo, non se pode pór un nome confuso para coñecer o sexo do neno. O modelo que nos lembrou o donostiarra púxose de manifesto nas novidades que Euskaltzaindia realizou na súa lista de nomes. Grazas á situación especial do eúscaro, até hai pouco coñecemos a mozos e mozas do mesmo nome, pero a separación fíxoa Euskaltzaindia e é difícil atopar ao recentemente nado Ilazki.

De feito, nos rexistros de moitos municipios séguense as recomendacións da Real Academia da Lingua Vasca.
A teimosía do Estado, con Sáenz á cabeza, en polarizar ambos os sexos non lle gusta á donostiarra, pero recoñece que a distribución dos sexos está moi interiorizada na sociedade. O masculino e o feminino están á cabeza da sociedade, aínda que como áreas de pensamento existen correntes a favor da eliminación desta polarización. “Si digo que a partir de mañá non rexistraremos aos nenos por sexo? Nin sequera no documento de identidade? Moita xente poríase nerviosa”. Os transexuais son un reto para a sociedade, a transexual muller (en forma de home) que vai pola rúa cos beizos pintados e a saia pintada, está a facer unha petición á sociedade: tratádeme como muller.

A teoría queer, por exemplo, parécelle interesante a Mariña Sáenz, pero difícil de levar á práctica: “Hai moita xente que se define como home ou muller e non podes dicirlles que o que senten non é máis que o cultural. Claro que a cultura e a formación inflúen na interpretación da túa masculinidad e feminidade, pero iso non quere dicir que sentirche home ou muller sexa un invento cultural”. Para Sáenz trátase de levar ou non a polarización sexual ao extremo. Hai persoas transexuais que apostan por unha separación neta de homes e mulleres, pero “eu creo que hai brancos perfectos, hai negros perfectos, e moitos outros non son nin un nin outro”.

Os SGD máis protexidos que os transexuais

Mariña Sáenz coñece ben as leis de transexualidad en Navarra e na Comunidade Autónoma Vasca e di que son unha das mellores do mundo. Con todo, a actitude dos poderes públicos e políticos cara aos que teñen SGD é máis flexible. Por exemplo, en Hego Euskal Herria as persoas transexuais poden facer operacións, pero conseguiron ese dereito despois de moitas loitas. Os SGD operan desde 1950. A sociedade tamén entende moito mellor a situación dos SGD: “Vostede di á xente que os SGD teñen malformación xenética e ‘ah, claro, os pobres!’, e por nós, que están a facer estes marimutiles de cabeza? Como se nota a operación! Que mal quedou!’. A tiranía da definición perfecta de sexo e xénero segue aí”.